Tereke, ölen ya da gaipliğine karar verilen kişilerin mal varlığı, parasal veya benzeri değeri olan işlemler, hak ve borçlarının tümüne verilen addır. Tereke kavramı ile ölenin zorunlu olarak terk ettiği haklar ve borçlar ifade edilir. Bu noktada ‘’miras’’ kavramı ile karıştırılmaması gerekir. Tereke nedir? sorusunun cevabı için Her ne kadar zaman zaman aynı ifadeyi karşılamak için miras ve tereke sözcükleri birbirleri yerine kullanılmaktaysa da miras kavramı ile terekenin mirasçılara intikali ifade edilmektedir.
Terekeye ilişkin düzenlemeler 4721 Sayılı Türk Medeni Kanun’un 465 ila 682. Maddeleri arasında düzenlemiştir. İlgili kanunda, kanun koyucu tereke kavramını açıklama ihtiyacı görmemiştir ancak çeşitli kanun maddelerinden söz konusu kavramın tanımı çıkarılabilir.
Tereke, Osmanlı döneminden kalma arşivlerde de görülmektedir. Bu dönemde tereke defteri, ölen kişinin ve mirasçılarının kimlik bilgileri, tereke sahibinin vârislerine terk ettiği her türlü menkul ve gayrimenkul mal varlığının ayrıntılı dökümü, terekeden yapılmış çeşitli masraf ve harcamaları, kalan metrukâtın mirasçılar arasında İslâm miras hukukuna göre taksimini ifade etmektedir.
İÇİNDEKİLER
TEREKE NEDİR?
Tereke, Arapça kökenli bir sözcük olup Türk Dil Kurumunca yayınlanan sözlükte ‘’miras’’ anlamına gelmektedir. Ancak hukuk dilinde bu iki sözcük arasında anlam farklılığı olduğu ifade edilmelidir. Tereke, hukuk dilinde ölen ya da gaipliğine karar verilen kişilerin mal varlığı, hak ve borçlarının tümüdür. Bu yönüyle tereke mevzuuyla hemen her vatandaşın karşılaşacağını söylemek yerinde olacaktır. Terke kapsamına ölen veya gaipliğine karar verilen kişinin aktif ve pasif değerlerinin tamamı dahildir. Aktif değerlere, araba, ev, işletmeler, ziynet eşyaları, 3. Kişilerden alacaklar, maddi değeri olan fikri haklar, nakit para, banka hesaplarındaki paralar örnek olarak verilebilir ancak aktif değerler bu sayılanlarla sınırlı değildir bunlar gibi pek çok örnek verilebilir.
TEREKEYE DAHİL OLAN MALLAR NELERDİR
Tereke, murisin yahut gaipliğine karar verilen kişinin mal varlığında yer alan aktif nitelikteki mallarla beraber pasif nitelikteki malların da tamamını ihtiva eder. Bu noktada aktif malvarlığı;
1. Taşınır ve taşınmaz mallar,
- Ev
- Arsa
- Tarla
- Yazlık
- Otomobil
- Saat
- Kitap ve benzeri maddi değeri olan pek çok mal sıralanabilir
2. Para alacakları,
3. Fikri sınai dahil maddi bir değeri olan her türlü haklar anlamına gelirken
4. Pasif malvarlığı ise;
- Murisin borçları,
- Rehinleri,
- İpotekleri,
- Yükümlülükleri ve
- Taahhütlerinden ibarettir.
TEREKENİN TESPİTİ
Terekenin tespiti ile murisin yahut gaibin malvarlığının, aktif ve pasifleriyle beraber doğru ve eksiksiz şekilde tespit edilmesi gerçekleştirilir. Terekenin doğru bir şekilde tespit edilmesi, terekede yer alan hak ve borçların doğru bir şekilde taksim edilebilmesi açısından önem taşımaktadır. Terekenin tespiti murisin veya gaipliğine karar verilen kişinin son yerleşim yerindeki yetkili sulh hukuk mahkemesi tarafından yapılmaktadır. Bu tespit kendiliğinden gerçekleştirilmemektedir; yasal veya atanmış mirasçılardan her biri tek başlarına terekenin tespitini sulh hukuk mahkemesinden talep edebilir. Tereke tespit edildikten sonra veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alınmalıdır. Veraset belgesi ile terekeden alınması gereken mallar fiilen hala alınamamaktaysa miras sebebine dayalı olarak istihkak davası açılmalıdır.
TEREKE NEDİR TÜM DETAYLAR avukata soru sor
TEREKE MALLARININ PAYLAŞILMASI VE İNTİKALİ
Tereke mallarının paylaşımı söz konusu ise öncelikle murisin varsa vasiyetnamesine bakılmalıdır. Vasiyetname, miras bırakanın son istek ve arzuları ile mirasının paylaşım esaslarını belirleyen yazılı veya sözlü beyanlarıdır. Bu aşamada vasiyetnamede şayet miras paylaşımına ilişkin esaslar yer almaktaysa tereke mallarının paylaşımı bu esaslara göre yapılmalıdır. Ancak ortada bir vasiyetname yoksa TMK’da belirtilen sınırlar içerisinde tereke mallarının paylaşımı ve intikali söz konusu olacaktır. Ayrıca belirtmek gerekir ki bu aşamada mirasçılar bir ‘’miras paylaşma sözleşmesi’’ hazırlayarak hukukun emredici kurallarına aykırılık teşkil etmediği ölçüde miras taksimini kendi aralarında yapabilirler.
Tereke malları paylaşıldıktan sonra intikal sorunu gündeme gelmektedir. Bu aşamada mirasçılardan her bir tek başına ilgili Tapu Müdürlüğüne başvuruda bulunarak bedelsiz bir şekilde kendisine düşen miras payının tarafına intikalini talep edebilir.
TEREKEYE TEMSİLCİ ATANMASI
Bu husus Türk Medeni Kanun’un 640. Maddesinin üçüncü fıkrasında düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre, mirasçılardan birinin istemi üzerine sulh hukuk mahkemesi, miras ortaklığına paylaşmaya kadar temsilci atayabilir. Mirasçıların beraber hareket etmesinin olanaksız olması durumunda veya mirasçılar arasında anlaşmazlıkların olması durumunda mirasçılardan her biri sulh hukuk mahkemesinden terekeye temsilci atanmasını talep edebilir. Mahkeme şayet şartları varsa, terekenin tamamı için tereke temsilcisi atayabilir. Mahkemenin terekenin yalnızca bir kısmının idaresini mirasçılara bırakması gibi bir karar vermesi söz konusu değildir.
Bir kişinin bu şekilde temsilci olarak atanabilmesi için, tüm mirasçıların uyuşması şarttır. Terekeye, mirasçıların miras ortaklığına müştereken kendi aralarından birisini veya üçüncü bir kişiyi temsilci olarak atamaları ve bu temsilci aracılığıyla miras ortaklığının hareket yeteneğini biraz daha kolaylaştırmaları olanaklıdır.
TEREKE TESPİT DAVASI
Terekenin tespiti, mahkemeden talep edilebilir. Bu davalarda görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise murisin yahut gaibin son yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesidir. Terekenin tespiti davası, delil tespiti niteliğinde bir ön davadır. Bu dava aracılığıyla murisin yahut gaibin malvarlığının, aktif ve pasifleriyle beraber doğru ve eksiksiz şekilde tespit edilmesi gerçekleştirilir. Yalnızca mirasçılar tarafından açılabilen bu dava, uygulamada genel olarak terekenin paylaştırılmasına ilişkin davalardan önce delil tespiti niteliğinde bir ön dava olarak açılmaktadır. Tereke tespit davasının ne kadar süreceğine dair net bir cevap vermek mümkün olmasa da ortalama olarak 1 ila 1,5 yıl arası sürdüğü söylenebilir.
TEREKE DEFTERİ NEDİR?
Miras hukukuna ilişkin hükümleri ihtiva eden Türk Medeni Kanunu’nda ‘’tereke defteri’’ terimine yer verilmemiş olsa da bu ifadeyle murisin mal varlıkları ve borçlarının kayıtlı olduğu yer anlamına geldiği söylenebilir. Bununla birlikte tereke defterleri, Osmanlı tarihçilerinin 1950’li yıllardan itibaren tanımaya başladıkları önemli bir kaynak koleksiyonudur. Kadı sicillerindeki diğer belge türleri gibi Osmanlı tarihinin farklı alanlarına dair içerdiği kıymetli veriler çok sayıda akademik incelemenin ortaya çıkmasına katkı sağlamıştır. Tereke defterleri, hak sahiplerinin başvurusu üzerine, kadı tarafından yönetilen ve denetlenen bir ekipçe düzenlenmektedir. Terke defterleri, modern hukukumuzda yalnızca ‘’tereke’’ ifadesiyle anılmaktadır.
TEREKE BORÇLARINDAN SORUMLULUK
Mirasçıların bu borçlardan sorumluluğu, ancak mirasın kabulü veya ret süresinin geçmesi, yani mirasçıların mirası kesin olarak kazanmaları ile başlar. Mirasçıların tereke borçlarından kişisel malvarlıkları ile müteselsil sorumlulukları paylaşmadan itibaren 5 yıl süre ile devam etmektedir. Bu husus Türk Medeni Kanunu madde 641’de açık ve net olarak şu şekilde düzenlenmiştir:
Mirasçılar, tereke borçlarından müteselsilen sorumludurlar.
Bununla birlikte mirasçılardan her biri, tereke borçlarını paylaşmadan önce terekeden ödenmesini veya güvence altına alınmasını isteyebilirler. Ayrıca kanunda mirasçılar arasında rücu hususu da düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre şayet bir paylaşma sözleşmesi mevcutsa bu sözleşmede ödenmesi kendisine yükletilmemiş olan bir tereke borcunu veya üzerine aldığı miktardan fazlasını ödeyen mirasçı, diğer mirasçılara rücu edebilecektir.
TEREKE NEDİR TÜM DETAYLAR Online danışmanlık (3)
SIKÇA SORULAN SORULAR
Tereke Nasıl Öğrenilir?
Öğrenilmesi pek çok aşamayı berberinde getirebilir. Öncelikle mirasçıların tamamının bilgisine başvurulması faydalı olacaktır. Ardından taşınmazlar için tapu sicil müdürlüğüne, taşınır arabalar için trafik siciline, bankada bulunan para ve mevduat için ilgili bankalara müzekkere yazılmasıyla tereke malvarlığı öğrenilecektir. Bu aşamaların mirasçılar tarafından tek başına yerine getirilmesi zahmetli olacağından uygulamada terekenin tespiti davası ile çözüme kavuşturulmaktadır.
Tereke Defterini Kim Tutar?
Defterde yer alan mal varlığı hakları ve borçların öğrenilmesi için en güvenilir yol murisin en son yerleşme yerinde bulunan sulh hukuk mahkemesinden talep edilmesidir. Bu halde tereke defterini kim tutar sorusunun cevabı sulh hukuk mahkemeleri olacaktır. Ancak somut olarak düzenli bir şekilde tutulan – örneğin tapu defterleri gibi- bir defter söz konusu değildir.
Mirasta Tereke Ne Demek?
Hukuki kavram olarak bir karşılığı olmamakla beraber halk arasında murisin veya gaipliğine karar verilen kişinin mirasının mirasçılara intikalinden önce yer aldığı malvarlığı durumu olarak açıklanabilir. Bu halde söz konusu mal varlığı değerleri mirasçılara intikal edilebilecek hale gelene kadar terekede yer almaya devam eder. Terekede yer alan mal varlığı değerlerinin mirasçılara paylaştırılması işlemi ise miras anlamına gelmektedir.
Tereke Davası Kim Açar?
Tam adıyla terekenin tespiti davası, miras bırakanın geride bıraktığı malvarlığına dahil tüm aktif (alacak ve haklar) ve pasiflerin (borçlar) belirlenmesi için mirasçılar tarafından açılan davadır. Bu dava esasında bir tespit davasıdır. Bu dava ile tereke mallarının tespiti ve hak sahiplerine geçmesi amaçlanır. Söz konusu dava yasal ve atanmış mirasçıların her biri tarafından ayrı ayrı açılabileceği gibi toplu olarak veya atanmış bir tereke temsilcisi mevcutsa temsilci tarafından da açılabilir.
Tereke Parası Nasıl Alınır?
Tereke parası, ölen veya gaipliğine karar verilen kişinin mal varlığı değeri içerisinde yer alan aktiflerini ifade etmektedir. Bu paranın alınabilmesi için terekenin mirasçılara paylaştırılması gerekir. Yapılan paylaşımın akabinde tereke parasını almak isteyen her mirasçı kendi payı için veraset ve intikal beyannamesini doldurarak vergisini hesaplayıp yatırmalıdır. Bu aşmadan sonra mirasçılar ilgili banka şubesine başvurarak veraset ilişiği yoktur yazasını alarak mirasçılık belgesi ile birlikte murisin bankadaki parasını payları oranında çekebileceklerdir.
Ölen Kişinin Banka Hesabı Kime Kalır?
Ölen kişinin banka hesabının mirasçılara geçmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Her banka hesabı kişiye özeldir, hesabın bir bütün olarak mirasçılara kalması gibi bir durum söz konusu değildir. Ancak üst başlıkta açıklanan adımlar izlenerek ölen kişinin banka hesabındaki para mirasçılara geçebilmektedir. Ölen kişinin daha öncesinde anlaşmış olduğu bankadan aldığı kredi kartları kullanıma kapatılır. Bu noktada eğer ki bu kredi kartlarına ilişkin bir borç söz konusuysa bu borçlar da ölen kişinin terekesinde pasif mal varlığı kapsamında yer alacaktır.
Tereke Nasıl Hesaplanır?
Hesaplama, terekede yer alan aktif mal varlığı değerlerinin (mallar, paralar, alacaklar, telif hakları…) ve pasiflerinin (borçların) tespit edilmesi sonrasında aktiflerin pasiflerden çıkarılması sonucu bulunur. Yapılan bu işlemin ardından pasifler aktiflerden fazla ise terekenin borca batık olduğu sonucu çıkarılmaktadır. Böylesi durumlarda kanun koyucu mirasın reddi için bir talep veya beyan aramamaktadır. Bu halde bu şekilde bir tereke kendiliğinden reddedilmiş sayılmaktadır.
Reddi miras dilekçesi örneği için
Ancak yapılan işlem sonrasında murisin mal varlığındaki aktif değerler pasif değerlerin toplamından daha fazla ise söz konusu değer, mirasçıların terekenin paylaştırılması için yukarıda açıklanmış işlemleri gerçekleştirmesi sonrasında kendi mal varlıklarına aktif değer olarak eklenebilmektedir.
Mal Varlığı Tespiti Nasıl Yapılır?
Malvarlığı tespiti, talebin iletilmiş olduğu sulh hukuk mahkemesince yapılır. Mahkeme miras bırakanın malvarlığının tespitine ilk olarak mirasçıların beyanlarıyla başlar. Mirasçılar bilgileri dahilinde miras bırakanın malvarlıklarını mahkeme huzurunda belirtir. Daha sonra mahkeme gerekli gördüğü kurum ve kuruluşlara müzekkere yazarak miras bırakanın malvarlığını tespit etmeye devam eder. Gerekli görülen kurum ve kuruluşlara örnek olarak Tapu Müdürlükleri, bankalar, ticaret sicilleri, trafik sicilleri örnek olarak verilebilir. İlgili kuruluşlar mahkemenin yazmış olduğu müzekkerede belirtilen süre içerisinde dosyaya gerekli bilgileri iletmekle yükümlüdürler. Süreye uyulmaması durumunda malvarlığının tespiti gecikeceğinden mirasçılar açısından hak kaybı meydana gelebilir. Bu sebeple cevap verilmeyen müzekkereler için mahkemeden üsteleme yazısı yazılması talep edilebilir.
TEREKE İletişim