KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇU VE CEZASI – TCK 130

Kişinin hatırasına hakaret suçu TCK m.130’da düzenlenen ölen bir kişinin hakarete uğraması,şerefine yönelik eylemlerle ilgili bir suç türüdür.Suçla korunan hukuki değer kişinin doğumla başlayan ölümle sona eren kişilik haklarını ölüm sonrası da korumaya çalışan şerefi ve onurudur.Suçun uygulamadaki yeri ve önemi ölen bir kişinin saygınlığını korumaktır. Harbiye Hukuk Bürosu olarak bu yazımız ile ölen kişinin hatırasına hakaret suçu ile ilgili bilgilendirme yapıp sizlere en güvenilir bilgileri aktarıp haklarınızı korumak istiyoruz.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇU NEDİR?

Kişinin hatırasına hakaret suçu TCK m. 130’da ‘’Şerefe Karşı Suçlar’’ bölümünde düzenlenmiştir. Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle birlikte hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ancak sosyal medya üzerinden işlenen suçlarda ihtilat aranmamaktadır. Sosyal medyada paylaşılan fotoğraf, video, vb. şeyler herkes tarafından görülebildiğinden ‘alenen işlenmiş olacaktır.

Ceza, hakaretin açıktan, direkt işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır. Ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunan kişi ise üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suç şikâyete bağlı suç türlerindendir. Şikâyet hakkı ölen kişinin eşine, kardeşlerine ve ikinci dereceye kadar üst ve alt soyuna tanınan bir haktır. Vazgeçme davanın düşmesine neden olur.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇUNUN UNSURLARI NELERDİR?

Kişinin hatırasına hakaret suçu yalnızca kasten işlenebilen bir suç türüdür. Suçun taksirle işlenebilmesi mümkün değildir.

Suçun unsurları:

• Ölenin arkasından hakaret suçunun oluşabilmesi için failin en az üç kişi ile ihtilat ederek ölünün hatırasına hakaret etmesidir.
• TCK m.130/2’de belirtilen suçun maddi unsurları ise ceset veya kemikleri ‘almak’ veya ceset veya kemikler hakkında ‘tahkir edici fiillerde bulunmak ‘olarak belirtilmektedir.

Failin bu suç bakımından cezalandırılabilmesi için ceset veya kemiklerin tamamının alınması aranmamakta, bir cesedin yalnızca kol, bacak veya bazı kemiklerinin alınması halinde de suç tamamlanacaktır. Harbiye Hukuk Bürosu olarak hazırladığımız ‘’Suçun Unsurları, Maddi ve Manevi Unsurlar’’ adlı yazımızı okumak için aşağıdaki linke tıklayabilirsiniz.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇUNUN HAREKET UNSURLARI

TCK m.130/1’de yer alan kişinin hatırasına hakaret suçu, en az 3 kişiyle ihtilat edilerek işlenen bir suçtur. Suçu işleyen kişinin kendisi hariç 3 kişinin daha hakaret teşkil eden fiili görmesi ya da duyması gerekir. TCK m.130/1’deki kişinin hatırasına hakaret suçu aşağıdaki şekillerde işlenebilir:

• Ölenin hatırasına sövme suretiyle hakaret etme (Örneğin, haysiyetsiz vb. sözler söylemek),
• Ölenin şeref ve saygınlığını zedeleyecek somut bir olgu veya durum isnadı suretiyle hakaret etme (Örneğin, hırsızdı vb. sözler sarfetmek)
• Herhangi bir davranışla ölenin hatırasına hakaret etme (Örneğin, mezarına yazı yazma).

TCK m.130/2’de düzenlenen kişinin hatırasına hakaret suçu ise iki seçimlik hareketle işlenebilir:

• Bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini bulunduğu yerde alma suretiyle hakaret etme (Örneğin, ölüyü mezardan çıkarma)
• Ceset veya kemikler hakkında aşağılayıcı fiillerde bulunma suretiyle hakaret etme (Örneğin, cesede işemek vb).

Bir suçun oluşabilmesi için en önemli unsur, fiilin hukuka aykırı olmasıdır. Hukuka aykırı olan bir fiilin kanun hükmünü yerine getirmek için yapılması söz konusu fiili hukuka uygun hale getirmektedir.Örneğin; Ceza Muhakemesi Kanununun 86. ve 87. maddeleri gereğince adli muayene veya otopsi amacıyla ölünün cesedi üzerinde işlem yapılması ya da 2238 sayılı Organ Ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması Ve Nakli Hakkında Kanun’da düzenlenen ölüden organ, doku ve kemik alınması hallerinde kanun hükmünü yerine getirme hukuka uygunluk hali söz konusu olduğundan bu fiiller TCK 130/2 maddesindeki suçu oluşturmaz.Harbiye Hukuk Bürosu olarak hazırladığımız ‘’Hakaret Suçu Nedir? Hakaret Sayılmayan Sözler ve Kelimeler Nelerdir?’’adlı yazımızı okumak için aşağıdaki linke tıklayabilirsiniz.

TCK 130/1 ÖLÜNÜN ARKASINDAN SÖVMEK SURETİYLE HAKARET ETME

Kanunda genel olarak hakaret suçu ancak hayatta bulunan kişilere karşı işlenebileceği, onur ve şerefin, ancak yaşayan kişiler açısından söz konusu olduğu belirtilmiştir.Ancak ölen bir kişinin hatırasına hakaretten, saygısızlıktan söz edilebilir.Ölenin arkasından hakaret suçu,kişinin hatırasına hakaret suçu Türk Ceza Kanunu Madde 130/1’de belirtildiği üzere ‘’bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis ya da adlî para cezası ile cezalandırılır.’’ En az 3 kişiyle ihtilat etmesi zorunludur. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde ise altıda biri oranında arttırılacaktır.

TCK 130/1 ÖLÜNÜN ARKASINDAN SUÇ İSNAT ETME

Ölenin arkasından hakaret suçu, suç isnat etme, ölenin şeref ve saygınlığını zedeleyecek somut bir olgu veya durum isnadı suretiyle hakaret etme olarak özetleyebiliriz. Örnek olarak; rüşvetçiydi vb. sözler sarf ederse Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu TCK 130/1 uygulanacaktır. Atatürk’ün hatırasına yönelik yapılan aşağılayıcı fiiller 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’da düzenlendiği için TCK m.130 uygulama alanı bulmayacaktır.

TCK 130/1 DAVRANIŞ YOLUYLA ÖLENİN HATIRASINA HAKARET 

Herhangi bir davranışla ölenin hatırasına hakaret suçu, örneğin; mezarına yazı yazma durumunda Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu TCK 130/1 uygulanacaktır. Kanunda belirtildiği üzere ‘’Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.’’ ‘’Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır.’’

TCK 130/2 ÖLÜNÜN KISMEN YA DA TAMAMEN CESEDİNİ VEYA KEMİKLERİNİ ALMA

Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu TCK 130/2’de bahsedildiği üzere bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunan kişi hakkında şikâyet üzerine üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Şikâyet olması gerekir. Aksi takdirde işlem başlatılamaz.

TCK 130/2 CESEDE VEYA KEMİKLERE KARŞI AŞAĞILAYICI DAVRANIŞLARDA BULUNMA

Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu Türk Ceza Kanunu m.130 maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği üzere; failin bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alması veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunması durumunda, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı belirtilmiştir.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇUNDA İHTİLAT ŞARTI

Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu TCK m.130/1’de yer alan ölenin arkasından hakaret suçu, en az 3 kişiyle ihtilat edilerek işlenebilen bir suçtur. Kısacası, suçu işleyen kişinin kendisi dışında 3 kişinin daha hakaret oluşturan fiili görmesi veya duyması gerekmektedir. Aksi takdirde ihtilat şartı gerçekleşmemiş sayılır ve suç oluşmaz.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇUNDA ALENİYET

TCK m.130/1 hükmü uyarınca Kişinin Hatırasına Hakaret Suçunda eylemin “alenen işlenmesi” cezanın ağırlaştırılmasını gerektiren nitelikli bir durum olarak düzenlenmiştir. Hakaretin alenen işlenmesi durumunda ceza arttırılacaktır. Aleniyetin gerçekleşmesi için olay yerinde başkalarının bulunması yeterli değildir. Hakaret konusu söz veya davranışın sayılamayan kişi tarafından görülme, duyulma veya algılanabilme ihtimalinin bulunması durumunda alenen hakaret suçu işlenmiş kabul edilir. Hakaret suçunda aleniyetin gerçekleşmesi için herhangi bir sınırlama olmadan herkese açık olan yerlerde işlenmesi koşuldur.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇUNUN MUHAKEMESİ, ŞİKÂYET SÜRESİ, ZAMANAŞIMI

Kişinin hatırasına hakaret suçu “Şerefe Karşı Suçlar” bölümünde düzenlenmiş olup bu suç ile korunan hukuksal yarar ölen kişiye olan saygı korunmak öncelikli amaçtır. Yani, ölüm ile sona eren kişilik hakkı, ölünün manevi değerini korumayı amaçlamaktadır. Suça ilişkin cezanın üst sınırı dikkate alındığında bu suç bakımından yargılama yapmakla görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir. İşinin hatırasına hakaret suçunun, zamanaşımı süresi mağdurun şikâyet zamanaşımı süresi olan 6 ay içerisinde şikâyette bulunması gerekmektedir. 6 aylık zamanaşımı süresi geçirildiği takdirde soruşturma yapılamaz.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇU VE CEZASI – TCK 130

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇUNUN CEZASI

TCK m.130 birinci fıkrasına göre; bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Suçun alenen işlenmesi halinde fail hakkında hükmedilecek ceza altıda biri oranında artırılacaktır.TCK m.130 maddesinin ikinci fıkrasına göre; failin bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alması veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunması durumunda, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kişinin hatırasına hakaret suçunda ise özel bir düzenleme bulunmadığından dolayı etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanma imkânı bulunmamaktadır. Adli işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür.

TCK m.130/1’deki ölenin arkasından hakaret suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezaları adli para cezasına çevrilemez.(Örnek olarak ölünün arkasından suç isnat etme suçu.)Adli para cezası seçimlik ceza olarak düzenlendiğinden dolayı yapılamaz. TCK m.130/2’de yer alan ölünün cesedi veya kemiklerini alma, tahkir etme fiilleri nedeniyle hükmedilecek hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Adli para cezası ve nasıl ödeneceği ile ilgili detaylı bilgiye ulaşmak için Harbiye Hukuk Bürosu olarak hazırladığımız makaleye aşağıdan ulaşabilirsiniz.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇUNDA UZLAŞMA

Uzlaştırma kurumu, uyuşmazlığın yargı dışı yolla ve adli makamlar denetiminde çözümlenmesini amaçlayan bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Kişinin Hatırasına Hakaret Suçunda ölenin arkasından hakaret suçu ve cezası için uzlaşma durumu da kanunda yer almaktadır. Uzlaştırmacı aracılığıyla mağdur ve suçlu arasında iletişim kurularak, anlaşma sağlanabilir. Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hatırasına hakaret suçu uzlaşmaya tabi olan suçlardan değildir.

KİŞİNİN HATIRASINA HAKARET SUÇUNA ÖRNEK YARGITAY KARARLARI

Sanığın suç tarihinde söylediği iddia edilen “benim evimi kaybetti, Allah’ta onu kaybetti, ben işi böyle Allah’a havale ederim, Allah da gereğini yapar” sözlerinin Yargıtay’ın 12/11/2013 tarih, 2011/37753-2013/26143 sayılı kararıyla hakaret suçunun unsurlarını taşımadığının kabul edilmesi karşısında, ve CMK’nın 223/9. maddesi uyarınca dosyanın geldiği aşama itibariyle beraat kararı verilebilecek hallerde, artık düşme kararı da verilemeyecek olması sebebiyle sanığın atılı suçtan beraati yerine, şikayet yokluğu gerekçesiyle kamu davasının düşürülmesine karar verilmesi,

Kanuna aykırı ve O Yer Cumhuriyet Savcısının temyiz nedenleri ile tebliğnamedeki düşünce yerinde görüldüğünden, HÜKMÜN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 28/09/2016 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Somut olayda, katılanlar vekilinin beyanı, sunduğu belgeler ve sanığın kaçamaklı beyanı göz önüne alındığında; bahse konu hakaret mesajlarının gönderildiği e-mail adresinin, sanığın önceki tarihte burs almak için doldurduğu ve imzasını taşıyan formda kullandığının anlaşılması karşısında; makulün üzerinde suç şüphesi bulunan sanık hakkında, her ne kadar soruşturma makamının zamanında talep etmemesinden dolayı e-posta sağlayıcısı şirketten, elektronik postanın ne zaman ve hangi IP numarasından geldiği, 60 günlük depolama süresi geçtiğinden dolayı silinmesinden bahisle öğrenilemese de; sanığın akrabaları, arkadaşları, sosyal ve iş çevresindeki kişilerin kim oldukları ile sanığın ilgi alanları araştırılarak,

suça konu e-mail adresi üzerinden yapılan yazışmalar ve takip edilen alanlar araştırılarak, gerekirse bilirkişi raporu da aldırılmak ve tüm bu hususlar birlikte değerlendirilmek suretiyle; sanığın hukuki durumunun belirlenmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması;

Kanuna aykırı ve katılanlar Ç. Ö. ve Ç. Ö. vekilinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye aykırı, HÜKMÜN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 01/10/2015 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Kişinin hatırasına hakaret suçu nedir?

Kişinin hatırasına hakaret suçu, kişinin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle birlikte hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin açıktan, direkt işlenmesi halinde, altıda biri oranında arttırılacaktır.

Birinin arkasından hakaret etmek suç mudur?

Bir kelime veya söz, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edecek nitelikte değilse hakaret suçu oluşmaz. Beddua niteliğindeki sözler hakaret suçunu oluşturmaz. Hakaret sayılmayan kelimeler, kanunda sayılmamıştır. Ölenin arkasından hakaret suçu, mağdurun yokluğunda hakaret suçu ise, hakaret eden kişinin söz ve davranışlarını en az 3 kişinin öğrenmesiyle oluşabilir. Hakaret edilen ortamda mağdurun olmadığı hallerde kanun hakaret teşkil eden fiilin 3 kişiyle ihtilat halinde işlenmesi şartını aramaktadır. Hakaret suçu mağdurun olmadığı veya mağdurun doğrudan vakıf olamayacağı bir şekilde işlendiğinde gıyapta hakaret suçu oluşmaktadır. Suçun faili ihtilatı bilerek ve isteyerek gerçekleştirmelidir. İhtilat kişilerle görüşerek gerçekleşebileceği gibi, en az üç kişiyle telefonlaşmak, mail göndermek gibi de gerçekleştirilebilir. Yargıtayın verdiği bir karar burada çok önemli bir ışık tutmaktadır.

Ancak ihtilat unsurunun gerçekleşmesi için, failin sözleri en az üç kişinin duyabileceği bir ortamda ve şekilde söylemesi yeterli olmayıp, muhatapların bizzat anlamaları ve vakıf olmaları lazımdır (Y18CD-K.2016/15988).

Daha detaylı bilgi için web sitemizde bulunan ‘’Hakaret Davası Nasıl Açılır’’ bağlantısını aşağıya bırakıyorum.

Ölünün arkasından hakaret suç mudur?

Kanunda genel olarak hakaret suçu hayatta bulunan kişilere karşı işlenebileceği, onur ve şerefin, ancak yaşayan kişiler açısından söz konusu olduğu belirtilmiştir. Ancak ölen bir kişinin hatırasına hakaretten, ölenin arkasından hakaret suçundan söz edilebilir. Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır

Kişinin hatırasına hakaret suçu şikâyete tabi midir?

Kişinin hatırasına hakaret suçu, şikâyete tabi suçlar arasında yer almaktadır. Şikâyet süresi, fail ve fiilin öğrenilmesinden itibaren başlamak üzere 6 aydır. Şikâyetten vazgeçme, ceza davasının düşmesine sebep olur. Kişinin hatırasına hakaret suçunda ölenin eş veya kardeşleri veya ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu tarafından şikâyet hakkı bulunmaktadır.

Şehitlere karşı hakaret hangi suçtur TCK?

Şehitlere karşı hakaret suçu TCK m.130/1’de yer alan ölen kişinin hatırasına hakaret suçunu oluşturur. En az 3 kişiyle ihtilat edilerek işlenebilen bir suçtur. Kısacası, suçu işleyen kişinin kendisi dışında 3 kişinin daha hakaret oluşturan fiili görmesi veya duyması gerekmektedir.

Üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır.

Furkan YAZ