CEZA HUKUKUNDA ÖN ÖDEME KURUMU NEDİR?

Ön ödeme, Türk Ceza Kanunu’nun 75. Fıkrasında yer verilen bir kurumdur. Ceza üst sınırı 6 ayı geçmeyen, adli para ceza yaptırımını içeren ve uzlaşma yolu olmayan suçlar Ön ödemeye tabidir. Devletle şahıs arasında kurulan bu hukuki yol sonucu, fail belirli bir ödeme yapar. Ödemenin ardından soruşturma aşamasında isek KYOK (Kovuşturmaya yer olmadığı kararı) verilir. Kovuşturma aşamasında isek kamu davasında düşmeye karar verilir. Dolayısıyla önödeme sonucu fail soruşturma veyahut kovuşturmanın yaratmış olduğu sonuçlardan korunmuş olur.

ÖN ÖDEME NEDİR?

Türk Ceza Kanunu’nun 75. Maddesinde yer alan; yargılamaya gerek kalmadan faile yaptırım uygulanmasını sağlar. Her durumda uygulanamaz, uygulanabilmesi için şu koşulların oluşması gerekmektedir;

Bahsi geçen suç ön ödeme kapsamına giren bir suç olmalıdır,
Suçun gerçekleştiğine dair yeterli şüphe bulunmalıdır.
Mahkemece veya savcılık tarafından yapılacak tebligat tarihinden itibaren 10 gün içerisinde önödeme miktarı ödenmelidir.

HANGİ SUÇLAR ÖN ÖDEMEYE TABİDİR?

Türk Ceza Kanunu’nun 75. Maddesinin 1. Fıkrası;

Yaptırımı adli para cezası olan suçlar ön ödemeye tabidir.
Kanuni cezasının üst sınırı 6 ayı geçmeyen bir suç olmalıdır (kanunen, suçun alt, üst sınırına yer verilmişse üst sınırı 6 ayı geçmeyen bir suç olmalıdır.)
Hakkında Önödeme önerisinde bulunulan suç uzlaşma kapsamında olmamalıdır.

Diyerek, suçların ön ödemeye tabi olma koşullarını kanunen açıklanmıştır. Bu kapsama girecek suçlara baktığımızda:

Türk Ceza Kanunu’nun 98. Maddesinin 1. Fıkrası uyarınca yardım veya bildirim yükümlüğünün yerine getirilmemesi
Türk Ceza Kanunu’nun 182. Maddesinin 1. Fıkrası uyarınca genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması
Türk Ceza Kanunu’nun 278. Maddesinin 1 ve 2. Fıkraları uyarınca “Suçu bildirmeme”

Suçları, Kanuni koşulları sağladığı için önödeme kurumuna tabidir.

ÖNÖDEME ÖNERİSİ NEDİR VE NASIL YAPILIR?

Cumhuriyet Savcısı ya mahkemenin talebi ile değil. Şüphelinin talebine bağlı olarak önödeme yapılabilir. Açıklamak gerekirse; şüpheliye tebligat ulaştıktan sonra on gün içerisinde şüpheli önödeme talebinde bulunur. Cumhuriyet savcısının kararı ile şüpheli, istenilen miktarı bir ay ara ile üçer eşit taksit halinde öder. Burada önemli olan unsur şudur; bu kararı veren kişi Cumhuriyet Savcısıdır.

Belirtelim ki taksitlerin ödenmemesi halinde ön ödeme kurumu hükümsüz kalır. Dolayısıyla şüpheli hakkındaki soruşturma da kaldığı yerden devam eder.

ÖN ÖDEME MİKTARI NASIL HESAPLANIR? ÖN ÖDEME MİKTARI NEDİR?

Ön ödeme miktarı suçun yaptırımına göre değişkenlik gösterir.

Maktu adli para cezası içeren suçlarda bu ön ödeme miktarı; adli para cezası bir aralıkta düzenlenmiş ise alt sınırı, hapis cezası için alt sınırı ve hapis cezası ya da adli para cezasından biri öngörülmüş ise adli para cezasının alt sınırı olan ön ödeme miktarı ödenmektedir.

Hem hapis cezası hem de adli para cezası birlikte öngörülmüş ise; önödeme miktarı için adli para cezasının alt sınırı ve hapis cezasının alt sınırı için gün başına 100 TL hesaplanarak bu tutarlar toplanır ve ödenir. Eğer hapis cezasının veya adli para cezasının sadece biri öngörülmüş ise adli para cezasının alt sınırı olan ön ödeme miktarı ödenir.

ÖN ÖDEME EMRİNE KARŞI KANUN YOLLARI NELERDİR?

Kanun yolu ve itiraz etme hakkı kanunen güvence altına alınan, Hâkim kararlarına veya mahkeme kararlarına karşı öne sürülebilen bir haktır. Fakat, Önödeme emrine karşı veya ön ödeme önerisine karşı itiraz edilmesi mümkün değildir. Önödeme reddedilir ise veya zamanında ödenmez ise soruşturma veya kovuşturma kaldığı yerden devam eder.

ÖNÖDEME VE TAZMİNAT İLİŞKİSİ

Öncelikle Tazminat ve Önödeme kurumunun hukukumuzdaki yerine bakılacak olursa bu iki kavram arasındaki farklar görülecek ve bağlantı noktaları daha kolay anlaşılacaktır. Tazminat kurumu ve Ön ödeme kurumu aynı anlama gelmemektedir. Tazminat, maddi ve manevi tazminat olmak üzere ikiye ayrılır:

Hukuka aykırı bir eylem, bir şahsın mal varlığında eksilme doğurursa bu zararla karşılaşan kişinin zararın giderilmesini talep etme hakkı maddi tazminat hakkıdır.
Hukuk aykırı bir eylem, bir şahsın üzüntü, sıkıntı, keder, elem yaşamasına sebebiyet verdiyse bu kişinin manevi tazminat hakkı vardır.

Önödeme ise devlet ve vatandaş arasında kurulan bir çeşit uzlaşma yoludur. Bu uzlaşma yolu, suçun faili olan kişi için geçerlidir. Fail kanunda yer alan ön ödeme koşullarını taşıyacak bir suç işlerse ve bunun üzerine talepte bulunursa, savcılık veya mahkeme tarafından da kabul edilirse ön ödeme yolunu kullanmış olur. Önödeme kurumuna kadar gelişen sürecin hukuka aykırı bir eylem sonucunda gerçekleştiği göz önüne alınırsa eylem sonucunda suçun mağdurunun kişisel hakları ön ödemeden etkilenmeyecektir. Dolayısıyla Önödeme yoluna gidilmesi, kişisel hakların talep edilmesini engellemez. Suçtan etkilenen kişi veya kişilerin tazminat hakkı saklı kalır. Ön ödeme üzerine KYOK (Kovuşturmaya yer olmadığı kararı) ya da düşme kararı verilmiş olsa dahi suçtan etkilenenin tazminat talebinde bulunması mümkündür.

ÖN ÖDEMENİN ADLİ SİCİL KAYDINA ETKİSİ

Türk Ceza Kanunu’nun 75. Maddesinin 7. Fıkrası uyarınca; Ön ödeme, yalnızca bir soruşturma veya kovuşturma yoluyla Cumhuriyet Savcısı, Hâkim, mahkeme tarafınca istenirse veya Failin Önödemeye tabi başka bir suç işlemesi ile kullanılabilir. Diğer kurumların, şahısların görmeleri mümkün değildir.

UZLAŞMA VE ÖNÖDEME BERABER OLABİLİR Mİ?

Yazımızda daha önce de açıkladığımız gibi, ön ödeme uzlaşmaya tabi suçlar haricen adli para cezası içeren suçlarda ya da kanun maddesinde belirtilen hapis cezasının üst sınırı altı ayı geçmeyen suçlarda; Failin belirli bir ödeme yaparak soruşturma veya kovuşturmanın yaratacağı sonuçlardan etkilenmemesini sağlayan bir durumdur.

Önödeme önerisi yapılan bir suç, uzlaşma kapsamında olan suçlardan olmamalıdır. Suç yalnızca adli para cezasını veya ceza üst sınırı altı ayı geçmeyecek suçlardan olmalıdır. Eğer bu koşulları taşıyor ancak yine de uzlaşmaya tabi bir suç ise ön ödeme önerisinde bulunulamaz.

ÖNÖDEME TAKSİTLENDİRİLEBİLİR Mİ?

Türk Ceza Kanunu’nun 75. Maddesinin 1-C fıkrası uyarınca fail on gün içerisinde talep ederse; önödeme miktarının bir ay ara ve üç eşit taksit ile ödenmesine Cumhuriyet Savcısı karar verebilir. Şayet, Önödeme miktarının taksitleri zamanında ödenmez ise ön ödeme kurumu kalkar ve soruşturmaya kaldığı yerden devam edilir.

ÖNÖDEMEYE TABİ BİR SUÇ TEKRAR İŞLENİRSE NE OLUR?

Önödeme uygulamasıyla hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verilen ya da kamu davasının düşmesine karar verilen kişi bu kararın veriliş tarihten itibaren beş yıl içerisinde önödemeye tabi bir suçu tekrardan işler ise faile bu madde ve fıkra uyarınca teklif edilecek ön ödeme miktarı yarı oranınca arttırılır.

Ceza Dairesi 2018/439 E., 2019/6001 K.

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ: Asliye Ceza Mahkemesi
SUÇ : Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma (değişen suç vasfıyla muhafaza görevini kötüye kullanma)
HÜKÜM : Kamu davasının ön ödeme nedeniyle düşürülmesine

Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçundan sanık hakkında açılan kamu davasının, eylemin muhafaza görevini kötüye kullanma suçunu oluşturması ve ön ödeme yapılması nedeniyle sanık hakkında açılan kamu davasının önödeme nedeniyle düşürülmesine ilişkin hüküm, katılan vekili tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü:

Sanığın olay tarihinde Başkale Mal müdürlüğünde yoklama memuru olarak görevli olduğu, Başkale İlçe Emniyet Müdürlüğü ekiplerince yakalanan kaçakçılık suçuna konu çeşitli eşyaların 28/09/2007 tarihinde mal müdürlüğü deposuna konulması için sanığa tutanakla teslim edildiği, 11/11/2007 tarihinde yapılan sayımda ise sanığa teslim edilen elektronik eşyaların bir kısmının olmadığının tespit edilmesi üzerine sanığın hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçunu işlediğinin iddia olunduğu olayda; sanığa atılı eylemin TCK’nın 289/3 maddesinde düzenlenen ve ön ödemeye tabi olan muhafaza görevini kötüye kullanma suçunu oluşturduğu, sanığın ön ödeme teklifini kabul ederek ödeme yaptığının anlaşılması karşısında; sanık hakkında açılan kamu davasının ön ödeme nedeniyle düşürülmesine ilişkin mahkemenin kabulünde bir isabetsizlik görülmemiştir.

Yapılan yargılama sonunda, atılı suçtan ön ödeme yapılması nedeniyle TCK’nın 75. maddesi gerekçe gösterilerek mahkemece kabul ve takdir kılınmış olduğundan, katılan vekilinin, tüm deliller ile sanığın atılı suçu işlediği sabitken kamu davasının düşürülmesine karar verilmesinin kanuna aykırı olduğuna ilişkin temyiz itirazlarının reddiyle hükmün ONANMASINA, 21/05/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Ceza Dairesi 2015/15947 E., 2016/18161 K.

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ: Sulh Ceza Mahkemesi
SUÇ: 6222 Sayılı Kanuna Aykırılık

Yerel Mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle; başvurunun süresi, kararın niteliği ve suç tarihine göre dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü:

Temyiz isteğinin reddi nedenleri bulunmadığından işin esasına geçildi.

Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar, belgeler ve gerekçe içeriğine göre yapılan incelemede;

Ayrıntıları Ceza Genel Kurulunun 17.03.1998 gün 372/90 sayılı kararında belirtildiği üzere, ön ödeme bildiriminde bulunurken cezayı artırıcı ve hafifletici nedenler dikkate alınmayacak, maddedeki ceza nazara alınacaktır. Dosya kapsamına göre, 6222 sayılı Kanun’un 18/9. maddesinde tanımlanan suçun ön ödemeye tabi olması ve yirmi beş günden az olmamak üzere adli para cezası olarak öngörülmesi karşısında; sanığa soruşturma aşamasında ön ödeme ihtaratı yapılırken suçun zincirleme işlendiği gerekçesiyle para cezasının arttırılamayacağı gözetilmeden fazla miktar üzerinden ön ödeme teklifinde bulunulması usulsüz olduğundan, 5237 sayılı Kanun’un 75/3. maddesi yollamasıyla, aynı maddenin 2. fıkrasına göre mahkemesince usulüne uygun ön ödeme işlemi yapılmadan yargılamaya devamla yazılı biçimde hüküm kurulması,

Kanuna aykırı ve O Yer Cumhuriyet Savcısının temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMK’nin 321. maddesi uyarınca sair yönleri incelenmeyen HÜKMÜN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın mahkemesine gönderilmesine, 17/05/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Ceza Dairesi 2008/11223 E., 2010/16229 K.

“İçtihat Metni”

Yerel mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle; başvurunun nitelik, ceza türü, süresi ve suç tarihine göre dosya okunduktan sonra Türk Milleti adına gereği görüşülüp düşünüldü;

Her ne kadar sanık süreden sonra önödeme önerisinde bulundu ise de sanığa gümrüklenmiş değerin on katı üzerinden 2.750,3 TL yerine yazılı şekilde fazla miktar üzerinden ön ödeme önerisinde bulunulduğundan sanığın ödemesi süresinde kabul edilerek fazla ödenen 1.376 TL’nin sanığa ödenmesi suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA, 11.11.20l0 günü oybirliğiyle karar verildi.

HARBİYE HUKUK BÜROSU OLARAK CEZA HUKUKUNA YÖNELİK HİZMETLERİMİZ

Harbiye Hukuk Bürosu olarak, Ceza davalarının yarattığı sürecin yıpratıcılığını ve zorluğunu biliyor; bu sebeple dava sürecini yetkin kadromuzla, profesyonel bir şekilde yürüterek haklarınızı savunuyoruz. Haklarınızı savunurken hukuki ilkelerini tesis edilmesine de özen gösteriyor maddi manevi zararınızın da önüne geçmeye çalışıyoruz. Yazımızdan da anlaşılacağı üzere ceza hukuku davalarında yetkin bir avukatla çalışmanın önemi yadsınamaz. Harbiye Hukuk Bürosu olarak müvekkillerimizin yaşayabilecekleri olası olumsuzlukları engellemek ve yürütmekte oldukları dava sürecine en az zararla devam etmelerini sağlamak için tecrübeli ekibimizle ceza hukuku dahil birçok branşta danışmanlık hizmeti sağlıyoruz.

CEZA HUKUKUNDA ÖN ÖDEME KURUMU NEDİR

SIKÇA SORULAN SORULAR

Önödeme ne anlama gelir?

Türk Ceza Kanunu’nun 75. Maddesinde yer verilmiş belirli koşulları taşıyan bir suçun, Failin belirli bir miktar para ödeyerek soruşturma veya kovuşturmanın sonuçlarından kurulmasını sağlayan bir kurumdur.

Önödeme nedir TCK?

TCK’nın 75.maddesinde düzenlenen, devlet ve vatandaş Arasında yapılan bir çeşit anlaşma yoludur.

Önödeme hangi suçlarda uygulanır?

Adli para cezası içeren suçlarda
Kanuni ceza üst sınırı 6 ayı geçmeyen suçlarda
Uzlaşma kapsamı olmayan suçlarda

Uygulanır.

Önödeme geri alınır mı?

TCK 75/5 uyarınca; kamu davasının açılmaması ya da ortadan kaldırılması, kişisel hak istenmesi, malın geri alınması ve müsadereye ilişkin hükümleri etkilemez.

Ön ödeme sabıkaya işler mi?

TCK’nın 75. Maddesinin 7. Fıkrası gereği, Önödeme kaydı sadece bir soruşturma veya kovuşturmaya bağlı olarak hâkim, mahkeme, Cumhuriyet Savcısı tarafından talep doğrultusunda istenebilir. Ve bu maddede belirli bir amaç için kullanılabilir.

Stj. Av. Fatma Melis Yaralı

CEZA HUKUKUNDA ÖN ÖDEME KURUMU NEDİR?