TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ

Trafik kazalarında zamanaşımı süreleri, kazadan sonraki hakların kullanımının azami süresidir. Trafik kazaları, borçlar hukuku anlamında bir haksız fiil sayılmaktadır ve haksız fiilin unsurlarını da bünyesinde barındırır. Bu sebepten ötürü başta tazminat olmak üzere değer kaybı gibi çeşitli talep hakları doğabilir. Fakat elbette ki bunların kullanılabilmesi için birtakım azami süreler öngörülmüştür.

Bu yazımızda trafik kazalarında zamanaşımı kavramından bahsederek trafik kazalarında zamanaşımı nedir, süreleri nelerdir, nasıl belirlenir gibi sorulara cevap vermeye çalışacağız. Keyifli okumalar dileriz…

TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ NEDİR?

Zamanaşımı, hukuk kuralları ile kişilere tanınan hakların kullanılabilmesi için yine hukuk kuralları ile belirlenen sürelerdir. Bu sürelere dikkat edilmemesi ve sürelerin dolması halinde kişiler, sahip oldukları hakları kullanmaktan mahrum kalırlar. Trafik kazaları bakımından da bu bağlamda çeşitli zamanaşımı süreleri düzenlenmiştir. Bu süreler, haklarımız neticesinde talep edeceklerimiz bakımından büyük önem arz etmektedir. Bu süreler aşağıdaki şekilde çeşitli ayrımlara sahiptir. Bunları incelemek gerekirse;

Ölümlü ve Yaralanmalı Trafik Kazalarında Zamanaşımı Süresi

Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazaları bakımından uygulanacak zamanaşımı sürelerinin belirlenmesinde Türk Ceza Kanunu hükümleri esas alınır. Karayolları Trafik Kanunu’nun “Zamanaşımı” başlıklı 109. Maddesinin ikinci fıkrasında davanın cezayı gerektiren bir fiilden doğması ve ceza kanunun bu fiile istinaden daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmesi halinde bu sürenin maddi tazminat talepleri için de uygulanacağı düzenlenmektedir.

Açıkça görüldüğü üzere ölüm hali bakımından zamanaşımı süresi, Türk Ceza Kanunu’nda daha uzun bir süreye tekabül etmektedir. Türk Ceza Kanunu’muzun “Dava zamanaşımı” başlıklı 66. Madde düzenlemesinde görülen zamanaşımı sürelerine bakılırsa, bir kazada ölüm meydana gelirse zamanaşımı süresi on beş yıl olarak düzenlenmiştir.

Yaralanmalı bir trafik kazası olması halinde ise zamanaşımı süresi değişmektedir. Yaralanma halinde Türk Ceza Kanunu’nun düzenlediği zamanaşımı süresi sekiz yıl olarak düzenlenmiştir. Fakat Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. Maddesinde açıkça düzenlendiği üzere ceza kanununda düzenlenen zamanaşımı süresi daha fazla ise o sürenin uygulanması mümkündür. Oysa Karayolları Trafik Kanunu madde 109 hükmünde zamanaşımı süresi zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl olarak düzenlenmiştir. Bu durumda yaralanmalı trafik kazalarında zamanaşımı süresi genel süre olan on yıllık zamanaşımı süresidir.

Maddi Hasarlı Trafik Kazası Zamanaşımı

Karayolları Trafik Kanunu’nun “Zamanaşımı” başlıklı 109. Maddesi, trafik kazalarında zamanaşımına ilişkin genel bir düzenlemedir. Bu madde hükmü maddi hasarlı trafik kazalarında da uygulanmaktadır. Bu hükme göre zamanaşımı süresi, zarar gören kişinin zararı ve tazminatla yükümlü olan kişiyi öğrenmesinden itibaren iki yıl ve her halde kaza gününden itibaren on yıl olarak düzenlenmiştir.

Araç Değer Kaybı Tazminatı Zamanaşımı Süresi

Araç değer kaybından doğan tazminat talebi, haksız fiilden doğan borç ilişkisi olarak düzenlenmiştir. Türk Borçlar Kanunu’nun Genel Hükümler kısmının “Borç İlişkisinin Kaynakları” başlıklı birinci bölümünün “Haksız Fiilden Doğan Borç İlişkileri” başlıklı ikinci ayrımı bu tür borç ilişkilerini düzenlemektedir. Bu bölümde zamanaşımı için bir düzenleme yer almaktadır. “Zamanaşımı” başlıklı 72. Madde hükmüne göre tazminat talebi zarar gören kişinin zararı ve tazminatla yükümlü kişiyi öğrenmesinden itibaren iki yıl ve her halde zararın doğmasından itibaren on yıl olarak zamanaşımı süresi düzenlenmiştir.

TRAFİK KAZALARINDA SİGORTA ŞİRKETİNE BAŞVURU SÜRESİ

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda ortak hükümlerde zamanaşımına ilişkin bir düzenleme yer almaktadır. “Zamanaşımı” başlıklı 109. Madde hükmüne göre trafik kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin istemler için zarar gören kişinin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesinden itibaren iki yıl ve her halde kaza gününden başlamak üzere on yıllık zamanaşımı süresi söz konusudur.

Görüldüğü üzere trafik kazaları neticesinde sigorta sözleşmesinden doğan maddi tazminata ilişkin talepler için bu tazminat alacağının doğmasından itibaren iki yıllık zamanaşımı süresi söz konusudur. Bu iki yıllık zamanaşımı süresi içinde sigorta şirketine maddi tazminat talepleri için başvurulması gerekmektedir. Bundan sonra ise başvurunun şirkete ulaşmasından itibaren sigorta şirketinin 15 günlük yasal süre içinde cevap vermesi gerekmektedir.

TRAFİK KAZALARINDA CEZA DAVASI ZAMANAŞIMI SÜRESİ

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “Zamanaşımı” başlıklı 109. Maddesi, tazminat talepleri için geçerli olan yasal süreleri düzenlemektedir. Bu hükmün ikinci fıkrasında ise trafik kazası cezayı gerektiren bir fiilden doğarsa hangi zamanaşımı süresi uygulanacağını açıklamaktadır.

Karayolları Trafik Kanunu’nun “Zamanaşımı” başlıklı 109. Maddesinin 2. Fıkrası uyarınca “Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zaman aşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre, maddi tazminat talepleri için de geçerlidir.” denilmiştir. Bu hüküm uzamış zamanaşımı süresini düzenlemektedir. Buna göre Türk Ceza Kanunu’nda daha uzun bir zamanaşımı süresi düzenlenmişse, bu sürelerin maddi tazminat talepleri için de uygulanacağı açıkça kabul edilmiştir. Üstelik bu zamanaşımı sürelerinin uygulanabilmesi için fiilin Türk Ceza Kanunu’na göre suç sayılması yeterlidir.

Türk Ceza Kanunu’nun “Ceza zamanaşımı” başlıklı 68. Maddesi ceza davası zamanaşımı sürelerini düzenlemektedir. Buna göre trafik kazalarında; yaralanma söz konusuysa 8 yıllık zamanaşımı süresi söz konusu olacaktır, kaza sonrasında ölüm meydana gelmişse zamanaşımı süresi 15 yıla uzayacaktır, kazada ölüm ve yaralanma aynı anda söz konusuysa zamanaşımı süresi yine 15 yıl olarak uygulanacaktır.

TRAFİK KAZASI KAYNAKLI RÜCU DAVALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Sigorta hukuku bağlamında zararı tazmin eden sigorta şirketinin rücu hakkı bulunmaktadır. Rücu hakkı, sigorta şirketinin sigorta poliçesinin tarafı sigortalı kişinin zararını tazmin etmesinden dolayısıyla kazadaki kusurlu olan taraftan, ödediği tazminatı geri talep edebilmesine denilmektedir.

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının “Zarar Görenlerin Haklarının Saklı Tutulması ve Sigortacının Sigortalıya Rücu Hakkı” başlıklı B.4. maddesi, rücu hakkına ilişkin düzenlemeyi içermektedir. Buna göre “Ödemede bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye ilişkin kanun hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği oranda kazaya sebebiyet veren sigortalıya rücu edebilir.” Aynı madde hükmü, sigorta şirketinin sigortalıya karşı rücu hakkını kullanabileceği bazı durumlar da düzenleme altına alınmıştır.

Peki sigortacı bu rücu hakkını ne zaman kullanabilecektir? Buna ilişkin zamanaşımı düzenlemesi 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’muzda yer almaktadır. Türk Borçlar Kanunu’nun “Rücu isteminde” başlıklı 73. Maddesi uyarınca rücu istemine ilişkin zamanaşımı süresi düzenlenmiştir. Buna göre rücu istemi, tazminatın tamamının ödenmesi ve birlikte sorumlu kişinin öğrenilmesinden itibaren iki yıl ve her halde tazminatın tamamının ödenmesinden itibaren on yılın dolmasıyla birlikte zamanaşımına uğramaktadır. O halde bu sürelere uyulmaması halinde rücu isteminde bulunulması mümkün olmayacaktır.

TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMINI KESEN SEBEPLER

Trafik kazası halinde zararın tazmin edilebilmesi adına sigorta şirketine başvuru hakkı bulunmaktadır. Kişinin zararını karşılayabilmesi için karşı tarafın sigorta şirketine başvuruda bulunarak bu zararlarını talep edebilmesi mümkündür. Sigorta şirketine başvuru yapılmasının üzerine başvurunun şirkete ulaşmasından itibaren sigorta şirketinin 15 günlük yasal süresi içinde cevap vermesi gerekmektedir. Dolayısıyla başka bir hukuki süreç işletmek isteyen zarar görenin bu yasal sürenin dolmasını beklemesi gerekmektedir. Zorunlu olarak bu sürenin beklenmesi dolayısıyla zarar görenin hak kaybına uğramaması amacıyla bu başvuru trafik kazalarında zamanaşımı süresini durdurmaktadır.

ZAMANAŞIMI SÜRESİ HANGİ DURUMLARDA UZATILABİLİR?

Trafik kazaları sebebiyle doğan zararların tazmin edilebilmesi için buna ilişkin istemlerin belirli bir zamanaşımı süresi içinde talep edilmesi gerekmektedir. Bu hususa istinaden uygulanacak zamanaşımı süresi 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. Maddesinde açıkça düzenlenmektedir. Bu düzenleme, genel zamanaşımı süresine ilişkin bir düzenlemedir.

Bununla birlikte trafik kazaları bakımından belirli durumlarda zamanaşımı süresinin uzaması söz konusu olmaktadır. Bu tür sürelere ise uzamış zamanaşımı süreleri adı verilmektedir. Peki hangi hallerde zamanaşımı süresinin uzaması söz konusu olmaktadır?

Trafik kazalarının ölümlü ya da yaralanmalı trafik kazası olarak geçmesi halinde uzamış zamanaşımı süreleri gündeme gelmektedir. Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazaları bakımından uygulanacak zamanaşımı süresi bakımından, Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. Maddesinin 2. Fıkrasının göndermesiyle Türk Ceza Kanunu’ndaki zamanaşımı süreleri uygulanmaktadır. Bu hususta trafik kazası neticesinde ölüm meydana gelmişse zamanaşımı süresi 15 yıla uzamaktadır. Keza trafik kazası neticesinde yaralanma söz konusuysa 8 yıllık zamanaşımı süresi söz konusu olmaktadır. Kaza ölüm ve yaralanma aynı anda meydana gelmişse uygulanacak zamanaşımı süresi 15 yıl olmaktadır.

TRAFİK KAZALARINDA CEZA ZAMANAŞIMININ UYGULANMA KOŞULLARI

Trafik kazalarında  zamanaşımı sürelerinden hangisinin uygulanacağının belirlenmesi, hak kayıplarına engel olmak açısından büyük önem arz etmektedir. Bununla birlikte belirli hallerde ve belirli koşulların bir araya gelmesi halinde uzamış (ceza) zamanaşımı sürelerinin uygulanması söz konusu olmaktadır.

Trafik kazalarında ceza zamanaşımının uygulanabilmesi için belirli şartların oluşmuş olması gerekmektedir. Uzamış zamanaşımı süresinin uygulanması için gerekli koşullar ise aşağıdaki gibidir:

• Haksız fiilin aynı zamanda suç niteliğini taşıyor olması gerekmektedir.
• Haksız fiilin suç niteliğini taşıması yeterli olup kişi hakkında ayrıca ceza davası açılmış olması
• Ceza zamanaşımı süresinin genel zamanaşımı süresinden daha uzun bir süreye tekabül etmesi gerekmektedir.
• Şikâyete bağlı suçlar bakımından ceza zamanaşımı süresinin uygulanması için şikâyet süresinin dolması ya da hiç şikâyet edilmemiş olması önemli değildir. Keza soruşturulan suçlar bakımından takipsizlik kararı verilmesi ya da kovuşturma aşamasında beraat kararı verilmesi de ceza zamanaşımının uygulanmasına engel değildir.

TRAFİK KAZASI ZAMANAŞIMI SÜRESİ HANGİ KANUNLARLA DÜZENLENİR?

Trafik kazalarında zamanaşımı sürelerinden hangisinin uygulanacağına ilişkin yasal düzenlemeler çeşitlilik içermektedir. Çeşitli kanunlarda çeşitli yasal düzenlemeler bulunmakla birlikte bunların bilinmesi ve bu sürelere uyulması da büyük önem arz etmektedir aksi halde zarar gören açısından hak kayıpları söz konusu olabilmektedir. Bu yasal düzenlemeler Karayolları Trafik Kanunu ve Türk Ceza Kanunu’nda yer alan düzenlemelerdir.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “Zamanaşımı” başlıklı 109. Maddesi bu düzenlemelerin başında gelmektedir. Bu düzenleme aşağıdaki gibidir:

Zamanaşımı:

Madde 109 – Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.

Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zaman aşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre, maddi tazminat talepleri için de geçerlidir.

Zamanaşımı, tazminat yükümlüsüne karşı kesilirse, sigortacıya karşı da kesilmiş olur. Sigortacı bakımından kesilen zamanaşımı, tazminat yükümlüsü bakımından da kesilmiş sayılır.

Motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları, kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.

Diğer hususlarda, genel hükümler uygulanır.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Dava zamanaşımı” başlıklı 66. Maddesi uzamış zamanaşımı süresi açısından önemlidir. Bu düzenleme aşağıdaki gibidir.

Dava zamanaşımı

Madde 66- (1) Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;

• a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,
• b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi beş yıl,
• c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,
• d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda on beş yıl,
• e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl, geçmesiyle düşer…

TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ

SIKÇA SORULAN SORULAR

Kazadan Ne Kadar Süre Sonra Şikayetçi Olunur?

Şikâyete tabi suçlar bakımından şikâyet süresi önem arz etmektedir. Zira bu sürelere uyulmaması halinde şikâyet koşulu gerçekleştirilmemiş olacak ve suç hakkında soruşturma yapılması mümkün olmayacaktır. Şikâyet süresi ise mağdurun, fiili ve faili öğrenmesinden itibaren altı aylık sürenin dolmasıyla sona ermektedir.

Trafik Cezalarında Zamanaşımı Kaç Yıldır?

Trafik cezalarının hukuki niteliği idari para cezasıdır. Belirtmek gerekir ki adli para cezaları ve idari para cezaları amme alacakları olarak nitelendirilir. Amme alacaklarında herhangi bir zamanaşımı olmamaktadır.  Her ne kadar zamanaşımına uğramasa da trafik cezalarının faizli kısmı faiz affına uğrayabilmektedir. Trafik cezasının komple iptal edilmesi için ise sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilir.

Trafik Kazalarında Sigortaya Başvuru Zamanaşımını Keser Mi?

Trafik kazalarından doğan zararların tazmin edilmesi adına sigorta şirketlerine başvuru yapılması mümkündür. Bu başvurunun sigorta şirketine ulaşmasından itibaren 15 gün içerisinde şirketin cevap vermesi gerekmektedir. Bu süre beklenmesi zorunlu bir süre olduğundan ötürü, zarara uğrayan kişi bakımından hak kaybı söz konusu olmaması adına bu başvuru zamanaşımı süresini durdurmaktadır.

Zamanaşımı Hangi Hallerde Kesilir?

Trafik kazaları bakımından zararın giderilmesi için sigorta şirketine başvurulması halinde sigorta şirketinin cevap vermesi için gerekli sürenin beklenmesi zorunludur. Bu sürenin beklenmesi sebebiyle zarar görenin hak kaybına uğramaması adına bu başvuru, trafik kazalarında zamanaşımı süresini durdurmaktadır.

Trafik Kazası Sonrası Tazminat Davası İçin Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Trafik kazalarından doğan zararların tazmin edilmesi için açılacak tazminat davasının zamanaşımı süresi içinde açılması önemlidir. Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. Maddesi uyarınca zamanaşımı süresi zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesinden itibaren 2 yıl ve her halde kazadan itibaren 10 yıl olarak düzenlenmiştir.

Maddi Tazminat Taleplerinde Zamanaşımı Süresi Nasıl Hesaplanır?

Tazminat talepleri bakımından yasal düzenleme Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. Maddesinde düzenlenmektedir. Maddi tazminat taleplerinde zamanaşımı süresi zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesinden itibaren başlar ve 2 yıl, her halde kaza gününden itibaren 10 yıl olarak düzenlenmiştir.

Manevi Tazminat Taleplerinde Zamanaşımı Süresi Ne Kadar?

Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. Maddesi düzenlemesi zamanaşımı süresine ilişkin olup bu süre zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesinden itibaren 2 yıl ve her halde kazadan itibaren 10 yıl olarak düzenlenmiştir.

Sigorta Şirketine Başvuru İçin Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Trafik kazalarından doğan maddi zararların tazmin edilmesi için sigorta şirketlerine başvuru hakkı bulunmaktadır. Sigorta şirketlerine yapılacak başvurunun zamanaşımı süresi içinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Karayolları Trafik Kanunu’nun 109. Maddesine göre bu süre zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesinden itibaren 2 yıl ve her halde kazadan itibaren 10 yıl olarak düzenlenmiştir.

Trafik Kazasında Ceza Davası Açma Süresi Nedir?

Trafik kazaları neticesinde yaralanma veya ölüm meydana gelmesi halinde ceza zamanaşımı süresi uygulanmaktadır. Bu sürelere ilişkin yasal düzenleme ise Türk Ceza Kanunu’nda yer almaktadır. Türk Ceza Kanunu madde 66 uyarınca yaralanma halinde 8 yıl, ölüm halinde ise 15 yıllık zamanaşımı süresi söz konusu olmaktadır.

Trafik Kazası Kaynaklı Rücu Davasında Zamanaşımı Süresi Nasıl İşler?

Trafik kazalarından kaynaklanan rücu davası açılması için uygulanacak zamanaşımı süresi Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmektedir. Kanununun 73. Maddesi buna ilişkin bir düzenleme içermekte olup rücu istemi, tazminatın tamamının ödenmesi ve birlikte sorumlu kişinin öğrenilmesinden itibaren iki yıl ve her halde tazminatın tamamının ödenmesinden itibaren on yıl içerisinde gerçekleştirilmelidir.

Zamanaşımı Süresi Ne Zaman Başlar?

Maddi tazminat taleplerinde zamanaşımı süresi zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesinden itibaren başlar ve 2 yıl, her halde kaza gününden itibaren 10 yıl olarak düzenlenmiştir (KTK madde 109).

Trafik Kazası Sonrası Zamanaşımı Süresi Dolarsa Hak Talep Edilebilir Mi?

Zamanaşımı bir def’i niteliğinde olup ileri sürülmesi gerekmektedir aksi halde mahkemece re’sen göz önünde bulundurulan bir müessese değildir. Bununla birlikte zamanaşımı hakkın varlığını ortadan kaldırmaz ancak alacaktan doğan istem haklarının sona ermesi sonucunu doğurmaktadır.

Trafik Kazasında Mücbir Sebepler Zamanaşımı Süresini Nasıl Etkiler?

Mücbir sebeplerin zamanaşımı süresine herhangi bir etkisi yoktur. Bununla birlikte mücbir sebep, aracı işletenin sorumluluktan kurtulması imkanını doğurmaktadır.

Araç Değer Kaybı Tazminatında Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Araç değer kaybı tazminatı bakımından işleyecek zamanaşımı süresi bakımından Karayolları Trafik Kanunu madde 109 hükmü gündeme gelmektedir. Buna göre 109. Madde uyarınca araç değer kaybı tazminatına ilişkin istemler zarar gören kişinin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesinden itibaren iki yıl ve herhalde kaza tarihinden itibaren on yıl içerisinde zamanaşımına uğramaktadır.

Beyza Sultan TÜRKMEN