MİRAS PAYLAŞIMI NASIL YAPILIR?

Miras, bir kişinin ölümüyle birlikte geride bıraktığı mal ve hakların kanun veya vasiyetname ile belirlenen kişilere geçmesidir. Miras paylaşımı, mirasbırakanın mirasçılarının kimler olduğunu ve mirastan ne kadar pay alacaklarını belirleyen önemli bir süreçtir. Miras paylaşımı, mirasçıların haklarını korumak ve miras bırakanın iradesini yerine getirmek için önemlidir.

Türk Medeni Kanunu’na göre miras paylaşımı kişinin ölümünden sonra mal varlığının mirasçıların paylarının kan hısımlığına evlatlık bağına ve sağ kalan işin durumuna göre nasıl dağıtılacağını belirler. Yasal mirasçılar miras bırakanın kan bağı ile bağlı olduğu kişilerken atanmış mirasçılar miras bırakan tarafından vasiyetname ile belirlenir. Alt zümredeki mirasçılar varken üst zümre miras geçmez bu da kimin ne kadar ve nasıl pay alacağını belirler. Miras paylaşımı nasıl hesaplanır ve kimin hangi hakları vardır sorularını yanıt arıyorsanız bu yazımız sizler için yazılmıştır.

MİRAS PAYLAŞIMI NEDİR? HUKUKİ TANIMI VE ÖNEMİ

Miras Hukuku kapsamında miras bırakanın alacakları, borçları ve diğer tüm varlıkları anlamına gelen tereke üzerinden ölen kişinin yasal olarak belirlenen mirasçılarına belirli pay oranları ile bu varlıkların nasıl paylaşılacağı düzenlenmiştir. Bu paylaşım miras paylaşımı olarak adlandırılır.

Türk Medeni kanunu kapsamında ölen kişinin mirasçıları yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılar olarak ikiye ayrılır.

Yasal mirasçılar miras bırakanın kan hısımları evlatlık ve onun alt soyu ile sağ kalan eşidir. Bu mirasçılar Türk Medeni Kanunu’nun öngördüğü şekilde miras paylarını alırlar. Atanmış mirasçılar ise miras bırakanın kendi iradesiyle belirlediği ve vasiyetname veya miras sözleşmesi gibi hukuki işlemlerle atamış olduğu mirasçılardır.

MİRAS PAYLAŞIMINDA YASAL MİRASÇILAR KİMLERDİR?

Türk Medeni Kanunu maddeleri uyarınca Miras hukukunda mirasçıların kim olabileceği ve bunların ne kadar pay alabileceği zümre sistemi ile belirlenmiştir. Zümre sistemine göre, alt zümrede mirasçı varken üst zümreye miras geçmez.

• Birinci derece (zümre); miras bırakanın altsoyu
• İkinci derece (zümre); miras bırakanın anne-babası ve onların altsoyu (kardeşler)
• Üçüncü derece (zümre); miras bırakanın büyük anne-büyük babası ve altsoyu (amca, hala, dayı, teyze)

Miras bırakanın eşi her zümre ile mirasçı olabildiği için zümre mirasçısı değildir.

MİRAS PAYLAŞIMI NASIL HESAPLANIR?

Mirasın nasıl paylaşılacağı hususu kanunda 495. Madde ve devamında düzenlenmektedir. Bir başka deyişle miras bırakanın malvarlığı, kanunda yazılı şekillerle paylaşılır. Elbette ki mirasçı atama, vasiyetle miras bırakma gibi hususlarla paylarda değişiklikler olabilmektedir. Fakat kanuni olarak miras payları zümre sistemiyle birlikte aşağıdaki gibidir;

Mirasın, miras bırakanın eşi ile paylaşılması halinde eşin miras payı ½’dir. Geriye kalan ½ ise kardeşler arasında paylaşılır. Miras bırakanın mirası eş ve çocuklar arasında paylaştırılırsa sağ kalan eşe mirasın ¼’ü, çocuklara ise kalan mirasın ¾ ‘ü eşit oranda paylaştırılır. Miras bırakanın anne veya babasından biri sağ ise kardeşinin payı ¼ ,anne ve babanın payı ¼ olur. Miras, miras bırakanın eşi ile paylaşılmadığı durumlarda anne baba hayatta değilse mirasın tamamı kardeşlere eşit olarak paylaştırılır.

YASAL MİRASÇILAR VE PAY ORANLARI

Miras paylaşım oranları eşin hangi zümre ile birlikte mirasçı olmasına göre değişecektir.

• Murisin altsoyu tek başına mirasçı olursa:

1 çocuk; payı 1/1

2 çocuk; her birinin payı ½ – ½

3 çocuk; her birinin payı 1/3 – 1/3 – 1/3

• Murisin altsoy ve eşinin birlikte mirasçı olursa:

Mirasın ¼’ü eş alır, kalan ¾ çocuklar arasında eşit paylaştırılır.

Eş; miras payı ¼ + 1 Çocuk; miras payı ¾

Eş; miras payı ¼ + 2 Çocuk; her bir çoğun alacağı miras payı 3/8 – 3/8

Eş; miras payı ¼ + 3 Çocuk; her bir çoğun alacağı miras payı 3/12 – 3/12 – 3/12

• Murisin anne ve babası mirasçı olursa:

Anne ve baba mirastan eşit pay alırlar.

Anne; miras payı ½

Baba; miras payı ½

• Murisin anne ve babasıyla beraber eşin mirasçı olması durumu:

Mirasın ½ payı eşe verilir, kalan ½ anne ve baba arasında eşit şekilde paylaştırılır.

Eş; miras payı ½ + Anne-Baba; her birinin miras payı ¼ – ¼

• Muris büyük anne ve büyük babalarının mirasçı olması:

Mirastan eşit pay alırlar.

Büyük anne ve büyük baba; her birinin miras payı ¼ – ¼ – ¼ – ¼

• Murisin büyük anne ve büyük babasıyla birlikte eşi mirasçı olursa:

Mirasın ¾’ünü eş alır, kalan ¼ büyük anne ve büyük baba arasında eşit paylaşılır.

Eş; miras payı ¼ + Büyük Anne-Büyük Baba; her birinin miras payı 1/16 – 1/16 – 1/16 – 1/16

• Murisin kardeşleri ve eşinin mirasçı olması:

Mirasın ½’ eşe verilir, kalan ½’den kardeşler eşit pay alırlar.

Eş; miras payı ½ + 1 Kardeş; miras payı ½

Eş; miras payı ½ + 2 kardeş; her birinin miras payı ¼ – ¼

Eş; miras payı ½ + 3 kardeş; her birinin miras payı 1/6 – 1/6 – 1/6

• Muris anne veya babadan biri, kardeşleri ve eşinin mirasçı olması:

Mirasın ½ miras payını eş alır kalan ½ anne veya baba ile kardeşler arasında paylaştırılır.

VASİYETNAMEYE DAYALI MİRAS PAYLAŞIMI

Murisin vasiyetname bırakması halinde miras paylaşımı iki şekilde yapılır:

Türk Medeni Kanunu’nun belirttiği koşullara ve murisin özgür iradesine uygun hazırlanmış resmi, el yazılı veya sözlü vasiyetname ile vasiyet edilen mal yasal mirasçıların saklı payına tecavüz sayılmadığı sürece geçerli olur ve vasiyet yapılan kendisine düşen miras payını alır. Terekeden kalan malvarlığı ise yasal mirasçılara miras payları oranında dağıtılır.

Eğer vasiyetle saklı paya sahip mirasçıların saklı paylarına tecavüz söz konusuysa saklı paylı mirasçılar saklı paylarını tenkis davasıyla vasiyet alacaklısından alabilirler veya bu saklı payları oranında mirastan hak alabilirler.

REDDİ MİRAS DURUMUNDA PAYLAŞIM

Mirasçılardan birinin mirası reddetmesi durumunda reddeden mirasçı muristen önce ölmüş gibi kabul edilir ve payı diğer hak sahiplerine geçer. En yakın mirasçıların tamamının mirası reddetmesi halinde TMK Madde 612 gereği miras sulh hukuk mahkemesinde iflas hükümleri gereğince tasfiye edilir ve arta kalan değer reddeden mirasçıları arasında paylaştırılır.

 Yalnızca atanmış mirasçılar tarafından mirasın reddedilmesi halinde reddedilen miras payları terekeye döner ve yasal mirasçılar arasında paylaştırılır.

Sonra gelen mirasçılar yararına ret durumunda ise reddeden mirasçıların altsoyları miras kabul etme hakkına sahiptir ancak bu altsoylar bir ay içinde mirası kabul etmezse miras iflas hükümlerine göre tasfiye edilir arta kalan değerler önce gelen mirasçılara verilir.

MİRASIN MAHKEME KARARI İLE PAYLAŞILMASI

TMK m. 642/2’ye göre, mirasçılar arasında anlaşmazlık çıkması halinde her mirasçı kendi adına murisin yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesinde dava açarak, terekedeki malların aynen veya uygun olması halinde satış ile paylaştırılmasına karar verilmesini talep edebilir. Fakat, sözleşme veya kanun uyarınca miras ortaklığını sürdürmek zorunluluksa miras paylaşımı istenemez.

Mahkeme taşınmazları mirasçılar arasında aynen bölerek veya taşınmazların her birinin tamamını bir mirasçıya vererek dağıtabilir. Mahkemenin taşınmazların her birinin tamamını bir mirasçıya vererek dağılım yapılması halinde taşınmazların değerleri arasında fark olursa, eksik değere para eklenerek miras payları mirasçılar arasında denkleştirilir. Aynen paylaşmanın olanaksız olması durumunda paylaşma satış yoluyla gerçekleştirilebilir.

MİRAS PAYLAŞIMINDA SAKLI PAY NEDİR?

Saklı pay, murisin üzerinde tasarruf hakkı olmayan kanuni mirasçıların miras payının bir bölümüdür. Murisin saklı pay üzerinde tasarruf edebileceği kısma “tasarruf oranı” denir. Murisin tasarrufları bakımından saklı pay sahiplerinin hakları Türk Medeni Kanunu tarafından korunmuştur.

Türk Medeni Kanunu’na göre altsoy, ana – baba ve sağ kalan eş olmak üzere üç grup saklı pay sahibi mirasçı vardır ancak kardeşler saklı pay mirasçısı değildir.

Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan muris, mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir. Bu mirasçılardan hiçbiri yoksa, muris tarafından, mirasının tamamında tasarruf edebilir.

Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddelerine göre mirasçı olarak alt soy, ana ve baba veya eşi bulunan bir murisin mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunma hakkı mevcuttur ancak bu mirasçıların hiçbirinin olmaması durumunda muris mirasının tamamında tasarruf edebilir.

Saklı pay oranları:

Altsoy için yasal miras payının ½’si

Ana ve babadan her biri için yasal miras payının ¼ ‘ü

Sağ kalan eş için ad soy veya ana ve baba zümresinin tamamıyla mirasçı olması halinde yasal miras payının hepsi diğer hallerde miras payının ¾’ü olarak belirlenmiştir

MİRASIN BORÇLARI VE PAYLAŞIMI

Murisin ölümünden sonra terekeye ilişkin olarak ortaya çıkan defter tutma, mühürleme, cenaze giderleri, muris ile birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kimselerin üç aylık bakım giderleri gibi terekenin tüm borç ve masraflarından Medeni Kanun mirasçıları sorumlu tutmuştur.

TMK m. 641/3’te düzenlenen hükme göre anne ve baba veya büyük anne ve büyük baba ile birlikte yaşayan ve emeklerini veya gelirlerini aileye özgüleyen ergin çocuklar ile torunlara verilecek uygun miktardaki tazminat, tereke borcu sayılır.

TMK m.649/3’te mirasçılardan her biri miras paylaşımından önce tereke borçlarının ödenmesini veya güvenceye bağlanmasını talep edebilir.

Mirasçılar kendi aralarında yapacakları bir anlaşma ile murisin borçlarını kendi içlerinde bölebilirler ancak Murisin alacaklılarına karşı miras payları paylaşıldıktan sonra beş yıl süreyle daha mirasçılar müteselsilen sorumlu olacaklardır.

MURİS MUVAZAASI VE MİRAS DAVALARI

Muris Muvazaası Kişinin mirasçısını satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi gibi sözleşmelerle miras hakkından yoksun bırakmaktır. Murisin temel amacı mirasçıların ileride tenkis davası açmasını engellemektir.. Muris Muvazaası davasının temelde 4 unsuru vardır ve bu unsurlar tam olduğunda açılabilir:

1. Görünüşteki işlem: Murisin mal kaçırmak için gerçekteki iradesiyle uyuşmayan ve sonuç doğurmayan işlemler yapmasıdır.
2. Muvazaa Anlaşması: Muris ile üçüncü kişi arasında mirasçıların aldatılması amacıyla yapılan sözleşmede anlaşma.
3. Mirasçıları Aldatma Amacı: muvazaa amaçlı yapılan görünüşteki işlemler mirasçıları aldatma amacı taşımadığında muvazaalı işlem sayılmaz.
4. Gizli Sözleşme: Görünüşteki işlemin ardına gizlenen ve şekil şartlarına bağlı olarak geçerli veya geçersiz olabilen murisin gerçek iradesini yansıtan sözleşmeler.

MİRAS PAYLAŞIMINDA ANLAŞMAZLIKLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI

Türk Medeni Kanunu’ndaki paylaşma kuralları mirasçıları irade serbestliği tanımıştır. Türk Medeni Kanunu 642/2’ye göre mirasçılar aksine bir düzenleme olmadığı sürece miras paylaşımını istedikleri gibi yapabilirler. Ancak mirasçılar arasında anlaşmazlık olması halinde mirasçılar yargısal paylaşma yoluna başvurur ve bu miras paylaşma davası ile gerçekleştirilir. Miras bırakanın son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesinde açılacak olan miras paylaşma davası sürecinde mahkeme bilirkişi aracılığıyla paylaşım hesaplamalarını yapar ve sonucunda miras bölüşümü sağlanır.

Miras paylaşma davası paylaşma talep eden veya mirasçılar tarafından diğer mirasçılara karşı açılır.

MİRAS SÖZLEŞMESİ NEDİR? PAYLAŞIMDA ROLÜ

Miras sözleşmesi, murisin mal varlığının ölümünden sonra belirli kişilere veya şartlara göre nasıl dağıtılacağını düzenlediği bir sözleşme türüdür. Türk Medeni kanununa göre ölüme bağlı tasarruf olarak adlandırılan ve miras bırakanın vefatından sonra mal varlığının mirasçılar arasında adil ve istenilen şekilde dağıtılmasını sağlayan miras sözleşmesi olumlu miras sözleşmesi ve mirastan feragat sözleşmesi gibi türlere ayrılır.

Resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmesi zorunlu ve taraflar arasında bağlayıcı nitelikte olan bu sözleşme noter huzurunda yapılır. Miras sözleşmesi murisin ölümüyle hüküm doğurur.

MİRAS PAYLAŞIMINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Miras davaları zaman aşımı bakımından birbirinden farklıdır. Bazı davaların zaman aşımı süreleri şu şekildedir:

• Mirasçılık belgesinin iptali davasında zaman aşımı süresi yoktur,
• Denkleştirme davasının zaman aşımı süresi 10 yıldır,
• Tenkis davası zamanaşımı süresi mirasçının miras haklarının ihlal edildiğini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl ve murisin ölümünden veya mirasın açılmasından itibaren 5 yıldır,
• İstihkak davası zamanaşımı süresi; iyi niyetli davalı için terekeyi elinde bulundurduğu tarihten itibaren 1 yıl ve her halükârda murisin ölümünden veya vasiyetnamenin açılmasından itibaren 10 yıldır,
• Kötü niyetli davalılara karşı açılacak olan istihkak davası zaman aşımı süresi ise 20 yıldır,
• Muris muvazaası davasında zaman aşımı süresi yoktur.

MİRAS PAYLAŞIMI NASIL YAPILIR

SIKÇA SORULAN SORULAR

Vefat Eden Kişinin Mirası Nasıl Paylaşılır?

Miras paylaşımı Türk Medeni kanununda belirlenen pay oranlarına göre miras bırakanın yasal mirasçıları arasında paylaştırılır fakat vasiyetnamenin bulunması durumunda bu paylar değişkenlik gösterebilir.

Yasal Mirasçılar Kimlerdir?

Miras bırakanın yasal mirasçıları alt soyu, anne-baba, eş, kardeşler, büyükanne ve büyükbabadır.

Miras Paylaşımında Kadın Ve Erkek Eşit Midir?

Türk Medeni Kanunu uyarınca kadın ve erkek miras paylaşımında eşit pay alırlar.

Kardeşler Arası Miras Paylaşımı Nasıl Olur?

Kardeşler mirası eşit olarak bölüşür.

Miras Paylaşımında Eşin Payı Ne Kadardır?

Miras paylaşımında işin payı çocuklarım var olması halinde ¼,  çocukların olmaması halinde ½’dir.

Mirasçılar Arasında Anlaşmazlık Olursa Ne Yapılır?

Mirasçılar arasında anlaşmazlık olması halinde mirasçılar miras bırakının son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesine başvurarak mirası yargı yoluyla paylaşabilirler.

Kardeşlerden Biri Mal Paylaşımına İtiraz Ederse Ne Olur?

 Kardeşlerden birinin mal paylaşımını itiraz etmesi durumunda durum mahkemeye taşınır ve yargıç paylaşıma dair karar verir

Miras Paylaşımı İçin Mahkemeye Başvurmak Zorunlu Mu?

 Anlaşmazlık halinde mahkemeye başvurmak zorunludur.

Vasiyetname Varsa Miras Nasıl Paylaşılır?

Vasiyetnamenin olması durumunda miras paylaşımı vasiyetnamede belirlenen hükümlere göre yapılır ancak bu paylaşım saklı payları ihlal etmemelidir

Saklı Pay Nedir? Kimler Saklı Pay Hakkına Sahiptir?

Saklı pay, miras bırakanın alt soyu, anne-babası ve sağ kalan eşin hakkı olan yasal olarak korunmuş olan hakkıdır.

Miras Davası Ne Kadar Sürer?

Miras davaları konusuna ve karmaşıklığına göre farklı sürelerde sürebilir.

Miras Paylaşımında Zamanaşımı Süresi Nedir?

Miras paylaşımında zaman aşımı süresi 10 yıldır. Bu süre miras paylaşımından itibaren işlemeye başlar.

Miras Pay Oranları Nasıl Belirlenir?

Miras pay oranları mirasçılarının zümresine sayılarına ve miras bırakanın vasiyetine göre değişir.

Miras Paylaşımında Noter Onayı Gerekli Midir?

Miras paylaşımı anlaşması için noter onayı gerekmesine rağmen mahkeme kararıyla yapılan miras paylaşımına noter onayı gerekmez

Mirasçılar Mirası Paylaşamazsa Ne Olur?

Miraçları miras paylaşamaması durumunda durum yargıya taşınır miras mahkeme yoluyla paylaştırılır

Mirasın Paylaşımı Sırasında Vergi Ödenir Mi?

Miras intikali herhangi bir ücrete tabi olmamasına rağmen Miras kalan intikal konusu taşınmazın vergi borcu bulunuyorsa ödenmesi gerekir.

Miras Paylaşımı İçin Avukata İhtiyaç Var Mı?

Miras paylaşımında avukata ihtiyaç olup olmadığı mirasçıların anlaşması ve paylaşımın karmaşıklığına göre değişir.

Miras Paylaşımı İçin Hangi Mahkemeye Başvurulur?

Miras paylaşımı için miras bırakanın son yerleşim yeri olan sulh hukuk mahkemesinde dava açılır.

Miras Paylaşımında Yabancı Mirasçılar Hak Talep Edebilir Mi?

Yabancı mirasçılar Türk Medeni kanuna göre hak talebinde bulunabilirler.

Hisseli Tapularda Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Her mirasçının tapu üzerindeki hissesi oranında miras paylaşımı yapılır ancak hisseli tapu satılacaksa satış bedeli mirasçılar arasında hisse oranında paylarda paylaştırılır.

Miras Paylaşımı Sırasında Alacak-Verecek Hesapları Nasıl Çözülür?

Terekenin borçları ve alacakları hesaplanarak tüm masraflar ve ödemeler yapıldıktan sonra kalan miras mirasçılar arasında paylaştırılır.

Kocası Ölen Kadın Mirasın Kaçta Kaçını Alır?

Sağ kalan eş çocukların var olması durumunda mirasın ¼’ ünü çocukların olmaması durumunda mirasın yarısını alır.

Sultan Dilara BARDİ