ÖRGÜT PROPAGANDASI YAPMA SUÇU VE CEZASI

Örgüt propagandası yapma suçu ve cezası, iki farklı kanunda düzenlenmiş bir suçtur. Terörle Mücadele Kanunu (TMK) madde 7/2’de düzenlenen örgüt propagandası yapma suçu esas itibariyle “terör örgütü” propagandası yapmayı; Türk Ceza Kanunu (TCK) madde 220/8’de ise örgüt propagandası yapmayı yaptırıma bağlanmıştır. TCK madde 220/8 uyarınca düzenlenen örgüt propagandası yapma suçunun cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenirken TMK madde 7/2 uyarınca düzenlenen terör örgütü propagandası yapma suçunun cezası bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir.

Yazımızda, propagandanın ne olduğuna, kanunda düzenlenmiş bir suç olarak ilgili suçun unsurlarına, nitelikli haline ve cezasının ne olduğuna değinilmiştir. Ceza hukuku alanındaki uzmanlığımız ile hazırladığımız bu yazımızın siz değerli okuyucularımıza rehberlik edeceğine inanmaktayız.

PROPAGANDA NEDİR?

Türk Dil Kurumunda yapılan tanımına göre propaganda “bir düşünceyi, bir öğretiyi ya da bir inancı başkalarına yaymak, benimsetmek veyahut tanıtmak amacı güden söz, düşünce, yazı vb. yollar ile yapılan çalışmalara verilen isim” olarak tanımlanmıştır. Propagandayla beraber söz konusu bir fikri, hareketi vb. durumları başka kişilere dayatmak, tanıtmak veya beğendirmek amaçlanmaktadır. Bunun yanı sıra örgüt kurmak üye olmak vb. suçlar hakkındaki yazımızı şuradan inceleyebilirsiniz.

ÖRGÜT PROPAGANDASI SUÇU NEDİR?

Örgüt propagandası fiilinin gerçekleştirilmesinin altında terör ile ilişkili toplulukları övme, tanıtmak, dayatmak vb. amaçlar yatmaktadır. Söz konusu örgüt propagandası suçu söz, yazı veya slogan atmak suretiyle işlenebileceği gibi pankart, resim ve video gibi görseller kullanılarak da işlenebilir. Bunun yanı sıra söz konusu suç toplum içinde insanlarla beraber işlenebileceği gibi kitle iletişim araçları ile de işlenebilir. Buradan hareketle örgüt propagandası suçu serbest hareketli bir suçtur.

TERÖRLE MÜCADELE KANUNU (TMK 7/2) KAPSAMINDA PROPAGANDA YAPMAK VE SUÇUN CEZASI

Örgüt propagandası suçu Terörle Mücadele Kanunu madde 7/2’de düzenlenmiştir. İlgili madde şöyledir: “Terör örgütünün; cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Ayrıca, basın ve yayın organlarının suçun işlenmesine iştirak etmemiş olan yayın sorumluları hakkında da bin günden beş bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur Haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz.” Bu kapsamda söz konusu şekilde suç işleyenler ilgili madde belirtilen oranlarda cezaya tabi tutulacaktır.

Örgüt propagandası suçunun unsurları ise şunlardır;

Cebir, şiddet ve tehdit: Örgütün cebir, şiddet ve tehdit yoluyla gerçekleştirdiği fiilleri meşru gösterecek, övecek veyahut benimsetip kitleleri de bu eyleme teşvik edecek şekilde propaganda yapılması gerekmektedir.

Yer, zaman ve şartlar: Örgüt propagandası suçunun meydana gelmesi için gerekli şartlar gerçekleşmiş olsa bile eğer söz konusu propaganda fiilinin etkisi sınırlı kalıyor büyük kitlelere ulaşmıyor ise propaganda suçu gerçekleşmemiş sayılır.

Muhatap kitlenin özellikleri: Propaganda suçunun oluşması için muhatap kitle yani dinleyici, izleyici veyahut okuyucunun özellikleri dikkate alınır ve bunun sonucunda propaganda suçunun gerçekleşip gerçekleşmediği tayin edilir. Örneğin iki kişi arasında terör örgütü propagandası sayılabilecek bir konuşma sadece 2 kişi arasında gerçekleştiğinden ötürü örgüt propagandası kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Açık ve yakın tehlike: Propaganda suçunun oluşumu için bu duruma sebep sayılabilecek fiilin açık ve yakın bir tehlikeye sebep olması gerekmektedir.

ŞEKLİ PROPAGANDA SUÇU

Şekli propaganda suçundan kasıt örgüt propagandası sayılabilecek nitelikteki şekiller ile toplu bir yürüyüşte olsun veya olmasın bir kişinin örgüt destekçisi olduğunu belli eder şekilde dolaşması örgüt propagandası suçu olarak düzenlenmiştir ve bu durum Terörle Mücadele Kanunu madde 7/2’de düzenlenmiştir. Söz konusu madde şöyledir;

1. Toplantı ve gösteri yürüyüşü sırasında gerçekleşmese dahi, terör örgütünün üyesi veya destekçisi olduğunu belli edecek şekilde;
2. Örgüte ait amblem, resim veya işaretlerin asılması ya da taşınması,
3. Slogan atılması,
4. Ses cihazları ile yayın yapılması,
5. Terör örgütüne ait amblem, resim veya işaretlerin üzerinde bulunduğu üniformanın giyilmesi.

 Terör örgütünün propagandasına dönüştürülen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, kimliklerini gizlemek amacıyla yüzünü tamamen veya kısmen kapatanlar üç yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Bu suçu işleyenlerin cebir ve şiddete başvurmaları ya da her türlü silah, molotof ve benzeri patlayıcı, yakıcı ya da yaralayıcı maddeler bulundurmaları veya kullanmaları hâlinde verilecek cezanın alt sınırı dört yıldan az olamaz.

İkinci fıkrada belirtilen suçların; dernek, vakıf, siyasî parti, işçi ve meslek kuruluşlarına veya bunların yan kuruluşlarına ait bina, lokal, büro veya eklentilerinde veya öğretim kurumlarında veya öğrenci yurtlarında veya bunların eklentilerinde işlenmesi halinde bu fıkradaki cezanın iki katı hükmolunur.

BASIN VE YAYIN YOLUYLA PROPAGANDA SUÇU

Örgüt propagandası suçunun basın ve yayın yoluyla işlenmesi hali Terörle Mücadele Kanunu madde 7/2’de “Terör örgütünün; cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.” denilmek suretiyle düzenlenmiştir. Dolayısıyla propaganda suçunun basın ve yayın yoluyla işlenmesi söz konusu suçun nitelikli halini oluşturur. Yukarıda bahsettiğimiz üzere propaganda suçunun oluşması için sınırlı sayıda kişinin değil büyük kitlelere propaganda fiilinin ulaşması gerekmektedir.

Örneğin şahsi ve gizli sosyal medya hesabı üzerinde terör propagandası yapan bir kişinin fiili nitelikli hal kapsamında değerlendirilmez. Nitelikli hal olarak değerlendirilebilmesi için söz konusu sosyal medya hesabının herkese açık olması gerekmektedir.

TOPLANTI VE GÖSTERİDE KİMLİĞİNİ GİZLEMEK AMACIYLA YÜZÜNÜ KAPATMA

Toplantı ve gösteride kimliğini gizlemek amacıyla yüzünü kapatarak örgüt propagandası yapmak suçun nitelikli halini meydana getirir. Söz konusu yüzünü kapatma fiilinde failin tanınamayacak hale gelmesi gerekmektedir aksi takdirde suçun nitelikli hali oluşmuş sayılmaz. Bu durum Terörle Mücadele Kanunu madde 7/3’te “Terör örgütünün propagandasına dönüştürülen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, kimliklerini gizlemek amacıyla yüzünü tamamen veya kısmen kapatanlar üç yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Bu suçu işleyenlerin cebir ve şiddete başvurmaları ya da her türlü silah, molotof ve benzeri patlayıcı, yakıcı ya da yaralayıcı maddeler bulundurmaları veya kullanmaları hâlinde verilecek cezanın alt sınırı dört yıldan az olamaz.” denilerek hüküm altına alınmıştır.

HANGİ FİİLLER PROPAGANDA SUÇU KAPSAMINA GİRMEZ?

Propaganda suçu kapsamına girmeyen fiiller şunlardır;

• Toplumsal kültür ögesi olan fiiller
• Halk dilinde kalıplaşmış sözler
• İfade özgürlüğü kapsamında olan sözler

Örneğin, Yargıtayın da bir kararında belirttiği üzere hükümet politikalarına, siyasetçilere veya kamu görevlilerine karşı sarf ettiği sözler veyahut fiiller ifade özgürlüğü sınırlarını aşmadığı sürece propaganda suçu teşkil etmemektedir.

Örneğin türküler, marşlar ve şarkılar propaganda suçu oluşturmaz. Yargıtay bir kararında “gerilla marşı” çalınmasını propaganda suçu olarak kabul etmemiştir.

ÖRGÜT PROPAGANDASI YAPMA SUÇUNUN MUHAKEMESİ VE CEZASI

Örgüt propagandası suçunun muhakemesi şöyledir:

Şikâyet: Örgüt propagandası suçu şikâyete tabi değildir. Dolayısıyla örgüt propagandası suçu re ’sen soruşturulur ve kovuşturulur.

Soruşturma: Örgüt propagandası suçu re ’sen soruşturulan bir suçtur. Dolayısıyla Cumhuriyet savcısı söz konusu suçun gerçekleştiğine dair bilgi veyahut ihbar alır ise derhal soruşturma başlatır. Bu durumun bir neticesi olarak şüpheli aleyhine ve lehine dair tüm delilleri toplar ve iddianame düzenler. İddianame düzenlenmesi için yeterli delil elde edilmesi gerekmektedir.

Kovuşturma: İddianamenin mahkemece kabul edilmesiyle beraber kovuşturma aşamasına geçilir.

Görevli Mahkeme: Örgüt propagandası suçunun kovuşturması, Ağır Ceza Mahkemelerinde yapılır.

Zamanaşımı: Örgüt propagandası suçu 8 yıllık zamanaşımına tabidir. Ancak nitelikli haller söz konusu ise 15 yıllık zamanaşımı öngörülmüştür.

Ceza:  Terör örgütünün; cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde propagandasını yapan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Ayrıca, basın ve yayın organlarının suçun işlenmesine iştirak etmemiş olan yayın sorumluları hakkında da bin günden beş bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.  Terör örgütünün propagandasına dönüştürülen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, kimliklerini gizlemek amacıyla yüzünü tamamen veya kısmen kapatanlar üç yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.

Bu suçu işleyenlerin cebir ve şiddete başvurmaları ya da her türlü silah, molotof ve benzeri patlayıcı, yakıcı ya da yaralayıcı maddeler bulundurmaları veya kullanmaları hâlinde verilecek cezanın alt sınırı dört yıldan az olamaz. Suçun slogan atılarak gerçekleştirilmesi dernek, vakıf, siyasî parti, işçi ve meslek kuruluşlarına veya bunların yan kuruluşlarına ait bina, lokal, büro veya eklentilerinde veya öğretim kurumlarında veya öğrenci yurtlarında veya bunların eklentilerinde işlenmesi halinde bu fıkradaki cezanın iki katı hükmolunur.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Terör propagandası yapma suçuna hangi mahkeme bakar?

Terör propagandası yapma suçunda görevli mahkeme ağır ceza mahkemeleridir.

Terör propagandası yapma suçu memuriyete engel mi?

Kişinin terör örgütü propagandası yapmak suçundan hapis cezası alması Devlet Memurları Kanunu uyarınca memurluğa engel teşkil edebilir.

Terör propagandası yapma suçu nereye şikâyet edilir?

Terör örgütü propagandası suçu re ’sen soruşturulan bir suçtur. Dolayısıyla Cumhuriyet savcısı söz konusu suçun gerçekleştiğine dair bilgi veyahut ihbar alır ise derhal soruşturma başlatır. Söz konusu suçu işleyen birisini şikâyet etmek ihbar niteliğindedir. Ve söz konusu şikâyet savcılığa, CİMER’e veyahut karakola yapılabilmektedir.

Terör suçları neleri kapsamaktadır?

Terörle Mücadele Kanunu madde 1’de terör suçları şöyle belirtilmiştir: “Terör; cebir ve şiddet kullanarak; baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden biriyle, Anayasada belirtilen Cumhuriyetin niteliklerini, siyasî, hukukî, sosyal, laik, ekonomik düzeni değiştirmek, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü suç teşkil eden eylemlerdir.” dolayısıyla buradan hareketle ile örneğin Türkiye Cumhuriyeti Devletinin bütünlüğünü parçalamaya yönelik hareket eden örgüt veya örgütler terör suçlarını işlemektedir.

Terör ve örgütlü suçlar soruşturma bürosu nedir?

Terör ve organize suçlar bürosu Savcılık bünyesi altında bulunur ve amacı suç ve adalet politikasını oluşturmak, mevzuat yetersizliğine ve aksaklığına ilişkin inceleme ve araştırmaları yapmak, örgütlü suçlara ilişkin işlemleri takip etmektir.

Emir Berkay İYİBİL