UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ

Uzun dönem ikamet izni, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda düzenlenmiştir. Kanunun 42. Maddesinde uzun dönem ikamet iznine başvurabilecekler belirtilmiştir. Buna göre Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Bakanlığın belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından süresiz ikamet izni verilir.

Mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri ile insani ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma sağlananlara, uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmaz. Görüleceği üzere uzun dönem ikamet izni belli başlı şartların mevcut olması aranmaktadır. Bu şartları haiz olan yabancılar uzun dönem ikamet iznine başvuru yapabilir ve kabul ile uzun dönem ikamet izni belgesini alabilirler.

Uzun dönem ikamet izni, kısa dönem ikamet izinlerine göre oldukça fazla avantaj sağlamaktadır. Uzun dönem ikamet izni ile birlikte yabancı kişiler, bazı hak ve yükümlülükler dışında Türk vatandaşlarına sağlanan haklardan yararlanabilmektedir. Bu sebeple ülkemizde uzun süreli ve yasal bir şekilde bulunan yabancılar tarafından uzun dönem ikamet iznine talep oldukça fazladır.

Makalemizde uzun dönem ikamet izni hakkında detaylı bilgiler verilmekle birlikte sürecin yürütülmesi ve daha fazla bilgi için avukatlarımızı arayabilir, danışmanlık alabilirsiniz.

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ NEDİR?

Türk vatandaşı olmayan yabancıların ülkemizde yasal bir şekilde kalabilmeleri için ikamet izni almaları gerekmektedir. İkamet izinleri kısa dönem ve uzun dönem ikamet olarak düzenlenmiş olup kısa dönem ikamet izni kendi içinde başvuru sebebine göre ayrıma tabi tutulmuştur. Uzun dönem ikamet izni de Türkiye’de yasal bir şekilde belli bir süre kalmış yabancıların kanunun aradığı diğer şartları da haiz olması ile başvurabilecekleri başka bir ikamet türüdür. Bu ikamet izni, Türk vatandaşlarına sağlanan (bazı hak ve yükümlülükler istisna olmak üzere) hakları yabancılara da sağlamaktadır. Bu sebeple önemlidir ve bu sebeple rağbet de fazladır.

Uzun dönem ikamet izni, en az 8 yıl boyunca ikamet izni ile Türkiye’de bulunan veya İçişleri Bakanlığı’nın öngördüğü şartları karşılayan yabancılara verilen süresiz ikamet iznidir. Bu izin türünün diğer ikamet izni türlerine göre oldukça büyük avantajları vardır. En önemlilerinden birisi de uzun dönem ikamet iznine sahip olanların ikamet izni uzatma başvurusu yapmadan ülkemizde kalmaya devam edebiliyor olmasıdır. İzni vermeye yetkili makam İçişleri Bakanlığı’dır ve bu iznin alınması için kanun tarafından belirlenen şartların yerine getirilmesi gerekmektedir.

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ KİMLERE VERİLİR?

Uzun dönem ikamet izninin kimlere verilebileceği 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu tarafından düzenlenmiştir. Kanun’un 43. maddesine göre,

(1) Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Bakanlığın belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından süresiz ikamet izni verilir.

(2) Mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri ile insani ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma sağlananlara, uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmaz.

Buna göre uzun dönem ikamet izni alabilecek kişiler:

• Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Bakanlığın belirlediği şartlara uyan yabancılar

Uzun dönem ikamet izni alamayacak kişiler:

• Mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü ile insani ikamet izni sahipleri ve geçici koruma sağlananlar.

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ ALMA ŞARTLARI NELERDİR?

Uzun dönem ikamet izni, daha önceden ikamet izni almış ve bu vasıtayla Türkiye’de yaşayan yabancılara tanınmış bir haktır. Yabancı uyruklu birinin bu izni alabilmesi için yerine getirmesi gereken bazı şartlar vardır. Bu şartlar, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu tarafından düzenlenmiştir. Kanun’un 43. maddesine göre bu şartlar:

• Kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olmak
• Son üç yıl içinde sosyal yardım almamış olmak
• Kendisi veya varsa ailesinin geçimini sağlayacak yeterli ve düzenli gelir kaynağına sahip olmak
• Geçerli sağlık sigortasına sahip olmak
• Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmamak

Şeklinde sıralanmıştır.

Bu şartları sağlayan kişiler Bakanlık’ın izni doğrultusunda uzun dönem ikamet izni almaya hak kazanabilirler.  Bakanlığın belirlediği şartlara sahip olması nedeniyle uzun dönem ikamet izni verilmesi uygun görülen yabancılar içinse kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmamak dışındaki şartlar aranmaz.

uzun dönem ikamet izni kimlik kartı

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ İÇİN GEREKLİ BELGELER

Uzun dönem ikamet izni için İl Göç İdaresi’ne yapılacak başvuru sırasında İdare tarafından bazı belgeler talep edilecektir. Başvuru sürecinde İl Göç İdaresi tarafından talep edilecek belgeler aşağıdaki gibidir;

• Başvuru formu
• Kimlik belgesi
• Pasaport fotokopisi
• Adres belgesi
• Sağlık sigortası (Çalışma izni varsa SGK provizyon belgesi (SPAS))
• SGK hizmet dökümü (Çalışma izni varsa)
• Kart bedeli ödemesine ilişkin makbuz (565 TL)
• Uzun dönem gün sayımı sonucu belgesi (İstanbul içinden yapılan başvurularda randevu gününde 101 Nolu odaya gün sayım dilekçesi verilmelidir)
• Gelir belgesi (Başvuru sahibinin şahsına ait yeterli ve düzenli gelire ilişkin son 1 yıllık döküm)
• Gelirini nasıl ve nereden elde ettiğine dair belge
• Son 3 yıl içerisinde kaymakamlıktan yardım alınmadığına dair belge
• Kendi ülke makamlarınca usulüne uygun düzenlenmiş adli sicil belgesi
• Türkiye makamlarınca düzenlenmiş adli sicil belgesi
• UETS (Ulusal elektronik tebligat sistemi) PTT’den temin edilebilir.

Bu belgelerle beraber İl Göç İdaresi’ne başvuruda bulunulabilecektir.

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ BAŞVURU SÜRECİ NASIL İŞLER?

Uzun dönem oturum izni başvurusu, E- İkamet üzerinden online bir şekilde yapılabilir. Ardından başvuru sahibinin bulunduğu bölgedeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden randevu alması gerekmektedir. Geçerli bir mazereti olmaksızın randevu gününde il/ilçe göç idaresi müdürlüğünde hazır bulunmayan yabancılar, hiç başvuruda bulunmamış sayılırlar. Randevu tarihinde idareye yukarıda sayılan gerekli belgelerle beraber gidilir ve başvuru işlemi gerçekleştirilir. Ardından idarenin başvuruya işleme alıp sonuçlandırması beklenecektir. Bu süre kanunen 90 gündür.

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ BAŞVURUSU HARÇ VE MASRAFLARI

Bir yabancının Türkiye’de ikamet izni alabilmesi için ödemesi gereken birtakım ücretler ve harçlar vardır. Bu harçları ikamet izni belge bedeli, ikamet izni harç bedeli ve tek giriş vize harcı olarak sayabiliriz. İkamet izni belge (kart) bedeli sabit olup tüm yabancılar için aynıdır. İkamet (oturum) izni harç miktarı ise yabancının vatandaşı olduğu ülkeye ve kalmak istediği süreye göre belirlenmektedir.

İkamet izni belgeleri, 210 sayılı Değerli Kâğıtlar Kanunu uyarınca değerli kâğıt kapsamında olup, miktarı her yıl Maliye Bakanlığınca belirlenen bir belge bedeline tabidir. Belge bedelinden herhangi bir ülke vatandaşı için muafiyet söz konusu değildir. İkamet izni belge bedeli 2024 yılı için 565,00 TL’dir. İkamet izni harç bedeli 1 aya kadar 203,40 TL, 1 aydan sonraki her ay için 1.303,90 TL’dir. Tek giriş vize harcı 5.476,80 TL’dir.

uzun dönem ikamet

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİNİN SAĞLADIĞI HAKLAR NELERDİR?

Süresiz ikamet izninin bu izne hak kazanan yabancı için diğer ikamet izin türlerine göre oldukça büyük avantajları vardır. Uzun dönem ikamet izni alan yabancı birçok hak elde etmektedir. Bu izni alan yabancı, Kanun’da sayılan istisnalar haricinde bir Türk vatandaşının sahip olduğu tüm hakları iktisap etmektedir. Bu haklar başlıca,

• Seyahat
• Oturma
• Çalışma
• Yatırım
• Ticaret vb.

Şeklinde örneklendirilebilir.

Uzun dönem ikametle elde edilemeyen haklar ise 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 44. Maddesinde sıralanmıştır. Hükme göre,

• Askerlik yapma yükümlülüğü,
• Seçme ve seçilme,
• Kamu görevlerine girme,
• Muaf olarak araç ithal etme,
• Özel kanunlarda elde edilemeyeceği düzenlenen haklar

Şeklinde sayılan istisnai haklar iktisap edilemeyecektir.

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ REDDEDİLİRSE NE YAPILIR?

Aşamaları ve şartları yukarıda açıklandığı üzere, uzun dönem ikamet izni bir dizi şartın karşılanması, online başvuru ve gerekli belgelerin idareye tebliği nihayetinde elde edilebilmektedir. Uzun dönem ikamet iznini İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile Valilikler tarafından verilmektedir. Başvuru sürecinin tamamlanmasının ardından başvuran kişi idarenin kararını bekleyecektir.

İdarenin kararı ise başvurunun kabul edilmesi veya reddi yönünde olacaktır. İdarenin başvuruyu ret sebebi, gerekli belgelerin eksikliği, mevzuatta belirlenen şartların sağlanamamış olması veya idarenin takdir yetkisi dahilinde olabilir. Unutulmamalıdır ki, başvuru sürecinde şartların ve belgelerin eksiksiz biçimde sağlanmış olması başvurunun kesin olarak idare tarafından kabul edilme zorunluluğunu doğurmaz. İdarenin bu konudaki takdir yetkisi daima saklıdır.

Başvurunun reddi, esasen bir idari işlem niteliğindedir. Kural olarak her türlü idari işleme karşı iptal davası açılabilir. Dolayısıyla başvurunun reddine karşı iptal davası yolu açıktır. Bu dava, ret kararının başvurucuya tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içerisinde kararı veren idarenin bulunduğu yer İdare Mahkemesi’nde açılmalıdır.

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİNİN UZATILMASI NASIL YAPILIR?

Uzun dönem ikamet, “süresiz ikamet izni” olarak da adlandırılmaktadır. Adından anlaşılacağı üzere, diğer ikamet izin türlerinden farklı olarak süresi önceden belirlenmemiştir. Bu izin, başvurusu kabul edilen yabancıya süresiz olarak verilir. Bu nedenle uzun dönem kamet izni verildikten sonra herhangi bir uzatma işlemi gerekmeden yabancı, Türkiye’de istediği kadar ikamet edebilecektir.

UZUN DÖNEM İKAMET İZNİ İPTALİNE KARŞI İTİRAZ VE İPTAL DAVASI

Uzun dönem ikamet izinlerinde, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 45. maddesinde belirtilen durumlar söz konusu olduğunda, mevcut uzun dönem oturum izninin iptali gerçekleşebilir. İptal sebepleri şunlardır:

• Yabancının kamu güvenliği veya kamu düzenine ciddi tehdit oluşturması,
• Sağlık, eğitim veya zorunlu kamu hizmeti dışında bir nedenle kesintisiz bir yıldan fazla Türkiye dışında bulunması.

Kesintisiz bir yıl ve daha fazla süreyle Türkiye dışında bulunan yabancılar eğitim, sağlık veya zorunlu kamu hizmeti sebebiyle Türkiye dışında kalmaları durumunda, uzun dönem oturum iznini yeniden alabilmek için başvuru yapabilirler. Bu halde, ayrıca 8 yıl kesintisiz ikamet şartı aranmaz.

Bu sebeplerden biriyle uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancıların başvurabileceği 2 yol vardır: itiraz ve iptal davası süreci.

• İptale İtiraz

Uzun dönem oturum izninin iptal edilmesine karşı itiraz etmek için, iptal kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı’na itiraz edilmesi gerekmektedir.

• İptal Davası

Kural olarak her türlü idari işleme karşı iptal davası açılabilir. Dolayısıyla uzun dönem ikamet izninin iptaline karşı iptal davası yolu açıktır. Bu dava, ret kararının başvurucuya tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içerisinde kararı veren idarenin bulunduğu yer İdare Mahkemesi’nde açılmalıdır. Dava dilekçesinde iptal kararının ne yönde hukuka aykırı olduğu muhakkak belirtilmelidir. İptal davası için yabancılar hukuku avukatlarımızdan danışmanlık alabilirsiniz.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Uzun Dönem İkamet İzni Kimlere Verilir?

6458 sayılı Kanun uyarınca uzun dönem ikamet izni alabilecek kişiler:

• Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Bakanlığın belirlediği şartlara uyan yabancılar

olarak belirlenmiştir.

Uzun Dönem İkamet İzni ile Vatandaşlık Alınır Mı?

Genel yolla Türk vatandaşlığını elde etmek için vatandaşlık başvurusunda bulunan kişiler, başvuru tarihinden geriye doğru 5 yıllık süre içinde kesintisiz olarak Türkiye’de ikamet etmeleri ve Kanun’da öngörülen diğer şartları da karşılamaları halinde Türk vatandaşlığına hak kazanırlar. Buradaki “5 yıllık süre içinde Türkiye’de ikamet etme” şartı, uzun dönem ikamet yahut aile ikamet izni ile mümkün olabilmektedir. Dolayısıyla evet, uzun dönem ikamet izni vasıtasıyla Türk vatandaşlığını kazanmak gerekli başvuruların yapılması, şartların sağlanması İçişleri Bakanlığı’nın onay vermesi koşuluyla mümkündür.

Kimler Uzun Dönem İkamet İzni Alamaz?

6458 sayılı Kanun uyarınca Uzun dönem ikamet izni alamayacak kişiler:

• Mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü ile insani ikamet izni sahipleri ve geçici koruma sağlananlar

olarak belirlenmiştir.

Uzun Dönem İkamet İzni Kaç Yıllık Verilir?

Uzun dönem ikamet izni, “süresiz ikamet izni” olarak da adlandırılmaktadır. Adından anlaşılacağı üzere, diğer ikamet izin türlerinden farklı olarak süresi önceden belirlenmemiştir. Bu izin, başvurusu kabul edilen yabancıya süresiz olarak verilir. Bu nedenle uzun dönem kamet izni verildikten sonra herhangi bir uzatma işlemi gerekmeden yabancı, Türkiye’de istediği kadar ikamet edebilecektir.

Türkiye’de 8 Yıl Kalma Süresi Nasıl Hesaplanır?

Başvuru sahibi eğer, yıl içerisinde 180 günden daha az süreyle Türkiye’de kalmışsa, son 5 yıl içerisindeki günleri incelenir. 5 yıllık dönemde 365 günden fazla süreyi Türkiye dışında geçirdiyse veya tek seferde ya da peş peşe 6 aydan daha uzun süre yurtdışında kalındıysa başvuru olumsuz olarak sonuçlandırılır. Oturma izni olmadan Türkiye’de geçirilen süreler ve sınır dışı etme kararı çıkmış olan yabancıların kaldıkları günler bu hesaplamalara dahil edilmez.

Sınırsız Oturma İzni Nasıl Alınır?

Uzun dönem ikamet izni, daha önceden ikamet izni almış ve bu vasıtayla Türkiye’de yaşayan yabancılara tanınmış bir haktır. Yabancı uyruklu birinin bu izni alabilmesi için yerine getirmesi gereken bazı şartlar vardır. Bu şartlar, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu tarafından düzenlenmiştir. Kanun’un 43. Maddesine göre bu şartlar:

• Kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olmak
• Son üç yıl içinde sosyal yardım almamış olmak
• Kendisi veya varsa ailesinin geçimini sağlayacak yeterli ve düzenli gelir kaynağına sahip olmak
• Geçerli sağlık sigortasına sahip olmak
• Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmamak

Şeklinde sıralanmıştır.

Uzun Dönem İkamet İzni Nasıl Hesaplanır?

Başvuru sahibi eğer, yıl içerisinde 180 günden daha az süreyle Türkiye’de kalmışsa, son 5 yıl içerisindeki günleri incelenir. 5 yıllık dönemde 365 günden fazla süreyi Türkiye dışında geçirdiyse veya tek seferde ya da peş peşe 6 aydan daha uzun süre yurtdışında kalındıysa başvuru olumsuz olarak sonuçlandırılır. Oturma izni olmadan Türkiye’de geçirilen süreler ve sınır dışı etme kararı çıkmış olan yabancıların kaldıkları günler bu hesaplamalara dahil edilmez.

Uzun Dönem İkamet İzni Başvurusu Nasıl Yapılır?

Uzun dönem oturum izni başvurusu, E- İkamet üzerinden online bir şekilde yapılabilir. Ardından başvuru sahibinin oturmak istediği bölgedeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden randevu alması gerekmektedir. Geçerli bir mazereti olmaksızın randevu gününde il/ilçe göç idaresi müdürlüğünde hazır bulunmayan yabancılar, hiç başvuruda bulunmamış sayılırlar. Randevu tarihinde idareye yukarıda sayılan gerekli belgelerle beraber gidilir ve başvuru işlemi gerçekleştirilir. Ardından idarenin başvuruya işleme alıp sonuçlandırması beklenecektir. Bu süre kanunen 90 gündür.

Uzun Dönem İkamet İzni Çalışma İzni Yerine Geçer Mi?

Uzun dönem ikamet izni alan yabancı, Kanun’da sayılan istisnalar haricinde bir Türk vatandaşının sahip olduğu tüm hakları iktisap etmektedir. Bu haklar başlıca,

• Seyahat
• Oturma
• Çalışma
• Yatırım
• Ticaret vb.

Şeklinde örneklendirilebilir. Buradan hareketle, uzun süreli çalışma izninden daha kapsamlı bir hak olan uzun dönem ikamet izni elde edildiğinde bunun çalışma izni yerine de geçeceği söylenebilir.

Hazırlayan: Sinan ARSLANTÜRK