Türkiye, son yıllarda savunma sanayi alanında büyük atılımlar yaparak yerli ve milli üretime öncelik vermiştir. Bu kapsamda, savunma projelerinin sürdürülebilir bir şekilde finanse edilmesi amacıyla çeşitli fonlar oluşturulmuştur. Bunlardan biri de Savunma Sanayi Destekleme Fonu (SSDF)’dur. Bu yazıda, Savunma Sanayi Destekleme Fonu’nun ne olduğunu, nasıl işlediğini ve Türkiye’nin savunma sanayiine katkılarını inceleyeceğiz.
İÇİNDEKİLER
Savunma Sanayi Destekleme Fonu Nedir?
Savunma Sanayi Destekleme Fonu, Türkiye’nin savunma sanayi projelerine finansman sağlamak amacıyla kurulmuş bir fondur. 1985 yılında 3238 sayılı kanun ile yürürlüğe giren bu fon, savunma sanayi projelerinin yerli ve milli kaynaklarla finanse edilmesini amaçlamaktadır. SSDF, Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından yönetilmekte ve Türkiye’nin stratejik projeleri için ayrılan bütçeyi sağlamaktadır.
3238 Savunma Sanayii ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanunun amacının gerçekleştirilebilmesi için T.C. Merkez Bankası nezdinde Müsteşarlık emrinde Savunma Sanayii Destekleme Fonu kurulmuştur.
Savunma Sanayii Başkanlığı, “modern bir savunma sanayiinin geliştirilmesi ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nin modernizasyonunun sağlanması” amacıyla gerçekleştirilen projeleri Savunma Sanayii Destekleme Fonu (SSDF) ile hayata geçirmektedir.
SSDF kaynakları, Savunma Sanayii îcra Komitesi tarafından alınan kararlar çerçevesinde TSK’nm kullandığı araç ve gereçlerin modemizasyonu, istihbarat ve güvenliğe yönelik Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığının ihtiyaçlarının karşılanması ve savunma sanayiinin geliştirilmesi amacıyla kullanılmaktadır. SSDF gelirleriyle hayata geçirilen birçok önemli projelerle Türkiye hava, kara, deniz ve ayrıca uzayda güçlü, bağımsız ve caydırıcı bir bölgesel güç konumuna ulaşmıştır.
Bu fon, savunma projelerine yönelik finansman ihtiyacını karşılamak, yerli üretimi desteklemek ve savunma sanayii projelerinde dışa bağımlılığı azaltmak gibi önemli amaçlarla oluşturulmuştur.
SSDF’nin Kaynakları Nelerdir?
Savunma Sanayi Destekleme Fonu’nun kaynakları, çeşitli vergiler ve katkılarla oluşturulmaktadır. Aşağıda bu kaynakları bulabilirsiniz:
4842 sayılı Kanun gereğince Savunma Sanayii Destekleme Fonuna;
- Gelir ve kurumlar vergisi tahsilat toplamı üzerinden %6,
- Veraset ve intikal vergisi tahsilat toplamı üzerinden %25,
- Motorlu taşıtlar vergisi tahsilat toplamı üzerinden %20, oranında pay ayrılmaktadır.
3238 sayılı Kanun kapsamında SSDF gelirleri ise;
- Her yıl bütçeye bu maksatla konulacak ödenekten,
- Türk Silahlı Kuvvetlerini güçlendirmek amacıyla kurulmuş bulunan vakıflardan Fona yapılacak transferlerden,
- 25/8/1971 tarihli ve 1473 sayılı Kanuna göre belediye hudutları içindeki her türlü sinema, tiyatro, konser, sirk, fuar ve panayır giriş biletlerinden bilet başına alınan 25 kuruş tutarındaki Türk Hava Kuvvetlerinin güçlendirilmesine katılma payından,
- Kanunla (vergi kanunları hariç) kurulan fonlardan Cumhurbaşkanınca belirlenecek miktarda yapılacak aktarmalardan.
- Milli Savunma Bakanlığı bütçesinden modern silah, araç ve gereçler için ayrılan ödeneklerden,
- Fonun mal varlığından elde edilecek gelirlerden,
- Bağış ve yardımlardan, oluşmaktadır.
2023 yılı bütçe verilerine göre SSDF gelirlerinin yaklaşık %80’ini vergi gelirlerinden ayrılan paylar oluşturmaktadır.
Bu kaynaklar, Türkiye’nin savunma sanayii projelerinin hızla gelişmesini ve finansal açıdan sürdürülebilir olmasını desteklemektedir.
Savunma Sanayi Destekleme Fonu’nun Önemi
Savunma Sanayi Destekleme Fonu, Türkiye’nin yerli ve milli savunma sistemleri geliştirmesine önemli katkılar sunmaktadır. Özellikle son yıllarda Türkiye’nin savunma alanında gerçekleştirdiği atılımların arkasında bu fonun önemli bir payı bulunmaktadır. Milli İHA ve SİHA projeleri, Milli Muharip Uçak ve Altay Tankı gibi projeler, SSDF’nin sağladığı destekle yürütülmektedir.
Ayrıca, savunma sanayi destekleme fonu sadece büyük projelere değil, aynı zamanda savunma sanayiinde faaliyet gösteren KOBİ’lere ve Ar-Ge çalışmalarına da destek sağlamaktadır. Bu sayede, Türkiye’nin savunma sanayiinde yenilikçi çözümler üreten yerli firmalar daha rekabetçi hale gelmektedir.
Gündemdeki Gelişmeler
2024 yılı itibarıyla Savunma Sanayi Destekleme Fonu’nun kapsamı genişletilmeye devam etmektedir. Türkiye’nin savunma sanayii projelerinde daha fazla yerli kaynak kullanımı ve dışa bağımlılığı azaltma stratejisi doğrultusunda, fonun kaynaklarının artırılması gündemdedir. TBMM’de yapılan son düzenleme teklifleriyle, fonun gelir kaynaklarının artırılmasına yönelik yeni adımlar atılmaktadır.
Ayrıca, Türkiye’nin savunma sanayii ürünlerinin ihracatı artarken, SSDF’nin uluslararası projelere sağladığı destek de dikkat çekmektedir. Türkiye, dünya pazarında rekabetçi savunma ürünleri sunarken, bu projelerin arkasındaki finansal yapı, Savunma Sanayi Destekleme Fonu ile sağlam bir temele dayanmaktadır.
3238 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde düzenleme teklifi yapılarak SSDF’nin kaynaklarının artırılması amaçlanmaktadır.
Savunma Sanayi Destekleme Fonu Kanun Teklifi tam metin
Bu kapsamda;
- 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre, vergi beyannamelerinden, gümrük idarelerine verilen beyannamelerden, sosyal güvenlik kurumlarına verilen sigorta prim bildirgeleri ve aylık prim ve hizmet belgesi ile muhtasar beyannamenin birleştirilerek verilmesiyle oluşturulan beyannamelerden alman damga vergisi tutarı kadar, yıllık gelir vergisi beyannamelerinden ise damga vergisi tutarının yarısı kadar,
- Tapu ve kadastro işlemlerinden maktu tutarda,
- Noterlerde yapılan işlemlerden maktu tutarda, katılma payı alınması yönünde düzenleme yapılmaktadır.
- Tahsil edilen payların tamamının SSDF’ye aktarılmasını temin etmek için de mevcut maddede yer alan hükümlere ilave olarak, noterlerde yapılan işlemlerden alınacak katılma paylarından noterlere herhangi bir pay veya aidat ödenmeyeceği düzenlemesi getirilmektedir.
Ayrıca, maddeye belirlenen maktu tutarların yeniden değerleme oranı ile her yıl güncellenmesini sağlayacak hüküm eklenmektedir.
Kredi Kartlarından Alınacak Savunma Sanayi Katkı Payı Teklifi Metinden Çıkarıldı
Kanun Teklifi “23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu kapsamında çıkarılan kredi kartlarından aynı Kanunun 9 uncu maddesine göre belirlenen limiti 100 bin Türk lirası ve üzerinde olan kartların hamillerinden her bir kart başına yıllık alınan 750 TL pay (Kartın yıl içinde herhangi bir sebeple yenilenmesi halinde ilgili yıl için pay ödenmiş ise ayrıca pay alınmaz, kartın herhangi bir sebeple iptal edilmesi halinde alınan pay iade edilmez. Fiziki bir kartın limitleri dahilinde oluşturulan ek kartlar ve fiziki olmayan kartlar için ayrıca pay alınmaz.” teklifi metinden çıkarıldı.
Noterde Araç Alım Satım İşlemlerinden Alınacak Savunma Sanayi Katkı Payı Teklifi
“Noterlerde yapılan işlemlerden aşağıda belirtilen tutarlarda alınan pay; Taşınmaz satışlarının noterler tarafından yapılması halinde (d) bendinde belirtilen tutar,
- İlk defa tescili yapılacak olan araçlann tescil işlemlerinde 3.000 TL,
- Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirlerinde 1.500 TL,
- Noterlik ücreti alınan diğer işlemlerde işlem başına 75 TL
(5018 sayılı Kanuna tabi kamu idareleri ile yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları, kalkınma ajansları ve köy tüzel kişiliklerinden katılma payı alınmaz.),” “Bu maddenin ikinci fıkrasının (h) bendi kapsamında noterlerde yapılan işlemlerden alınacak katılma paylarından noterlere herhangi bir pay veya aidat ödenmez. Bu maddede yer alan maktu tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere, artırılarak uygulanır. Bu şekilde hesaplanan maktu tutarların lira kesirleri dikkate alınmaz”
Bu Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (h) bendi kapsamında noterlerde yapılan işlemlerden alman katılma payları satış, devir, tescil işlemleri esnasında, diğer işlemlerde noterlik ücreti ile birlikte noterler tarafından tahsil edilir ve 18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanununun 119 uncu maddesi uyarınca beyan edilerek ödenir. Söz konusu pay ödenmeden işlem yapılmaz. Pay ödenmeden işlem yapılması durumunda işlemi yapan noterler, payı ödemekle yükümlü olanlar ile birlikte müteselsilen sorumludur.”
Tapuda Taşınma Alım Satım İşlemlerinden Alınacak Savunma Sanayi Katkı Payı Teklifi
“Tapu ve kadastro işlemlerinden; taşınmaz satışlarında alıcı ve satıcıdan ayrı ayrı 750 TL (Bir taşınmaza ilişkin aynı anda aynı kişiler arasında birden fazla yapılan alış ve satışlarda alım satım sayısı ile ilişkilendirilmeksizin alıcı ve satıcının her birinden bir kez alınır.), diğer işlemlerde adına işlem yapılandan 375 TL olarak alınan pay (10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa tabi kamu idareleri ile yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları, kalkınma ajansları ve köy tüzel kişiliklerinden katılma payı alınmaz.),”
“3. Bu Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendi kapsamında tapu ve kadastro işlemlerinden alınan tutarlar işlemden önce vergi dairesine ödenir. Söz konusu pay ödenmeden işlem yapılmaz. Pay ödenmeden işlem yapılması durumunda işlemi yapan memurlar, payı ödemekle yükümlü olanlar ile birlikte müteselsilen sorumludur.”
SAVUNMA SANAYİ DESTEKLEME FONU NEDİR
Sonuç
Savunma Sanayi Destekleme Fonu, Türkiye’nin savunma sanayii projelerini finanse etmek ve stratejik bağımsızlığını sağlamak açısından kritik bir yapı taşını oluşturuyor. Yerli ve milli üretime büyük katkı sağlayan bu fon, Türkiye’nin savunma sanayiindeki gücünü ve etkinliğini artırmayı amaçlamaktadır.
Özellikle son yıllarda hız kazanan savunma sanayii projeleri, Savunma Sanayi Destekleme Fonu’nun sağladığı kaynaklar sayesinde gelişmeye devam etmektedir. Türkiye’nin stratejik hedefleri doğrultusunda savunma alanında bağımsızlık sağlayan bu fon, ülkenin güvenlik politikalarında önemli bir rol oynamaya devam edecektir.