İSTİNAF NEDİR? ŞARTLARI VE SÜRESİ

İstinaf, ilk derece mahkemelerinin vermiş olduğu hükümlere karşı bir kanun yolu olarak karşımıza çıkar. Bu mahkemelere başvuru halinde ilk derece mahkemelerinde verilmiş olan kararlar hem esas bakımından hem de usul bakımından denetlenmektedir. İstinaf mahkemelerinin bu ikili denetimi sayesinde ilk derece mahkemelerinde verilmiş kararlarda varsa hukuka aykırılıklar giderilerek vatandaşların hak kayıplarının bir üst mahkemede denetlenerek önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.

Bir mahkeme tarafından verilen nihai kararların hukuka aykırı olduğu konusunda bir düşünce hasıl olduğunda kararın bir kez daha gözden geçirilmesini sağlayan birtakım usuller vardır. Bu usuller, kanun yolu olarak nitelendirilmektedir. İlk derece mahkemeleri tarafından verilen kararların Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından tekrar incelemeye tabi tutularak karar verilmesi usulüne istinaf adı verilir.

Her ilk derece mahkemesi kararına karşı istinaf kanun yoluna gidilememektedir; istinaf kesinlik sınırı olarak adlandırılan bir parasal sınır vardır. Alacak miktarı veya dava değeri bu belirtilen parasal sınırların üstünde olan ilk derece ve istinaf mahkemeleri kararlarına karşı bir üst mahkemeye başvurulabilmektedir. 2024 yılı adli yargı istinaf başvurusu için 28.250 Türk lirası olarak belirlenmiştir. 2025 yılı adli yargı istinaf başvurusu için ise bu rakam 40.660 TL olarak belirlenmiştir.

İSTİNAF NEDİR? TANIM VE KAPSAMI

İstinaf genel anlamda maddi ve hukuki denetim yapan bir kanun yoludur. İstinaf sistemi ile birlikte üçlü yargılama sistemi ortaya çıkar:

• İlk derece yargılaması : Yerel Mahkeme Yargılaması – İlk Derece Mahkemesi
• İkinci Derece İstinaf : Maddi ve Hukuki Denetim – Bölge Adliye Mahkemesi
• Üçüncü Derece Temyiz : Hukuki Denetim – Yargıtay

İstinaf kanun yolunda ilk derece mahkemelerinin vermiş oldukları kararlar hem maddi hem hukuki açıdan denetlenme imkanına sahiptir; istinaf başvurusunda temyiz mahkemesinden farklı olarak davanın esasına ilişkin inceleme yapılabilmektedir.

İSTİNAF VE TEMYİZ ARASINDAKİ FARKLAR

Hukukumuzda üçlü yargılama sisteminin olduğunu dile getirdik; istinaf mahkemeleri bu yargılamanın ikinci basamağı konumundayken temyiz mahkemeleri üçüncü basamaktır. Bu iki kanun yolu arasındaki farkları temel olarak şu şekilde sayabiliriz :

• Temyiz ve istinaf arasındaki en temel farklılık istinaf mahkemesinin maddi ve hukuki denetim yapabiliyorken temyiz mahkemesinde verilen karar sadece hukukilik denetimine tabiidir.

Temyiz mahkemesi esas itibariyle istinaf mahkemesi gibi bir vakıa, tahkikat ve yargılama mahkemesi değildir; temyiz başvurusunda yalnızca hukuka uygunluk açısından inceleme yapılır.

• Bu iki mahkeme arasındaki farklardan biri de yetkili merciidir. Temyiz başvurusunu incelemeyi yapan makam Yargıtay iken istinaf başvurusunu inceleyecek makam Bölge Adliye Mahkemesidir.
• Bu iki kanun yolu arasındaki farklardan biri de istinaf başvurusu için harç ödenmesi gerekmezken temyiz mahkemesine başvurunun harca tabi olmasıdır.
• İstinaf ve temyiz mahkemelerine başvurulması sonucunda verilecek kararlar bakımından da farklılık bulunmaktadır. Temyiz mahkemesine başvurulması sonucunda mahkeme incelediği kararın bozulmasına, onanmasına veya düzeltilmesine karar verebilirken; İstinaf mahkemesi ise incelediği kararı bozarak dosyayı ilk derece mahkemesine geri gönderebilir, yeni bir karar verebilir veya ilk derece mahkemesinin kararını onayabilir.

İSTİNAF YOLUNA BAŞVURMANIN ŞARTLARI

İstinaf kanun yoluna başvurulabilen kararlar HMK ve CMK’da ayrı ayrı düzenlenmiştir Hukuk davalarında istinaf kanunu yoluna başvurulabilecek durumlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

İlk derece mahkemelerinin aşağıdaki kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir:

• a) Nihai kararlar.
• b) İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararları, karşı tarafın yüzüne karşı verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları, karşı tarafın yokluğunda verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlar.

(2) Miktar veya değeri üç bin Türk lirasını geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/41 Md.) Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir.^[44]

(3) Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda üç bin Türk liralık kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir.

(4) Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü üç bin Türk lirasını geçmeyen taraf, istinaf yoluna başvuramaz.

(5) İlk derece mahkemelerinin diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtaya başvurulabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin nihai kararlarına karşı, bölge adliye mahkemelerine başvurulabilir.

Maddeden de anlaşılacağı üzere istinaf yoluna başvurabilmenin ilk şartı istinaf yoluna götürülmek istenen ilk derece mahkemesi kararının HMK m.341’de sayılan kararlardan olmasıdır.

İkinci olarak istinaf dilekçesinde mutlaka kararın neden istinaf ettirildiğine dair istinaf sebebi ve gerekçesi bulunmalıdır. Kamu düzenine aykırı olmayan istinaf sebeplerinin dilekçede gösterilmesi gerekirken kamu düzenine aykırılık mutlak istinaf sebebidir ve dilekçede belirtilmese dahi mahkeme kendiliğinden inceleme yapabilir.

Üçüncü olarak istinaf başvurusu bu kanun yolu için öngörülen iki haftalık süre içerisinde yapılmalıdır. Kural olarak istinaf süresi geçtikten sonra karar hakkında istinaf mahkemesine başvurulamaz.

Dördüncü olarak istinaf mahkemesine dilekçe ile başvurmak daha sağlıklıdır. Fakat bazı hallerde sözlü olarak başvuru yapmak mümkündür. Sözlü başvuru, kararı veren mahkemenin zabıt kâtibine yapılır. Zabıt kâtibi, sözlü olarak yapılan başvuruyu tutanak yardımıyla yazıya geçirmelidir. İstinaf dilekçesinin içermesi gereken hususlar şunlardır:

• a) Başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri.
• b) Varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.
• c) Kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı.
• ç) Kararın başvurana tebliğ edildiği tarih.
• d) Kararın özeti.
• e) Başvuru sebepleri ve gerekçesi.
• f) Talep sonucu.
• g) Başvuranın veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası.

Son olarak istinaf mahkemesinin başvuruyu inceleyebilmesi için istinaf talebinin mevcudiyeti şarttır.

Ceza davalarında ise istinaf kanun yoluna başvurulabilecek durumlar ise aşağıdaki gibidir:

(1) İlk derece mahkemelerinden verilen hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, onbeş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hükümler, bölge adliye mahkemesince re’sen incelenir.

(2) Hükümden önce verilip hükme esas teşkil eden veya başkaca kanun yolu öngörülmemiş olan mahkeme kararlarına karşı da hükümle birlikte istinaf yoluna başvurulabilir.

(3) Ancak;

• a) (Değişik: 31/3/2011-6217/23 md.) Hapis cezasından çevrilen adlî para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen onbeşbin Türk Lirası dâhil adlî para cezasına mahkûmiyet hükümlerine,104
• b) Üst sınırı beşyüz günü geçmeyen adlî para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine, c) Kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere, Karşı istinaf yoluna başvurulamaz. (Ek cümle:14/4/2020-7242/17 md.) Bu suretle verilen hükümler tekerrüre esas olmaz.

İSTİNAF BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?

HMK m. 342’den anlaşılacağı üzere istinaf başvurusu kural olarak istinaf dilekçesi ile yapılmaktadır. Fakat sözlü olarak kararı veren mahkemenin zabıt kâtibine sonradan tutanağa geçirmek kaydıyla da istinaf başvurusu yapılması mümkündür.

İstinaf başvurusu yapmak isteyen kişi başvurusunu kararı veren mahkemeye veya başka bir yer mahkemesine verebilir. İstinaf dilekçesi hangi mahkemeye verilmişse, o mahkemece bölge adliye mahkemesi başvuru defterine kaydolunur ve başvurana ücretsiz bir alındı belgesi verilir.

 Kararı veren mahkemeden başka bir mahkemeye verilmiş olan istinaf dilekçesi, bu mahkemece yukarıdaki fıkraya göre işlem yapıldıktan sonra kararı veren mahkemeye örnekleriyle birlikte gönderilir. Bu durum derhâl mahkemesine bildirilir.

İSTİNAF BAŞVURU SÜRESİ

İstinaf mahkemesine başvuru süresi hukuk davaları için HMK m.345’te, ceza davaları için CMK m.273’te düzenlenmiştir; İlgili maddelere göre

İstinaf yoluna başvuru süresi iki haftadır. Bu süre, ilamın usulen taraflardan her birine tebliğiyle işlemeye başlar. İstinaf yoluna başvuru süresine ilişkin özel kanun hükümleri saklıdır.

Katılma yolu ile istinaf süresi de karşı tarafın istinaf dilekçesinin tebliğinden itibaren iki haftadır; bu süre kesin ve hak düşürücüdür.

İstinaf mahkemesine başvuru süresi kural olarak  ilamın usulen taraflardan her birine tebliğ edilmesinden itibaren iki haftadır . İstinaf başvuru süresine dair istisnalar şu şekildedir :

1. Ticaret mahkemesinin iflas ve konkordato hukukuna ilişkin kararlarına karşı tebliğden itibaren ON GÜN
2. İcra mahkemesi kararlarına karşı istinaf süresi tefhim veya tebliğden itibaren ON GÜN
3. Hâkimin reddine ilişkin kararlara karşı istinaf süresi tefhim veya tebliğden itibaren YEDİ GÜNDÜR.

İstinaf mahkemesine başvuru süresi kural olarak tebliğ ile işlemeye başlar ancak istisnai olarak tefhim ile sürenin işlemeye başladığı durumlar şunlardır :

1. İcra mahkemesi kararı duruşmada taraflara veya bir tarafa tefhim edildi ise süre tefhim ile işlemeye başlar.
2. Hakimin reddine ilişkin karar da tefhim veya tebliğ ile başlar.

İSTİNAF İNCELEMESİNDE İZLENEN AŞAMALAR

İstinaf incelemesi istinaf mahkemesi tarafından yapılır. İstinaf incelemesi 3 aşamadan oluşur : ön inceleme aşaması , esastan istinaf inceleme aşaması ve esastan istinaf incelemesinde duruşma .

• Ön İnceleme Aşaması

İstinaf mahkemesi esasa girmeden önce dava dosyası üzerinde ön inceleme yapar. Mahkeme yaptığı ön incelemede istinaf başvurusunun şartlarının yerine getirilip getirilmediğini kontrol eder ; şayet şartlar bulunuyorsa esas bakımından inceleme aşamasına geçilir şartlar bulunmuyorsa da istinaf başvurusu esasa geçilmeden reddedilir.

HMK m.352’deki ilgili düzenlemeye göre bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince dosya üzerinde yapılacak ön inceleme sonunda aşağıdaki durumlardan birinin tespiti hâlinde öncelikle gerekli karar verilir:

• a) İncelemenin başka bir dairece veya bölge adliye mahkemesince yapılmasının gerekli olması,
• b) Kararın kesin olması,
• c) Başvurunun süresi içinde yapılmaması,
• d) Başvuru şartlarının yerine getirilmemesi,
• e) Başvuru sebeplerinin veya gerekçesinin hiç gösterilmemesi.

Ön inceleme heyetçe veya görevlendirilecek bir üye tarafından yapılır ve ön inceleme sonunda karar heyetçe verilir . Eksiklik bulunmaması halinde dosya incelemeye alınır.

• Esastan İstinaf İncelemesi Aşaması

Ön inceleme aşamasında eksiklik bulunmuyorsa dosya istinaf incelemesine alınır. İnceleme, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak, bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılık gördüğü takdirde bunu resen gözetir.

İstinaf incelemesi duruşmalı veya duruşmasız olarak yapılabilmektedir . Duruşma yapılmadan karar verilebilecek hâller dışında inceleme, duruşmalı olarak yapılır. Bu durumda duruşma günü taraflara tebliğ edilir. Duruşma sonunda bölge adliye mahkemesi istinaf başvurusunu esastan reddetmek veya ilk derece mahkemesi hükmünü kaldırarak yeniden hüküm kurmak dâhil gerekli kararları verir.

Duruşma yapılmadan karar verilebilecek halleri açıklamamız gerekirse :

1) Ön inceleme sonunda dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşılırsa;

1. a) Aşağıdaki durumlarda bölge adliye mahkemesi, esası incelemeden kararın kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine duruşma yapmadan kesin olarak karar verir:

1) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması.

2) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması.

3) Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması (…)⁴⁷

4) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması.

5) Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına, (…)⁴⁷ karar verilmiş olması.

6) (Değişik:22/7/2020-7251/35 md.) Mahkemece, uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması ya da talebin önemli bir kısmı hakkında karar verilmemiş olması.

1. b) Aşağıdaki durumlarda davanın esasıyla ilgili olarak;

1) İncelenen mahkeme kararının usul veya esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığı takdirde başvurunun esastan reddine,

2) Yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzelterek yeniden esas hakkında,

3) Yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra başvurunun esastan reddine veya yeniden esas hakkında, duruşma yapılmadan karar verilir.

İSTİNAF NEDİR ŞARTLARI VE SÜRESİ

HANGİ DAVALARDA İSTİNAF YOLUNA BAŞVURULABİLİR?

İstinaf kanun yoluna başvuru hukuk davaları, ceza davaları ve idari davalar bakımından mümkündür ancak bu kapsamdaki her dava için istinaf başvurusunda bulunulabileceği anlaşılmamaktadır. Hukuk davalarında istinaf başvurusunda bazı koşullar aranırken ceza davasında istinaf başvurusu için bu koşul aranmayabilir bu nedenle her biri bakımından kısaca istinafa başvurulabilecek davalar konusunda açıklama yapmakta fayda vardır :

Hukuk Davaları

Hukuk davalarında yetkili merci adli yargı koludur; hukuk davaları bakımından istinaf edilebilen davalar ile ilgili mevzuatımız HMK’dir ve buradaki hükümlere göre hangi davaların istinaf edilebileceği tayin edilecektir.

• İlk derece mahkemelerinin şahıs varlığı haklarına ilişkin davalar haklarındaki tüm nihai kararlar istinaf edilebilir, şahıs varlığı haklarına ilişkin davalarda kesinlik sınırı dediğimiz parasal sınır yoktur.
• İlk derece mahkemelerinden verilen malvarlığına haklarına ilişkin davalar hakkındaki kararlar bakımından da kural olarak istinaf yoluna başvurulabilmektedir ancak burada istinaf kesinlik sınırı karşımıza çıkar: 450 TL.

1.3.İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz ile ilgili kararlar da istinaf edilebilir.

1.4. Usule ilişkin nihai kararlar da kural olarak istinaf edilebilir, örnek vermek gerekirse:

• Görevsizlik kararı ve yetkisizlik kararı
• Hakimin çekinmesi kararı
• Hakimin reddi talebine reddine veya kabulüne ilişkin merci kararı
• Başka mahkemelerde açılmış olan davaların birleştirilmesi kararı
• Dosyanın işlemden kaldırılması kararı
• İlk itirazın kabulüne ilişkin nihai karar

Ceza Davaları

Ceza davaları da adli yargı kolu kapsamındadır. Ceza muhakemesi hukuku kapsamında yol göstericimiz CMK’dır . Bu nedenle ceza davalarında istinaf kanun yoluna hangi kararlar için gidilebileceğine bu kanun hükümlerine bakılarak tayin edilecektir.

• İlk derece mahkemelerinin vermiş oldukları kararlar bakımından istinaf kanun yolu kural olarak açıktır. Ayrıca onbeş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hükümlerde bölge adliye mahkemesince re ‘sen incelenir.

CMK m.272 f.2’den anlaşılacağı üzere ,

1- Hapis cezasından çevrilen adlî para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen on beş bin Türk lirası dâhil adlî para cezasına mahkûmiyet hükümlerine,

2- Üst sınırı beşyüz günü geçmeyen adlî para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine,

3-Kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulamaz.

İlgili maddeden ve yukarıdaki bilgilerimizden anlaşılacağı üzere ceza davalarında verilen kararlara karşı kural olarak istinaf kanun yoluna başvurulabilmektedir ; ancak m.272’deki kararlara karşı istinaf kanun yoluna gidilememektedir. Anayasa Mahkemesi 23.07.2009 tarihli kararında ceza hukukundaki bu durumu şu şekilde açıklamıştır:

“Yargılamanın olabildiğince hızlı sonuçlanması ve suçluların bir an önce cezalandırılması gerektiğinden her karara karşı değil, fakat önemli kararlara karşı kanun yoluna gidilmesi gereği benimsenmektedir. Mahkemelerce verilen tüm kararlara karşı kanun yolunun açık tutulması, kanun yolu kurumunu işlemez duruma getirebilir. Kaldı ki, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Ek 7 numaralı protokolünün ‘Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı’ başlıklı 2. maddesinde de bir mahkeme tarafından cezai bir suçtan mahkum olan kimsenin verilen hükmü bir üst mahkemede inceletmek hakkına sahip olduğu ancak bu hakkın kullanılmasına yasada düzenlenmiş haliyle az önemli suçlar ya da ilgilinin birinci derece mahkemesi olarak en yüksek mahkemede yargılandığı veya beraatini müteakip bunun temyiz edilmesi üzerine verilen mahkumiyet hallerinde istisnaya tabi tutulabileceği hükmüne yer verilmiştir.”

Ceza davalarında verilen kararlarda istinaf incelemesine geçecek olursak :

• İlk olarak istinaf başvurusu ilk derece hakimi tarafından incelenir .
• İkinci aşamada CMK m.279’a göre ön inceleme yapılır :

Dosya üzerinde yapılan ön inceleme sonunda;

1. a) Bölge adliye mahkemesinin yetkili olmadığının anlaşılması hâlinde dosyanın yetkili bölge adliye mahkemesine gönderilmesine,
2. b) Bölge adliye mahkemesine başvurunun süresi içinde yapılmadığının, incelenmesi istenen kararın bölge adliye mahkemesinde incelenebilecek kararlardan olmadığının, başvuranın buna hakkı bulunmadığının anlaşılması hâlinde istinaf başvurusunun reddine, karar verilir. Bu kararlar itiraza tabidir

Ön inceleme aşaması dosya üzerinden yapılır ; istinaf mahkemesi kabul edilebilirlik şartlarının oluştuğunu görürse veya istinaf başvurusu reddedip itiraz merci tarafından kabul edilmesi halinde CMK m. 280 uyarınca işin esasına geçerek hem maddi hem de hukuki denetimini yapabilecektir.

• Üçüncü aşamada istinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararı usul ve esastan inceleyerek hukuka aykırılıkların olup olmadığını tespit eder.

CMK m.280’e göre, bölge adliye mahkemesi dosyayı ve dosyayla birlikte sunulmuş olan delilleri inceledikten sonra 4 şekilde karar verebilir:

1-İstinaf başvurusunun esastan reddine

Bölge adliye mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararında usule veya esasa ilişkin herhangi bir hukuka aykırılığın bulunmadığını, delillerde veya işlemlerde herhangi bir eksiklik olmadığını, ispat bakımından değerlendirmenin yerinde olduğunu saptadığında istinaf başvurusunun esastan reddine karar verir

2- Hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine

 CMK’nın 280.maddesinin 1.fıkrasının a, b ve c bentlerinde belirtilmiştir:

1. İlk derece mahkemesinin kararında usule veya esasa ilişkin herhangi bir hukuka aykırılığın bulunmadığını, delillerde veya işlemlerde herhangi bir eksiklik olmadığını, ispat bakımından değerlendirmenin yerinde olduğunu saptadığında istinaf başvurusunun esastan reddine, 303 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (c), (d), (e), (f), (g) ve (h) bentlerinde yer alan ihlallerin varlığı hâlinde hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine,
2. Cumhuriyet savcısının istinaf yoluna başvurma nedenine uygun olarak mahkumiyete konu suç için kanunda yazılı cezanın en alt derecesinin uygulanmasını uygun görmesi hâlinde, hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine,
3. Başka bir araştırmaya ihtiyaç duyulmadan cezayı kaldıran veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsî sebeplere ya da şahsî cezasızlık sebeplerine bağlı olarak daha az ceza verilmesini veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilmesini gerektiren hâllerde, hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine,

3-Hükmün bozulmasına,

Aşağıda gösterilen durumlar “hukuka kesin aykırılık hali” oluşturur ve bozulması gerekir:

• a) Mahkemenin kanuna uygun olarak teşekkül etmemiş olması.
• b) Hâkimlik görevini yapmaktan kanun gereğince yasaklanmış hâkimin hükme katılması.
• c) Geçerli şüphe nedeniyle hakkında ret istemi öne sürülmüş olup da bu istem kabul olunduğu hâlde hâkimin hükme katılması veya bu istemin kanuna aykırı olarak reddedilip hâkimin hükme katılması.
• d) Mahkemenin kanuna aykırı olarak davaya bakmaya kendini görevli veya yetkili görmesi.
• e) Cumhuriyet savcısı veya duruşmada kanunen mutlaka hazır bulunması gereken diğer kişilerin yokluğunda duruşma yapılması.
• f) Duruşmalı olarak verilen hükümde açıklık kuralının ihlâl edilmesi.
• g) Hükmün 230 uncu madde gereğince gerekçeyi içermemesi.
• h) Hüküm için önemli olan hususlarda mahkeme kararı ile savunma hakkının sınırlandırılmış olması.
• i) Hükmün hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delile dayanması.

20.11.2017 tarihli ve 696 sayılı KHK’nin 98.maddesiyle, g ve h bentleri kapsam dışına çıkarılmış, 01.02.2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunun 92.maddesiyle de bu değişiklik aynen kabul edilmiştir. Bu durumda aşağıdaki bu iki hale bakılarak artık bozma kararı verilmemektedir:

• g ) Hükmün 230 uncu madde gereğince gerekçeyi içermemesi.
• h) Hüküm için önemli olan hususlarda mahkeme kararı ile savunma hakkının sınırlandırılmış olması.

4- Duruşma açılarak davanın yeniden görülmesine karar verir.

Eğer istinaf başvurusunun esastan reddi, hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddi veya bozma kararı verilecek bir durum söz konusu değilse Bölge Adliye Mahkemesi davanın yeniden görülmesine karar verir.

İdari Davalar

İstinaf kanun yolu 2014 yılında yapılan bir değişiklikle hukukumuza getirilmiştir ; yapılan bu değişiklik 6545 sayılı İYUK m.45’teki düzenlemeden anlaşılacağı üzere şu şekildedir :

İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı kural olarak mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabilir.  Ancak konusu otuz bir bin Türk lirasını geçmeyen; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz.

İdari davalarda istinaf kanun yolu başvurusunu inceleyecek mahkeme Bölge İdare Mahkemeleridir. İdare mahkemelerince yapılan istinaf incelemesinde hukuk davalarında olduğu gibi hem usul hem de esas bakımından değerlendirilir.

 Bölge idare mahkemesine istinaf edilen ilk derece mahkemesi kararı hukuka aykırı bulunursa ilk derece mahkemesi kararı kaldırılır ve BİM yeniden inceleme yaparak uyuşmazlığın esasına dair yeni karar verir.  İlk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararın hukuka uygun olduğu kanaatine varıldığında BİM kararı onamaktadır.

İstinaf Edilemeyen Kararlar

• İstinaf kesinlik sınırı dediğimiz parasal sınır idari davalarda da karşımıza çıkmaktadır buradaki parasal sınır 000 TL olarak belirlenmiştir. Bu nedenle konusu otuz bir bin Türk lirasını geçmeyen; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz.
• İstinaf edilemeyen ilk derece mahkemesi kararlarındaki bir diğer sınır ise İYUK m.45 f.8’de belirtildiği üzere ivedi yargılama usulüne tabi olan davalardır ; bu davalar bakımından istinaf kanun yoluna başvurulamamaktadır.
• İYUK m.15 f. 4 uyarınca idari yargı mercilerinin görevli ve yetkili olduğu davalarda, ilk derece mahkemelerince verilen davanın yetki ve görev yönünden reddine ilişkin kararlara karşı kanun yoluna başvurulamamaktadır.
• İlk derece mahkemelerince İYUK’un 3. maddesi, 5. maddesi veya 3 ve 5. maddesi uyarınca verilen dava dilekçesinin reddine ilişkin kararlar kesin olup söz konusu kararlara karşı kanun yoluna başvurulamamaktadır.
• İlk derece mahkemelerince verilen nihai olmayan kararlara karşı da istinaf kanun yoluna başvurmak mümkün değildir .

İstinaf başvuru süresi idare ve vergi mahkemelerinin kararının tebliğinden itibaren 30 gündür. Başvuru üzerine istinaf incelemesi duruşmalı yapılabileceği gibi duruşmasız dosya üzerinden de değerlendirilebilir.

İstinaf incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasını taraflar da talep edebilir bu talep üzerine mahkeme değerlendirerek incelemeyi duruşmalı yapmaya karar verebilir ancak talep edilmesi mutlak suretle istinaf incelemesinin duruşmalı olarak yapılacağı anlamına gelmemektedir.

İstinaf başvurusu yazılı bir dilekçe yapılmaktadır dilekçede bulunması gereken hususlar şunlardır :

a)Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları veya unvanları ve adresleri ile gerçek kişilere ait Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,

1. b) İstinaf dilekçesinin konu ve sebepleri ile dayandığı deliller,
2. c) İstinaf dilekçesine konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi,
3. d) Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin davalarla tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktar,
4. e) Vergi davalarında davanın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının nevi ve yılı, tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve numarası ve varsa mükellef hesap numarası .

İstinaf dilekçesinde bu hususların eksikliği halinde tamamlanması için başvurana 15 günlük süre verilir.

Hukuk davalarının tabi olduğu yargı kolu adli yargıdır ; idari davaların ise idari yargıdır farklı yargı kollarına ait olmaları istinaf kanun yolu bakımından da aralarında bazı farklılıklara yol açabilmektedir:

Bu farklılıklardan önem arz eden bir konuya değinecek olursak idari yargılama usulünde verilen kararlar kamuyu da ilgilendirdiğinden idari yargılama usulünde yer alan bütün uyuşmazlıklarda re’sen araştırma ilkesi geçerlidir . Bu ilke gereğince istinaf incelemesi yapan idare mahkemesi salt tarafların sunmuş oldukları sebeplerle bağlı değildir ; mahkeme her türlü incelemeyi ve araştırmayı kendiliğinden yapmaktadır.

İstinaf incelemesinde uyuşmazlığa ilişkin yeni delil ve olgu ileri sürülebilir.

İdari kararlara karşı başvurulan istinaf kanun yolunda başvuru öncelikle ön inceleme aşamasından geçilir burada usuli bir eksikliğin olmaması halinde esas bakımından incelenir. Bölge idare mahkemeleri yapılan istinaf başvurusunu haklı bulursa istinaf başvurusunu kabulüne ve ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına karar verirken  ; haklı bulmaz ise istinaf başvurusu reddi şeklinde karar verir.

İSTİNAF KESİNLİK SINIRI

Öncelikle kesinlik sınırını açıklamakta fayda vardır. Kesinlik sınırı istinaf ve temyiz mahkemelerine başvurulabilmesi için kanunla öngörülmüş olan parasal sınırlardır.

Alacak miktarı veya dava değeri bu belirtilen parasal sınırların üstünde olan ilk derece ve istinaf mahkemeleri kararlarına karşı bir üst mahkemeye başvurma imkanı mevcutken, parasal sınırların altında kalan davalar bakımından kararlar kesinleşmeyecektir bu nedenle de üst mahkemeye başvuru imkanı bulunmayacaktır.

Bu parasal sınırların her yıl ne kadar olduğu HMK Ek Madde 1’de de belirtildiği üzere 200 üncü, 201 inci, 341 inci, 362 nci ve 369 uncu maddelerdeki parasal sınırlar her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, önceki yılda uygulanan parasal sınırların; o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca Maliye Bakanlığınca her yıl tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle uygulanır.

2024 yılı istinaf kesinlik sınırı şu şekildedir :

Adli Yargı İstinaf Sınırı: 28.250 Türk lirası

2025 yılı istinaf kesinlik sınırı ise şu şekildedir:

Adli Yargı İstinaf Sınırı: 40.660 Türk Lirası

İSTİNAF YARGILAMASI NE KADAR SÜRER?

İstinaf yargılaması istinaf dilekçesinin mahkeme tarafından kabul edilmesiyle başlar; yargılamanın süresine etki eden pek çok etken bulunmaktadır:

• Dosyanın içeriği
• Yargılamanın duruşmalı / duruşmasız yapılması
• Davanın türüne
• Mahkemenin yoğunluğuna ve diğer etkenler yargılama süresinde etkili olmaktadır.

Ülkemizde istinaf mahkemelerine yapılan başvuru sayısındaki artış nedeniyle istinaf mahkemelerinde yoğunluk yaşanmaktadır ancak yargılamanın ne kadar süreceğine dair kesin bir süre verilememekle birlikte ortalama olarak 6 ay ile 12 ay arasında yargılama sürdürülmektedir.

İSTİNAF BAŞVURUSUNUN SONUÇLARI NELERDİR?

İstinaf mahkemesine yapılan istinaf başvurusu sonucunda başvuruya konu ilk derece mahkemesi kararı usule uygun ve esas açısından doğru değilse istinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını kaldırarak üç farklı karar verebilir: İlk Derece Kararının Onanması, Kararın Bozulması ve İadesi Yeni Bir Karar Verilmesi

1. Gönderme kararı: Duruşma yapılmasına gerek olmayan hallerde (HMK m. 353), istinaf mahkemesi hakkında istinaf yoluna başvurulmuş kararı kaldırarak dosyanın ilgili mahkemeye gönderilmesine karar verebilir.
2. Davanın kısmen veya tamamen kabulü kararı: İstinaf mahkemesi, ileri sürülen istinaf sebeplerini yerinde bulursa ilk derece mahkemesinin kararını kaldırarak yeniden yargılama yapar. Bu halde, davanın kısmen veya tamamen kabulüne karar verebilir.
3. Davanın reddi kararı: İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararını kaldırarak davanın reddine karar verebilir. Bu hususta karar vermesi için esastan inceleme yapmış olması gerekir.

İstinaf mahkemesi kararı aşağıdaki hususları içerir:

• Kararı veren bölge adliye mahkemesi hukuk dairesi ile başkan, üyeler ve zabıt kâtibinin ad ve soyadları, sicil numaraları.
• b) Tarafların ve davaya ilk derece mahkemesinde müdahil olarak katılanların kimlikleri ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.
• Tarafların iddia ve savunmalarının özeti.
• d) İlk derece mahkemesi kararının özeti.
• e) İleri sürülen istinaf sebepleri.
• f) Taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan veya olmayan hususlarla bunlara ilişkin delillerin tartışması, ret ve üstün tutma sebepleri, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebep.
• g) Hüküm sonucu ile varsa kanun yolu ve süresi.
• h) Kararın verildiği tarih, başkan ve üyeler ile zabıt kâtibinin imzaları.
• i) Gerekçeli kararın yazıldığı tarihi.

İstinaf kanun yoluna başvurulmuş olması kural olarak hükmün icrasını durdurmaz   ancak istisnalar mevcuttur :

• Kişiler hukuku, aile hukuku ve taşınmaz mal ile ilgili ayni haklara ilişkin kararlar kesinleşmedikçe yerine getirilemez . Bu hükümlerin istinaf edilmesi kendiliğinden icrayı durdurur .
• Nafaka kararlarında icranın geri bırakılmasına karar verilemez.

İSTİNAF KARARLARINA KARŞI TEMYİZ YOLU

Temyiz kısaca istinaf mahkemelerince verilen belli meblağı aşan nihai kararlara karşı gidilen kanun yoludur. Temyiz mahkemesine götürülen istinaf kararları hakkında yalnızca hukuka uygunluk açısından inceleme yapılabilmektedir .

İstinaf mahkemelerinin kararlarına karşı temyiz yolu açıktır ancak her istinaf mahkemesi kararı temyiz edilemez .  HMK m.361 temyiz edilebilen kararları düzenlerken m.362 temyiz edilemeyen kararları düzenlemiştir.

Temyiz Edilebilen Kararlar

Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinden verilen temyizi kabil nihai kararlar ile hakem kararlarının iptali talebi üzerine verilen kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir.

Temyiz Edilemeyen Kararlar

• a) Miktar veya değeri temyiz sınırını (bu tutar dâhil) geçmeyen davalara ilişkin kararlar.
• b) Kira ilişkisinden doğan ve miktar veya değeri itibarıyla temyiz edilebilen alacak davaları, kira ilişkisinden doğan diğer davalardan üç aylık kira tutarı temyiz sınırının üzerinde olanlar hariç olmak üzere 4 üncü maddede gösterilen davalar ile (Kat Mülkiyeti Kanunundan doğup taşınmazın aynına ilişkin olan davalar hariç) özel kanunlarda sulh hukuk mahkemesinin görevine girdiği belirtilen davalarla ilgili kararlar.
• c) Yargı çevresi içinde bulunan ilk derece mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek için verilen kararlar ile merci tayinine ilişkin kararlar.
• d) Çekişmesiz yargı işlerinde verilen kararlar.
• e) Soybağına ilişkin sonuçlar doğuran davalar hariç olmak üzere, nüfus kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin davalarla ilgili kararlar.
• f) Yargı çevresi içindeki ilk derece mahkemeleri hâkimlerinin davayı görmeye hukuki veya fiilî engellerinin çıkması hâlinde, davanın o yargı çevresi içindeki başka bir mahkemeye nakline ilişkin kararlar.
• g) Geçici hukuki korumalar hakkında verilen kararlar
• h) BAM’ın esası incelemeden ilk derece mahkemesine gönderdiği kararlar

Tüm bu bilgiler ışığında istinaf mahkemelerinin vermiş oldukları nihai kararlara karşı temyiz kanun yoluna başvurulabileceği ortadadır. Temyiz süresi iki haftadır süre tebliğden itibaren başlar. Temyiz başvurusu temyiz dilekçesi ile yapılır .  Temyiz dilekçesinde aşağıdaki hususlar bulunur:

• a) Temyiz eden ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri.
• b) Bunların varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.
• c) Temyiz edilen kararın hangi bölge adliye mahkemesi hukuk dairesinden verilmiş olduğu, tarihi ve sayısı.
• ç) Yargıtay’ın bozma kararı üzerine, bozmaya uygun olarak ilk derece mahkemesince verilen yeni kararın veya direnme kararına karşı temyizde direnme kararının, hangi mahkemeye ait olduğu, tarihi ve sayısı.
• d) İlamın temyiz edene tebliğ edildiği tarih.
• e) Kararın özeti.
• f) Temyiz sebepleri ve gerekçesi.
• g) Duruşma (mürafaa) istenmesi hâlinde bu istek.
• ğ) Temyiz edenin veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası

Temyiz incelemesini yapmaya yetkili makam Yargıtay’dır.

İSTİNAFTAN FERAGAT NEDİR, NASIL YAPILIR?

HMK m.349’da istinaftan feragat şu şekilde düzenlenmiştir:

Taraflar, ilamın kendilerine tebliğinden önce, istinaf yoluna başvurma hakkından feragat edemez.

Başvuru yapıldıktan sonra feragat edilirse, dosya bölge adliye mahkemesine gönderilmez ve kararı veren mahkemece başvurunun reddine karar verilir. Dosya, bölge adliye mahkemesine gönderilmiş ve henüz karara bağlanmamış ise başvuru feragat nedeniyle reddolunur.

Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere taraflar istinaf yoluna başvurma hakkından ilamın tebliğinden önce feragat edemez ancak başvuru yapıldıktan sonra feragat hakkı kullanılabilmektedir.

İstinaftan feragat bir dilekçe ile yapılabileceği gibi eğer istinaf incelemesi duruşmalı olarak yapılmaktaysa duruşma sırasında sözlü olarak da ifade edilerek istinaftan feragat etmek isteyen kişi feragat iradesini göstermiş olur.

İSTİNAF MAHKEMESİ NEREDEDİR?

İstinaf kanun yoluna yapılan başvuruyu incelemeye yetkili makam Bölge Adliye Mahkemeleridir. Ülkemizde 20.07.2016 tarihinde İstanbul , Ankara , İzmir başta olmak üzere yedi ilde Bölge Adliye Mahkemeleri kurularak istinaf mahkemeleri hukukumuza kazandırılmıştır . Bölge Adliye Mahkemeleri HSYK’nın olumlu görüşü ile Adalet Bakanlığınca kurulur . Günümüzde 17 ilimizde BAM kurulmuştur.

https://hsk.gov.tr/istinaf-mahkemeleri-is-bolumleri_1426 sitesinden bölge adliye mahkemelerinin iş bölümüne dair detaylı incelemeler yapabilirsiniz.

İSTİNAF HARÇ VE MASRAFLARI

İstinaf dilekçesi verilirken, istinaf kanun yoluna başvuru için gerekli harçlar ve tebliğ giderleri de dâhil olmak üzere tüm giderler ödenir. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu sonradan anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından verilecek bir haftalık kesin süre içinde tamamlanması, aksi hâlde başvurudan vazgeçmiş sayılacağı hususu başvurana yazılı olarak bildirilir.

 Verilen kesin süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, mahkeme başvurunun yapılmamış sayılmasına karar verir. Bu karara karşı istinaf yoluna başvurulması hâlinde, karar öncelikle bu sebeple eğer istinaf yoluna başvuran haklı görülürse, ayrıca istinaf sebepleri açısından da incelenir

492 sayılı Harçlar Kanunu uyarınca istinaf mahkemesine başvuru harcı 1.169,40 TL’dir. 

Davacı için istinaf karar ve ilam harcı maktudur. Miktarı 427,60 TL’dir.

Davalı bakımından ise nisbi bir değerdir. Anlaşmazlık konusu üzerinden binde 68,31’inin dörtte biri olarak hesaplanır.

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=492&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 linkinden harçlara ilişkin mevzuat incelenebilir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Bir Davanın istinafa Gitmesi Ne Demek?

Bir davanın istinaf kanun yoluna taşınması demek davanın taraflarının ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararda eksikliklerin ya da hukuka aykırılıkların bulunduğunu düşünmesi bu nedenle de bir üst mahkeme olan Bölge Adliye Mahkemelerince dosyanın incelenmesi adına davanın istinafa götürülmesidir.

İstinaf Mahkemesi Hangi Davalara Bakar?

İstinaf mahkemesine hukuk davaları, ceza davaları ve idari davaların incelenmesi adına başvurulabilmektedir.

İstinaf Başvurusu Nasıl Yapılır?

İstinaf başvurusu istinaf dilekçesi ile yapılır. İstinaf dilekçesi kararı veren mahkemeye verilebileceği gibi başka bir mahkemeye de verilebilir . İstinaf dilekçesi hangi mahkemeye verilmişse, o mahkemece bölge adliye mahkemesi başvuru defterine kaydolunur ; istinaf başvurusu istinaf dilekçesinin kaydedildiği tarihte yapılmış sayılır.

İstinaf Süresi Ne Kadar?

İstinaf mahkemesine başvurusu süresi kararın tebliğinden itibaren kural olarak iki haftadır ancak istinaf başvuru süresine dair istisnalar şu şekildedir:

1. Ticaret mahkemesinin iflas ve konkordato hukukuna ilişkin kararlarına karşı tebliğden itibaren ON GÜN
2. İcra mahkemesi kararlarına karşı istinaf süresi tefhim veya tebliğden itibaren ON GÜN
3. Hâkimin reddine ilişkin kararlara karşı istinaf süresi tefhim veya tebliğden itibaren YEDİ GÜNDÜR.

İstinaf Başvurusu İçin Hangi Belgeler Gereklidir?

İstinaf başvurusu istinaf mahkemesine yazılan bir yazılı dilekçe ile yapılır başvuru için istinaf dilekçesi gereklidir. İstinaf dilekçesinin içermesi gereken hususları kanun koyucu şu şekilde sıralamıştır :

• a) Başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri.
• b) Varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.
• c) Kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı. ç) Kararın başvurana tebliğ edildiği tarih.
• d) Kararın özeti.
• e) Başvuru sebepleri ve gerekçesi.
• f) Talep sonucu.
• g) Başvuranın veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası
• İstinaf dilekçesi, başvuranın kimliği ve imzasıyla, başvurulan kararı yeteri kadar belli edecek kayıtları taşıması durumunda diğer hususlar bulunmasa bile reddolunmayıp, 355. madde çerçevesinde kamu düzeni açısından gerekli inceleme yapılır.

İstinaf Başvurusu Nereye Yapılır?

İstinaf başvurusu istinaf edilen kararı vermiş olan ilk derece mahkemesinin yargı çevresinde bulunduğu istinaf mahkemesine yani Bölge Adliye Mahkemelerine yapılır.

İstinaf Mahkemesi Kararı Ne Kadar Sürede Verir?

İstinaf mahkemelerinin istinaf incelemesi sonucunda vereceği kararı net olarak şu kadar sürede verir şeklinde bir ifade doğru olmaz; mahkemenin incelemesi somut olayın koşullarına göre şekillenmektedir. Davanın türü , mahkemenin yoğunluğu , tarafların talebi gibi pek çok etken yargılamanın süresinde etkili olmaktadır .

Hangi Durumlarda İstinaf Başvurusu Yapılamaz?

İstinaf kanun yoluna gidilebilmek için öncelikle istinaf edilecek kararın istinaf edilebilen kararlardan olması gerekir bu kararlar HMK m.341’de sayılmıştır.

Kanun koyucu istinaf mahkemesine başvurulmasında kesinlik sınırı dediğimiz parasal bir sınır öngörmüştür bu nedenle istinaf mahkemesine götürülmek istenen kararın 28.250 Türk lirası sınırını geçmesi gerekmektedir ; bu sınırı geçemeyen kararlar hakkında istinaf başvurusu yapılamaz.

Aynı zamanda

• Özel kanun hükümleri gereğince istinaf edilemeyen kararlar
• Delil Tespiti Kararları
• Adli yardım talebinin reddi kararına itiraz üzerine verilen karar
• Ara kararlar istinaf edilemez.

İstinaf Başvurusu Reddedilirse Ne Olur?

 İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu kanısına varırsa istinaf başvurusunun reddine karar verir. Karar, temyiz edilebilen kararlardan değilse, hüküm istinaf talebinin reddi ile şeklen kesinleşir.

İstinaf Mahkemesi Kararı Bozarsa Ne Olur?

İstinaf mahkemesi istinaf edilen ilk derece mahkemesi kararının hukuka uygun olmadığını tespit ederse istinaf mahkemesi istinaf edilen kararı kaldırılarak esas hakkında yeniden karar verilir. Bu durumda istinaf mahkemesi yeniden yargılama yapmakta ve ilk derece mahkemesinin yerine geçerek karar vermektedir.

İstinafa Giden Dosya Durumu Nasıl Öğrenilir?

İstinaf mahkemesine giden dosyanın durumu tıpkı her dosyanın UYAP sistemi üzerinden kontrolünün mümkün olduğu gibi istinaf dosyalarının UYAP sistemi üzerinden durumu kontrol edilebilmektedir.

İstinafta Duruşma Olur Mu?

Ön inceleme aşamasında eksiklik olmaması halinde mahkeme istinaf incelemesine geçer ; istinaf incelemesi duruşmalı olabileceği gibi duruşmasız şekilde de yapılabilmektedir. Hangi hallerde duruşmasız istinaf incelemesi yapılacağı konusunda HMK’nın 353.maddesi esas alınır :

1) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması.

 2) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması.

3) Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması

4) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması.

5) Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına karar verilmiş olması.

6) Mahkemece, tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması.

İstinaf Kararı Temyiz Edilebilir Mi?

Temyiz istinaf mahkemelerince verilen belli meblağı aşan nihai kararlara karşı gidilen kanun yoludur. Temyiz mahkemesine götürülen istinaf kararları hakkında yalnızca hukuka uygunluk açısından inceleme yapılabilmektedir .

İstinaf mahkemelerinin kararlarına karşı temyiz yolu açıktır ancak her istinaf mahkemesi kararı temyiz edilemez . Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinden verilen temyizi kabil nihai kararlar ile hakem kararlarının iptali talebi üzerine verilen kararlara karşı temyiz yolu açıktır

İstinaf ile Temyiz Arasındaki Fark Nedir?

İstinaf mahkemeleri ile temyiz mahkemeleri arasındaki en temel fark istinaf mahkemesinin hukuka uygunluk bakımından inceleme yaparken aynı zamanda istinaf edilen kararın esasına ilişkin de inceleme yapabilmesi mümkünken; temyiz mahkemesi temyiz edilen kararın yalnızca hukuka uygunluğu bakımından değerlendirme yapabilmektedir.

İstinafta yetkili mahkeme Bölge Adliye Mahkemesiyken; temyizde Yargıtay incelemeyi yapar.

İstinaf Mahkemesi Yeni Delil İncelemesi Yapar Mı?

İstinaf mahkemesi hukuk dairelerinde; talep sonucu değiştirilip genişletilemez, yeni delile dayanılamaz, yeni vakıalar ileri sürülemez ancak İstinaf dilekçesinde sebep göstermek şartı ile ilk derece mahkemesinin vakıaları ve delilleri yanlış değerlendirmiş olduğu somut olarak belirtildi ise istinaf mahkemesi bu vakıa ve deliller hakkında ilk derece mahkemesi gibi inceleme yapar.

İstinaf Başvurusu Sırasında Mahkeme Masrafları Ne Kadar?

Harçlar Kanuna göre istinaf başvurusu sırasında başvuru harcı ile niteliğine göre nisbi ya da maktu karar ve ilam harcı alınır.

Bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerine yapılacak istinaf yolu başvurularında 1.169,40 TL olarak belirlenmiştir.

Karar ve ilam harcının hesaplanmasına dair oranlar için buraya tıklayarak Harçlar Kanunu’nu inceleyebilirsiniz.

İstinaf Aşamasında Taraflar Tekrar Dinlenir Mi?

İstinaf kanun yolunda istinaf edilen kararın yalnızca hukuka uygunluk açısından değil esası bakımından da inceleme yapılmaktadır bu nedenle istinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinde sunulan delilleri tekrar değerlendirebilmektedir bu deliller kapsamında istinaf mahkemesi dinlenen tanıkları tekrar dinleyebilir.

İstinaf Başvurusu Geri Alınabilir Mi?

İstinaf hakkından feragat ile istinaf başvurusu geri alınabilmektedir; başvurusunu geri almak isteyen taraf mahkemeye sunacağı dilekçe ile iradesini gösterebilirken istinaf incelemesi duruşmalı şekilde yapılıyorsa duruşma sırasında sözlü olarak da feragatte bulunabilir.

İstinaf Başvurusunda Süreyi Kaçırırsam Ne Olur?

İstinaf mahkemesine başvuru süresi kural olarak iki haftadır ancak istisnai bazı durumlarda başvuru süresinde farklılıklar bulunmaktadır. İstinaf süresi kural olarak tebliğ ile işlemeye başlar ve istinaf süresi geçtikten sonra bir nihai karara karşı istinaf yoluna başvurulamaz ; başvuru süresinin geçmesinden sonra yapılan istinaf başvuruları esastan reddedilir.

Ancak kişi istinaf süresini kaçırması halinde eski hale getirme yolu ile ve katılma yolu ile istinaf müesseslerinden faydalanarak başvuruda bulunabilir.

Katılma yolu ile istinafı şu şekilde açıklayabiliriz :İstinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen taraf, başvurma hakkı bulunmasa veya başvuru süresini geçirmiş olsa bile, vereceği cevap dilekçesi ile istinaf yoluna başvurabilir. İstinaf yoluna asıl başvuran taraf, buna karşı iki hafta içinde cevap verebilir .

İstinaf Başvurusu İçin Avukat Zorunlu Mu?

İstinaf başvurusu için tarafların avukatla süreci takibi zorunlu değildir ancak hak kaybı yaşanmaması adına uzman bir avukat aracılığı ile sürecin takibi daha sıhhatli olacaktır.

İstinaf Aşamasında Dosya İncelemesi Nasıl Yapılır?

İstinaf aşamasında dosyanın incelenmesi öncelikle ön inceleme yapılarak gerçekleştirilir burada istinaf edilen kararın istinaf şartlarını haiz olup olmadığı incelenir bir eksiklik olmaması halinde kararın esasına ilişkin incelemeye geçilir. Dosya incelemesi duruşmalı olarak yapılabileceği gibi duruşmasız da yapılabilir .  Duruşma yapılmadan karar verilebilecek hâller dışında inceleme, duruşmalı olarak yapılır.

İstinaf Mahkemesi Kararı Kesin Midir?

İstinaf mahkemesi kararına karşı temyiz kanun yoluna gidilmezse karar kesinleşir.

İstinaf Aşamasında Yeniden Yargılama Yapılır Mı?

İstinaf kanun yolunda istinaf edilen kararın hem hukuka uygunluğu açısından denetim yapılır hem de kararın esası bakımından istinaf mahkemesinin inceleme yetkisi bulunur . İstinaf mahkemesinin kararı incelemesi sonucunda ilk derece mahkemesinin kararında hukuka aykırılık yahut diğer istinaf sebepleri bulunuyorsa istinaf mahkemesi kararı düzelterek yeni bir hüküm kurabilir.

İstinaf Mahkemesi Hangi Durumlarda Davayı Bozar?

İstinaf mahkemesi istinaf edilen ilk derece mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğunun tespiti halinde ilk derece mahkemesi kararını bozar .

İstinaf mahkemesi şu usuli gerekçelerle istinaf başvurusunun esasını incelemeden gönderme kararı verebilir:

1) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması.

2) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması.

3) Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması (…)47

4) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması.

5) Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına, (…)47 karar verilmiş olması.

6) (Değişik:22/7/2020-7251/35 md.) Mahkemece, uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması ya da talebin önemli bir kısmı hakkında karar verilmemiş olması.

HMK’da istinaf sebeplerini düzenleyen genel bir hüküm düzenlememiştir ancak HMK m.371’deki temyiz sebeplerinin aynı zamanda istinaf sebebi de teşkil ettiğini söylemek yanlış olmaz . Temyiz sebepleri şu şekildedir :

• a) Hukukun veya taraflar arasındaki sözleşmenin yanlış uygulanmış olması.
• b) Dava şartlarına aykırılık bulunması.
• c) Taraflardan birinin davasını ispat için dayandığı delillerin kanuni bir sebep olmaksızın kabul edilmemesi.
• ç) Karara etki eden yargılama hatası veya eksiklikleri bulunması.

İstinaf Mahkemesi Ne Tür Kararlar Alabilir?

İstinaf mahkemesi istinaf edilen kararın esasını incelemeden önce istinaf başvurusu şartlarına göre istinaf başvurusunu reddi kararı yahut istinaf başvurusunun kabulü kararı verir. İstinaf edilen kararın esası bakımından inceleme yapıldığında istinaf mahkemesi 3 şekilde karar alabilmektedir:

• İstinaf Başvurusunun Esastan Reddi Kararı
• İstinaf Başvurusunun Kabulü Kararı

2.1.İlk derece mahkemesi kararının kaldırılması ve davanın esası hakkında yeniden karar verilmesi

2.2. İlk derece mahkemesi kararının düzeltilmesi ve davanın esası hakkında karar verilmesi

Ceza Davalarında İstinaf Nasıl İşler?

CMK 272.maddesinde ve devamında ceza davalarında istinaf süreci düzenlenmiştir : İlk derece mahkemelerinden verilen hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, on beş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hükümler, bölge adliye mahkemesince re ‘sen incelenir.

Hapis cezasından çevrilen adlî para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen onbeşbin Türk lirası dâhil adlî para cezasına mahkûmiyet hükümlerine,^[104]

• b) Üst sınırı beş yüz günü geçmeyen adlî para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine,
• c) Kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere, karşı istinaf yoluna başvurulamaz.

 İstinaf istemi, hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde hükmü veren mahkemeye bir dilekçe verilmesi veya zabıt kâtibine bir beyanda bulunulması suretiyle yapılır; beyan tutanağa geçirilir ve tutanak hâkime onaylattırılır. Burada hukuk davalarından farklı olarak sözlü beyanın tutanağa geçirilmesi suretiyle istinaf başvurusu yapılabileceği anlaşılmaktadır.

Ceza davalarında istinaf sürecinde de öncelikle ön inceleme aşamasında CMK m.279’a göre bulunması gereken şartların varlığı incelenir ; ön inceleme aşamasında şartların haiz olması halinde mahkeme esasa dair inceleme aşamasına geçer.

İlk derece ceza mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf incelemesinde 4 şekilde karar verilebilir:

• Davanın esastan reddine
• Düzeltilerek Onama
• Hükmün bozulmasına ve dosyanın yeniden karar verilmek üzere yerel mahkemeye gönderilmesine
• Davanın istinaf mahkemesinde yeniden görülmesine

Buraya tıklayarak ceza davalarında yapılacak istinaf başvurusu için dilekçeden istifade edebilirsiniz.

İstinaf Kararlarına İtiraz Etmek Mümkün Mü?

Kişi istinaf mahkemesinin vermiş olduğu karara kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde temyiz kanun yoluna giderek itiraz edebilir ancak temyiz kanun yolunda temyiz edilen kararın yalnızca hukuka uygunluk açısından denetimi mümkündür.

İstinaf Başvurusu Hangi Durumlarda Kabul Edilir?

 HMK m.352’deki ilgili düzenlemeye göre bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince dosya üzerinde yapılacak ön inceleme sonunda aşağıdaki durumlardan birinin tespiti hâlinde öncelikle gerekli karar verilir:

• a) İncelemenin başka bir dairece veya bölge adliye mahkemesince yapılmasının gerekli olması,
• b) Kararın kesin olması,
• c) Başvurunun süresi içinde yapılmaması,
• d) Başvuru şartlarının yerine getirilmemesi,
• e) Başvuru sebeplerinin veya gerekçesinin hiç gösterilmemesi.

İstinaf başvurusu yapılan ön incelemede bir eksiklik bulunmaması halinde kabul edilir ve mahkeme istinaf edilen kararın esası bakımından inceleme aşamasına geçer.

Bölge Adliye Mahkemesi ve İstinaf Arasındaki İlişki Nedir?

İstinaf kanun yolu ilk derece mahkemelerinin vermiş oldukları kararların hem maddi hem hukukilik bakımından denetleyen kanun yoludur. İstinaf dilekçesi ilk derece mahkemesine verilmesine rağmen istinaf başvurusu Bölge Adliye Mahkemesince incelenir . Yani istinaf mahkemesinde yetkili makam Bölge Adliye Mahkemesidir .

 Sümeyye ÇİÇEK