İŞSİZLİK MAAŞI ŞARTLARI VE BAŞVURU SÜRECİ

İşsizlik maaşı, işsiz kalan sigortalı çalışanların belirli bir süre boyunca, prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan ve asgari ücretin %40’ı ile %80’i arasında değişen bir ödeme olup, 2024 yılında asgari ücret üzerinden en düşük 7.940,27 TL olarak ödenmektedir. İşsizlik maaşı şartları 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda düzenlenmiş olup, işsizlik maaşı başvurusu yapacak olan sigortalı kişi bu şartları sağladığından emin olmalı ve bu şekilde işsizlik başvurusunda bulunmalıdır. İşsizlik maaşı, sigortalı kişinin işten kendi kusuru olmadan işsiz kaldığı durumlarda, kanunda yazan diğer şartları sağladığı takdirde işsiz olduğu belli bir süre için kendilerine sosyal sigortalar kapsamında ödenen ödenektir.

İşsizlik maaşı başvurusunda bulunacak kişi kanunda yazan işsizlik maaşı şartlarını sağladığı takdirde başvurusunu İŞKUR’a yapar. İş sözleşmesi sona ermeyen, süresinden sonra başvuran ve işten çıkış kodu uygun olmayan kişi işsizlik ödeneği başvurusunda bulunamaz.

İşsizlik, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) saydığı 9 sosyal riskten biridir ve Türkiye’nin kabul ettiği risklerdendir. Dolayısıyla Türkiye bu riske karşı çeşitli önlemler almakla yükümlüdür. İşsizlik sigortası ve sigortalılara ödenen işsizlik maaşı bu önlemlerden biridir. Dolayısıyla kanunen hak sahibi sayılanlar için işsizlik ödeneği almak sigortalının sosyal haklarındandır.

İŞSİZLİK MAAŞI NEDİR?

İşsizlik maaşı, kanunen işsizlik sigortası primi ödemekle yükümlü olan kişilerin, kendi kusurları olmadan işten ayrıldıkları veya işsiz kaldıkları durumlarda, işsiz kaldıkları zaman için daha önceki belli süre aldıkları brüt maaşları doğrultusunda kanunda yazan belli süre boyunca kendilerine İŞKUR tarafından ödenen aylık ödemedir. Kanunda işsizlik ödeneği olarak da geçer.

4447 sayılı Kanun m.47-c’de hüküm altına alındığı gibi, çalışmak için yeterli “isteği, yeterliliği, sağlığı, yeteneği” olan fakat işsiz kalma konusunda kendilerine kusur atfedilemeyen sigortalılara ödenmektedir. İşsizlik maaşı işsiz olunduğu sürede yalnızca belli süre için ödenir.

İşsizlik ödeneği alabilecek sigortalılar 4447 sayılı kanunun 46. maddesinde sayılmıştır. İşsizlik sigortası ise bu maddede sayılanlar için zorunlu sigortalar arasındadır. Bağlı çalışan İş Kanunu m.4/1-a’lılar, 5510 sayılı kanun m.52 kapsamındanki isteğe bağlı sigortalılar m.46’daki işsizlik sigortasına tabi olanlara örnektir.

İŞSİZLİK MAAŞI ŞARTLARI NELERDİR?

İşsizlik maaşı şartları 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda gösterilmiştir.

İşsizlik maaşı başvurusu yapacak kişi öncelikle işsiz olmalıdır. Kendi kusurlu davranışıyla iş sözleşmesi fesih olunan kişi işsizlik maaşı şartlarından birini sağlamaz. Belirli süreli iş sözleşmesiyle bağlı çalışan sözleşmenin süresinin dolmasıyla işsiz kalmışsa bu kendi kusuruna dayanmayan bir nedendir ve işsizlik maaşına başvuru için kusursuz olma şartını sağlamaktadır. Kanunen işsizlik ödeneğine elverişli çıkış sebepleri SGK çıkış kodlarıyla tespit edilebilmektedir. Elverişli SGK çıkış kodları makalenin devamında gösterilmektedir. İş sözleşmesi grev, lokavt veya kanuni ödevler sebebiyle askıya alınmışsa İşsizlik ödeneği başvurusunda bulunulamaz.

İşsizlik maaşı başvurusu yapacak kişi, iş sözleşmesi sona ermeden önceki 120 gün içinde hizmet akdiyle bağlı olmalıdır. İşsizlik maaşı başvurusu yapacak kişi, son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerekir. İşsizlik maaşı ödeme süresi, kişinin ödediği prim günü miktarına göre artar. Ödenecek İşsizlik ödeneği gün süreleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Son olarak İşsizlik ödeneği başvurusu yapacak kişi iş sözleşmesi feshedildiği günden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a başvuruda bulunması gerekmektedir. Bu sürenin mücbir sebepler dışında kaçırılması halinde, kaçırılan gün kadar kendisine ödenecek olan işsizlik maaşının süresi de indirilir.

İŞSİZLİK MAAŞI BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?

İşsizlik maaşı başvurusunda bulunacak İşsizlik ödeneği almaya elverişli sigortalı, hizmet akdinin son bulmasından itibaren 30 gün içinde www.iskur.gov.tr internet sitesi üzerinden veya en yakın İŞKUR şubesine bizzat giderek başvuruda bulunabilir.

Eğer işe iade davası açılmışsa fakat sigortalı işçi yine de kusuru olmadan işe geri dönememişse, bu dava devam ederken ödenen primlerin son günü esas alınarak işsizlik maaşına hak kazanılan zaman belirlenir, ve buna göre işsiz geçirdiği dönem için ödeme yapılır.

İşsizlik maaşı şartlarını sağlayıp süresi içinde başvuran kişinin başvurusu, başvuruyu izleyen ayın sonuna kadar sonuçlanır.

İŞSİZLİK MAAŞI BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ BELGELER

İşsizlik maaşı başvurusu yapacak sigortalı kişi İŞKUR’a giderken veya www.iskur.gov.tr adresinden başvururken yanında bulundurması gereken belge ve bilgiler şunlardır:

• Nüfus cüzdanı,
• İşten ayrıldığınızı gösteren belge, (E-Devletten alınabilir)
• İşsizlik maaşı başvuru formu, (E-Devletten alınabilir)
• İşsizlik maaşı dilekçesi,
• Banka hesap numarası

İŞSİZLİK MAAŞI NASIL HESAPLANIR?

İşsizlik maaşı şartlarını yerine getirip buna hak kazanan kişinin alacağı ödeneğin miktarı 4447 sayılı Kanunun 52. Maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre; işsizlik maaşının günlük tutarı, sigortalının son 4 ay kazandığı günlük ortalama brüt kazancının %40’ı hesaplanarak bulunur. Fakat aylık İşsizlik ödeneği, sigortalının son 4 ay aldığı ortalama maaşı ne kadar olursa olsun, aylık brüt asgari ücret tutarının %80’inden fazla olamaz (2024 yılı için aylık ödenecek tutar 15.880,54 TL’den fazla olamaz). İşsizlik maaşı damga vergisi dışında bir vergiye tabi değildir. Sigortalıya kendi kusuru nedeniyle, olması gerekenden fazla İşsizlik ödeneği ödenmişse, fazla ödemeler yasal faiziyle birlikte kendisinden geri alınır.

İŞSİZLİK MAAŞI NE KADAR?

2024 yılında asgari ücret üzerinden en düşük 7.940,27 TL olarak ödenmektedir. İşsizlik maaşının brüt tutarından bir tek damga vergisi düşülür. 2024 yılı için güncel damga vergisi oranı %0,759’dur. Damga vergisi düşürüldüğünde hak sahibi sigortalıya ödenecek net ücret bulunur. 2024 yılı için asgari ücretle çalışan kişinin İşsizlik ödeneği aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

İŞSİZLİK MAAŞINA BAŞVURU SÜRESİ VAR MIDIR?

İşsizlik maaşına başvuru için belirli bir süre düzenlenmiştir. İş sözleşmesi sona erdikten sonra 30 günlük süre içerisinde en yakın İŞKUR birimine işten ayrılma bildirgesi ile yapılacak bir başvuru ile işsizlik ödeneği süreci başlatılmış olunur. Bu 30 günlük süre aşıldığı takdirde gecikilen süre, alınacak işsizlik ödeneği süresinden düşülür. Eğer gecikme, mücbir nedenlere dayanıyorsa böyle bir düşme yapılmaz.

İŞSİZLİK MAAŞI BAŞVURUSU SONRASI SÜREÇ VE ONAY DURUMU

İşsizlik ödeneği şartlarını sağlayıp süresi içinde başvuran kişinin başvurusu, başvuruyu izleyen ayın sonuna kadar sonuçlanır. İşsizlik maaşı şartlarını sağlayıp başvuruda bulunan ve hak kazanan sigortalı şunlara da hak kazanır:

• Genel Sağlık Sigortası primleri ödenir
• Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi
• Yeni iş bulma konusunda sunulan hizmet

 Hak sahibinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler varsa bunlar da ödeneğin süresi boyunca genel sağlık sigortası kapsamındadır. İşsizlik ödeneği her ayın 5’inde, İŞKUR’a bildirilen banka hesaplarına yatırılır. Hatalı hesap numarası bildirimi halinde en yakın PTT Bank şubesi aracılığıyla ödeme yapılır. İşsizlik ödeneği şartlarını sağlamış ve hak kazanmış sigortalı kişi işsizlik ödeneği ödenmeye devam ederken yeniden işe girerse ödeme kesilir. Fakat, iş bulduktan sonra işsizlik maaşı şartlarını yerine getirmeden yeniden işsiz kalırsa ve daha önce almış olduğu ödeneğin süresi dolmamışsa bu süre bitene kadar işsizlik ödeneğinden yararlanmaya devam eder. Eğer İşsizlik ödeneği şartlarını yeniden sağlıyorsa yeni hak sahipliği kazanır.

İşsizlik maaşı belli durumlarda kesin olarak kesilebilir veya şartları sağlayana kadar kesintiye uğrayabilir. İşsizlik maaşı almaktayken bu hakkın kesilmesine neden olan durumlar 4447 sayılı Kanun m.52’de sayılmıştır. Bunlar:

• Sigortalıya İŞKUR tarafından teklif edilen ve kendi mesleğine uygun, son çalıştığı işin ücretine ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet yerinin belediye mücavir alanı sınırları içinde bulunan bir işi sigortalının haklı sebep olmadan reddetmesi
• Sigortalının işsizlik ödeneği alıyorken herhangi bir yerde gelir getirici işte çalıştığının tespit edilmesi veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı anlaşılmasıdır

İlk iki durumda, almakta olunan İşsizlik ödeneği kesin olarak kesilir

• Sigortalıya İŞKUR tarafından sağlanan meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini sigortalının haklı bir sebep göstermeksizin kabul etmemesi veya kabul etse bile eğitime devam etmemesi
• Sigortalının haklı bir sebebi olmadan kendisine İŞKUR tarafından yapılan çağrılara cevap vermemesi, Kurum tarafından kendisinden istenilen bilgi ve belgeleri süresi içinde vermemesi

Bu iki sebepten birinin olduğu durumda ise bu sebeplerin ortadan kalktığı tespit edildiğinde kişi işsizlik sigortası almaya yeniden başlar. Fakat alacağı ödenek/maaşın süresi başlangıçtaki süreyi aşmaz. Zorunlu askerlik dışındaki silah altında bulunma halleri ve analık veya hastalık sebebiyle iş göremezlik ödeneğine hak kazanmaları durumunda ise sigortalının almakta olduğu işsizlik maaşının ödenmesi bu haller devam ederken durdurulur.

İşsizlik ödeneği alan kişiler ödeneği aldıkları süre boyunca meydana gelen şu hususları bildirmeleri gerekmektedir:

• İkamet adresi değişiklikleri
• İşe başlama
• Yurtdışına çıkış
• Silah altına alınma (muvazzaf askerlik dışında)
• Herhangi bir sağlık kuruluşundan yaşlılık aylığı alma
• Yetkili sağlık kuruluşu tarafından istirahatli kılınması (iş göremezlik/analık ödeneği)
• Mahkeme kararı ile işe iade edilmeleri

Kişiler bu süre içinde meydana gelen bu hususları İŞKUR’a giderek veya ALO170’i arayarak bildirmeliler.

İŞSİZLİK MAAŞINA ELVERİŞLİ SGK ÇIKIŞ KODLARI NELERDİR?

İşveren ile işçi arasındaki iş sözleşmesi, işveren tarafından veyahut işçi tarafından sona erdirilebilir. İşten Çıkış Kodları, iş akdinin nasıl sonlandırıldığını tanımlayan kodlardır.

SGK Çıkış Kodları, çalışan kişilerin işten ayrılma nedenlerini ve çalıştıkları süreleri ifade eder. Bu kodlar işten ayrılan kişilerin, işten ayrılma sebeplerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirirken kullanılan kodlardır. İşten ayrılan kişilerin çıkış kodunu Kurum’a doğru bildirmeleri gerekir. Çünkü çıkış kodunun doğru bildirilmesi işsizlik maaşına hak kazanıp kazanmama veya kıdem tazminatına hakkı olup olmama gibi konularda önem taşır.

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere İşsizlik ödeneği şartlarından bir tanesi de sigortalının işten çıkma sebebinin kendi kusuruna dayanmamasıdır. Dolayısıyla çıkış kodunun doğru bildirilmesi sigortalının İşsizlik ödeneği hakkına sahip olacakken olmamasına sebebiyet verebilir.

Aşağıdaki tabloda işsizlik maaşı almaya elverişli olan ve olmayan SGK çıkış kodları ile bu kodları bağlı kıdem ve ihbar tazminatı talep edilip edilemeyeceği gösterilmektedir. Güncel olarak 2024 tarihi için SGK’nın açıkladığı işten çıkış kodları sayılmıştır.

* İhbar öneline uyulmaz ise işveren kazanır.

** İhbar öneline uyulmaz ise işçi kazanır.

*** Askerlik sonrasında alınabilir.

İşsizlik ödeneği Nedir? Nasıl Alınır?

İŞTEN ÇIKIŞ KODUNUN DÜZELTİLMESİ VE İŞSİZLİK MAAŞI

İşten çıkış kodu işveren tarafından SGK’ya tek taraflı olarak bildirilmektedir. Bu durum genelde işten çıkartılan yada haklı nedenle işten ayrılan çalışanların işten çıkış kodununu gerçeğe aykırı şekilde işten çıkış kodunun doğru ve gerçeğe uygun kod ile bildirilmemesine neden olmaktadır.

İşveren tarafından işten çıkış kodunun doğru bildirilmemesi durumlarında bu kodların değiştirilmesi ve işsizlik ödeneği alınabilmesi mümkündür.

İşveren Tarafından İşten Çıkış Kodunun Düzeltilmesi;

İşten çıkış kodunun işveren tarafından 10 gün içerisinde sehven kayıt ile düzeltilebilmesi her zaman mümkündür. Bu şekilde yapılan düzeltme ile SGK işten çıkış kodunun düzeltilmesi için işverenin tek taraflı olarak işçinin onayı olmaksızın 10 gün içerisinde çıkış kodunu değiştirebilmesi mümkündür.

İşçinin ve İşverenin Yazılı Müracaatı ile İşten Çıkış Kodunun Düzeltilmesi;

İşten çıkış kodunun işveren tarafından 10 günlük süre geçtikten sonra düzeltilebilmesi için işten çıkış tarihinden 1 aylık süre içerisinde işçi ve işverenin SGK’ya yazılı müracaatı ile de mümkündür. Bu durumda işçi ve işverenin yazılı müracaat şartı olmakla işten çıkış tarihinden itibaren 1 aylık sürenin de geçmemiş olması gerekmektedir.

Arabuluculuk Anlaşması ile İşten Çıkış Kodunun Düzeltilmesi;

İşten çıkan yada çıkarılan işçi tarafından arabuluculuk yoluna başvurarak SGK işten çıkış kodu ile ilgili düzenleme yapabilmeleri mümkündür. Ancak bu durumun yani arabuluculuk anlaşması ile işten çıkış kodunun düzeltilmesine ilişkin hükümlerin bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Nitekim arabuluculuk görüşmelerine elverişli durumlar kanunda belirtilmiş ve kod değişikliği bu durumlar arasında düzenlenmemiştir. Bu nedenle arabuluculuk aşamasında taraflar işten çıkış kodunun değiştirilmesi konusunda anlaşmış olsalar dahi SGK tarafından bu kodun değiştirilmesine dair anlaşmaya uyma zorunluluğu yoktur. Ancak işverenin ve işçinin muvafakati ile 10 günlük ve 1 aylık süreler geçmemişse kod değişikliği yapılabilmesi mümkündür.

Mahkeme Kararı ile İşten Çıkış Kodunun Düzeltilmesi;

İşten çıkış kodunun işveren tarafından genellikle işten sorunlu şekilde ayrılan çalışanlar için gerçeğe uygun bildirilmemesinden dolayı karşılaşılan sorunların İş Mahkemesinde açılacak bir dava ile çözümlenmesi mümkündür. Kod değişikliğine ilişkin davanın tek başına açılabilmesi mümkün olduğu gibi işçinin genelde kıdem ve ihbar tazminatı gibi feshe bağlı alacaklarını talep ettiği durumlarda da mahkeme kararı sonucunda değiştirilebilmesi mümkündür.

İşten haksız yere çıkarılan yada işten kendi isteği ile haklı olarak işten ayrılan çalışanlar açacakları işten çıkış kodunun değiştirilmesi yada kıdem, ihbar tazminatı gibi feshe bağlı alacaklara ilişkin dava sonucunda verilen kararın kesinleşmesinden 1 aylık süre içerisinde SGK’ya müracaat ederek hem işten çıkış kodunun düzeltilmesini hem de işsizlik ödeneğinin geçmiş dönemde alamamalarından dolayı mahrum kalınan işsizlik ödeneğini talep etme hakkına sahiptir.

Mahkeme kararı ile işten çıkış kodunun düzeltilmesi için gereken belgeler şunlardır :

• Gerekçeli mahkeme kararı (kararda feshe bağlı alacakların-kıdem tazminatı -ihbar tazminatı gibi- ödenmesine karar verilmeli)
• Kesinleşme şerhi
• Kesinleşme tarihinden itibaren 1 aylık sürenin geçmemiş olması

İşçinin bu belgeler ile SGK’ya müracaat ederek hem işten çıkış kodunun düzeltilmesini hem de işsizlik maaşının ödenmesini talep edebilmeleri mümkündür.

ARABULUCULUK ANLAŞMASI İLE İŞTEN ÇIKIŞ KODUNUN DÜZELTİLMESİ VE İŞSİZLİK MAAŞI

İşçinin işten çıkışı sonrasında arabuluculuk yoluna başvurarak işçilik alacaklarının talep etmesi mümkün olduğu gibi arabuluculuk yolu ile de işten çıkış kodunu düzeltilmesini istemesi mümkündür. Ancak işten çıkış kodunun değiştirilmesine dair arabuluculuk anlaşma belgesinde belirtilecek hükümlerin doğrudan bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Çünkü işten çıkış kodunun değiştirilmesine dair düzenlemeler arabuluculuk yolu ile çözümlenebilecek uyuşmazlıklar arasında belirtilmemiştir.

Bununla birlikte arabuluculuk anlaşma belgesi ile işten çıkış kodunun düzeltilmesi mümkün olmasa da, işçinin anlaşma belgesi ile İşsizlik ödeneği alabilmesi mümkündür.  Yani işten ayrılan ve arabuluculuk aşamasında işvereni ile feshe bağlı kıdem, ihbar tazminatı gibi alacakları yönünden anlaşan işçi bu anlaşma belgesinin aslı yada aslı gibi onaylı suretiyle 1 ay içerisinde SGK’ya müracaat ederek işsizlik maaşının ödenmesini talep edebilmektedir. Arabuluculuk anlaşma belgesi ile İşsizlik ödeneği bağlanabilmesi için gereken belgeler şunlardır :

• Arabuluculuk Anlaşma Son Tutanağı Aslı yada Aslı gibi onaylı sureti ( Anlaşma belgesinde feshe bağlı alacakların-kıdem tazminatı -ihbar tazminatı gibi- anlaşma yapıldığının belirli olması)
• Son tutanağın düzenlenmesinden itibaren 1 aylık sürenin geçmemiş olması

İşçinin bu süre içerisinde belgeler ile SGK’ya müracaat ederek de işsizlik maaşının ödenmesini talep edebilmeleri mümkündür.

Ancak önemle belirtilmelidir. İş kur tarafından 2018 yılında yayınlanan tebliğe rağmen pek çok SGK ve İş kur tarafından bu uygulama halen daha bilinmemektedir. Bu nedenle bazı kurumlarda bu sebeple çalışanlara sorun çıkarılmakta ve işsizlik maaşı başvurularına olumsuz cevap verilmektedir. Bu durumda mutlaka kuruma itiraz edilmeli veya dava açılarak sorunun çözümlenmesi sağlanmalıdır.

İŞSİZLİK MAAŞINI KAÇ AY ALABİLİRİM?

Kanunda yer alan diğer şartları sağlaması halinde hizmet sözleşmesinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

• 600 gün sigortalı olarak çalışıpişsizlik sigortası primiödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
• 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,

süre ile işsizlik maaşı verilmektedir.

İŞSİZLİK MAAŞINI ASKERLİK SONRASI ALABİLİR MİYİM?

TSK personelinin İşsizlik ödeneği almaya hakkı yoktur. Ancak muvazzaf askerlik ödevi nedeniyle işten ayrılan kişi askerlik dönüşü işsizlik ödeneği alma hakkına sahip olur.

Askere giden işçi kanunda sayılan şartları sağladığı takdirde askerde geçen süre sanki hiç yokmuş gibi düşünülerek hesaplama yapılır ve işsizlik ödeneği alır.

İŞSİZLİK MAAŞI NE ZAMAN YATAR? NEREYE YATAR?

İŞKUR işsizlik maaşı başvurularını başvuruların yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırır.

İşsizlik ödeneği için gerekli başvuru adımlarını usulüne uygun tamamlayarak başvurusunu eksiksiz yapan ve başvurusu olumlu sonuçlanan kişilerin maaşı her ayın beşinde ilgilinin kendisine ödenir.

İşsizlik ödeneği ödemesi, T.C kimlik numarası beyan edilerek herhangi bir PTT şubesinden alınabilmektedir.

İŞSİZLİK MAAŞINI YENİDEN ALABİLİR MİYİM?

İşçi, İşsizlik maaşı alırken ödeneğin süresi dolmadan yeni bir işe başlarsa ve işsizlik ödeneği alma şartları yerine getirilmeden o işten de ayrılırsa, daha önce yarım kalan işsizlik maaşının süresi doluncaya kadar işsizlik ödeneğini alabilmek için tekrar başvurabilir. Kalan hak sahipliğinin devamı için İŞKUR’a yapılan başvurunun tarihi esas alınır.

Yani işçi henüz işsizlik ödeneğine hak kazanmış olmamasına rağmen önceki kalan hakkının devamını bu şekilde almış olur. Eğer ikinci işte işsizlik maaşını elde etmek için gereken şartlar sağlanıp da işsiz kalınırsa bu sefer bu yeni hak sahipliğinden doğan süre için işsizlik ödeneği alınır.

İŞSİZLİK MAAŞI GERİYE DÖNÜK ALINABİLİR Mİ? ARABULUCULUK ANLAŞMASI VE DAVA SONUCU

İşsizlik maaşı için başvuru yapıldığında İŞKUR ilk olarak işveren tarafından işçinin işten çıkış kodunun ne şekilde bildirildiğine bakar. İşçi iş sözleşmesini haklı nedenlerle feshetmiş olsa bile bu durum yargılamaya tabi olacağından işverenler çıkış kodunu İşsizlik ödeneği alınmayacak şekilde bildirebilirler. Bu durumda ise işçi, İşsizlik ödeneği alamayacaktır. İşçi işten ayrıldıktan sonra arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlarsa yahut açtığı dava lehine sonuçlanıp kesinleşirse bunu gösterir belgelerle İŞKUR’a başvuru yapması halinde işsizlik maaşını alabilecektir.

İŞSİZLİK MAAŞI ŞARTLARINDAN SON 120 GÜNLÜK SÜREDE KESİNTİ SAYILMAYAN HALLER

Son 120 gün prim ödeme şartı vardır. Ancak bazı durumlarda bu primler eksik bildirilmiş olabilir. Bu durumda bu şartın ihlal edilmemiş olduğunu kabul ediliyor. Aşağıda sayılan nedenlerle hizmet sözleşmesi devam etmekle birlikte prim yatırılmaması halinde, prim yatırılmayan bu süreler son 120 gün şartının değerlendirilmesinde kesinti sayılmamaktadır

• Hastalık,
• Ücretsiz izin/aylıksız izin
• Disiplin cezası
• Gözaltına alınma,
• Hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali,
• Kısmi istihdam,
• Grev,
• Lokavt,
• Genel hayatı etkileyen olaylar,
• Ekonomik kriz,
• Doğal afet,
• Fesih tarihinde çalışmamış
• Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma
• Kısa çalışma ödeneği
• Yarım çalışma ödeneği

Sonradan gelen bir değişiğe göre: 18.01.2019 tarihi ve sonrasında hizmet akdi sona erenler için aynı işverene olup olmadığına bakılmaksızın ve eksik gün nedenlerine bakılmaksızın fesihten önce 120 günlük dönemde hizmet akdinin bulunması halinde 120 gün şartı sağlanmış olur.

İşsizlik ödeneği Nedir? Nasıl Alınır?

İŞSİZLİK MAAŞI HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR

2024 Yılı İşsizlik Maaşı Ne Kadar?

Asgari maaş alan sigortalılar için işsizlik ödeneği, son 4 ay aldıkları asgari ücret tutarının ortalamasının %40’ıdır ve bu tutar 2024 yılı için 8001 TL’dir, damga vergisi düşüldüğünde hak sahibi sigortalının alacağı net tutar 7.940,27 TL’dir. En düşük İşsizlik ödeneği asgari ücret üzerinden hesaplanan tutar kadardır. Yani hesapladığımız gibi, 2024 yılı için 8001 TL’dir. İşsizlik maaşı tutarı 2024 yılı için yasal asgari ücretin %80’i olan 15.880,54 TL’den fazla olamaz.

İşsizlik Maaşına Kimler Başvurabilir?

İşsizlik maaşı başvurusunu,

• Kendi kusurlu davranışı dışında işsiz kalan
• Son 3 yıl içinde en az 600 gün çalışma ve prim ödeme gününü tamamlayan
• İşten ayrılmadan önceki 120 gün hizmet akdiyle bağlı olan
• 4447 sayılı kanuna göre zorunlu işsizlik sigortasına tabi olan sigortalılar yapabilir.

İşsizlik Maaşı İçin Gerekli Sigortalılık Süresi Nedir?

Sigortalı kişinin işten ayrılmadan önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün sigortalı olması gerekir. Yani en az 600 gün çalıştığı iş yeri tarafından işsizlik sigortası priminin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenmiş olması gerekir. 600 günlük süre asgari sigortalılık süresidir bu süreyi tamamlamayan kişiler işsizlik maaşına hak kazanamaz. 600 günü tamamlayanlar, 180 gün işsizlik ödeneği alaya hak kazanır. Son 3 yıl içinde 900 günlük prim ödeme ve çalışma süresini tamamlamışsa İşsizlik ödeneği alma süresi 240 gündür. Son 3 yıl 1080 gün prim ödeme ve çalışma süresini tamamlayan sigortalılar ise 300 gün işsizlik maaşı almaya hak kazanır.

İşsizlik Maaşı Başvurusu Online Nasıl Yapılır?

İşsizlik maaşı başvurusu www.iskur.gov.tr internet sitesinden veya e-devlet web sitesi üzerinden e-devlet şifresi girilerek online olarak yapılmaktadır. Online başvuru yaparken başvuru sahibi, nüfus cüzdanının yanında olduğuna, e-devletten aldığı işsizlik ödeneği başvuru formuna ve yine e-devletten alabileceği işten ayrılış belgesine ihtiyacı vardır.

1. iskur.gov.tr internet sitesine girilir,
2. “İş Arayan” olarak giriş yapılır, şayet bu yoksa “İnternet Şubesi” butonuna tıklanır,
3. “Bireysel Kullanıcı” bölmesinden “İşsizlik Ödeneği Başvurusu” bölümüne tıklanır,
4. Bu aşamada ekrana bilgi formu yansıyacaktır. Bilgi formu okunduktan sonra onay butonuna tıklanır.

Bu aşamadan sonra ekrana beliren başvuru formuna son iş akdinin fesih tarihini (işten çıkış tarihi) ve diğer istenen bilgileri eksiksiz olarak giriniz.

• İleri butonuna tıklanır,
• İşten çıkarıldığı yer ili ve ilçeyi yazınız,
• Ardından Kaydet butonuna tıklayın ve başvuruyu tamamlayın.

İşsizlik Maaşı Hangi Durumda Kesilir?

İşsizlik maaşı almakta olan kişi;

• İŞKUR tarafından kendisine teklif edilen işi haklı bir sebep olmadan kabul etmezse,
• Sigortalı, işsizlik ödeneği alıyorken herhangi bir yerde kayıt dışı çalışmaya veya yaşlılık aylığı almaya başlamışsa ve çalıştığı veya yaşlılık aylığı aldığı Kurum tarafından tespit edilirse,
• İŞKUR tarafından sağlanan işe yetiştirme, meslek geliştirme ve meslek edindirme eğitimini haklı sebep olmadan kabul etmez veya ettiği halde eğitime devam etmezse,

Son olarak İŞKUR tarafından kendisinden istenen belgeleri zamanında ve doğru şekilde verme yükümlülüğünü yerine getirmez ve Kurum’un çağrılarına dönmezse; bunların tespiti halinde İşsizlik ödeneği kesilir.

İşsizlik Maaşı Alma Şartları Nelerdir?

İşsizlik maaşı almanın da birtakım koşulların bir arada olması gerektiği bilinmelidir. İşsizlik ödeneği alabilmek için kişinin kendi kusurlu davranışı olmadan işsiz kalmış olması, işten ayrılmadan önceki 120 gün hizmet akdiyle bağlı olması ve başvurudan önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödeme gününü sağlamış olması gerekir. Bu şartlardan birisi dah eksik kalmışsa sigortalı işsizlik ödeneği alamaz.

İşsizlik Maaşı Başvuru Sonucu Nasıl Öğrenilir?

İşsizlik maaşı başvurusunda bulunan kişi, sonucunu e-devlet üzerinden arama portalındaki “İşsizlik Ödeneği/İş Kaybı Tazminatı ve Kısa Çalışma Ödeneği” başlığı altından başvurularını sorgulayabilir veya ALO170 çağrı hattını 7 gün 24 saat arayarak öğrenebilir.

Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşsizlik Maaşı Alabilir Mi?

Kendi isteğiyle işten haklı nedenle ayrılmak şartıyla ayrılan kişi İşsizlik ödeneği alabilmektedir. Ancak genellikle bu durumda işveren tarafından çıkış kodu gerçeğe uygun şekilde bildirilmemektedir. İşsizlik ödeneği için sigortalı kendi kusuru ile işten ayrılmamış (örneğin haklı neden olmadan istifa etmemiş) olmalıdır. İşsizlik maaşı almaya elverişli çıkış kodları yukarıdaki tabloda gösterilmiştir.

İşten Çıktıktan Kaç Gün Sonra İşsizlik Maaşı Alınır?

Sigortalı işten çıktıktan sonra 30 gün içinde işsizlik maaşı başvurusu yapmalıdır. Başvuru sonucu başvurunun yapıldığı aydan bir sonraki ayın sonuna kadar sonuçlanmış olur. Başvurunun sonuçlanmasıyla işsiz kalınan zamandan başlayarak İşsizlik ödeneği belirtilen banka hesabına ödenir.

İşsizlik Maaşını Kim Öder?

İşsizlik maaşına hak kazanan kişiye İŞKUR tarafından, hak sahibinin başvuruda gösterdiği banka hesabına İşsizlik ödeneği her ayın 5’inde ödenir.

İşten Çıkış Kodu 04 Olan İşsizlik Maaşı Alır Mı?

4 numaralı çıkış kodu, belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından feshi anlamına gelir ve  yukarıdaki yer alan SGK Çıkış Kodları tablosunda da gösterildiği gibi, İşsizlik ödeneği almaya elverişli çıkış kodlarından sayılmaktadır. İşçi, işsizlik maaşı almaya elverişli işten çıkış kodlarından biri sebebiyle işsiz kalmışsa -4 numaralı çıkış kodu gibi- diğer işsizlik maaşı şartlarını sağladığı takdirde işsizlik maaşına hak kazanır.

Girdi Çıktı Yapılan İşçi İşsizlik Öeneği maaşı Alır Mı?

Girdi çıktı, işten çıkış- işten girişi ifade eder. İşsiz kalınmadan önceki 120 günlük hizmet akdiyle bağlı olma şartını arada kesinti olduğu için sağlayamayanlar sigorta prim ödeme şartını sağlamaları durumunda işsizlik maaşına hak kazanabilirler. Bu durumda işsiz kalma sebepleri, yani SGK çıkış kodu önem taşır.

İstifa Edip İşsizlik Maaşı Nasıl Alınır?

Sigortalı kişi kendi kusuruna dayanmayan sebeplerden biriyle istifa etmişse İşsizlik ödeneği alabilir. Bunlara, muvakkat askerlik dışındaki askerlik nedeniyle istifa, zorunlu istifa, sağlık nedeniyle fesih, işverenin kusurlu davranışı nedeniyle fesih örnek verilebilir. Elverişli istifa nedenleri çıkış kodları tablosunda gösterilmiştir.

Tazminatsız Çıkışta İşsizlik Maaşı Alınabilir Mi?

İşçinin, işten tazminatsız çıkarılması, işçinin kusurlu bulunması hallerinde olur. Kendi kusuru nedeniyle işten çıkan işçi, işsizlik maaşına şartlarından olan “herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybetme”(4447 sayılı Kanun m.47/c) şartını sağlayamadığı için işsizlik maaşına  hak kazanmamaktadır.

İşsizlik Maaşı Geri Ödeniyor Mu?

İşsizlik maaşına hak kazanan kişi almaya hak kazandığı ücretleri geri ödemesi gerekmemektedir. Çünkü İşsizlik ödeneği sigortalı bireyin kazanılmış bir hakkıdır, ve hukuka ve kanunda yazan şartlara uygun olarak kendisine ödenmiş olan işsizlik ödeneklerini İŞKUR’a ya da herhangi bir kuruma iade etmez. Fakat sigortalının kusurundan veya yanlış bilgilendirmesinden kaynaklı, kendisine ödenmiş olan fazla ücretler, hak ettiği maaşının fazlası sigortalıdan faiziyle birlikte geri alınır.

Haklı Fesihte İşsizlik Maaşı Alınır Mı?

Haklı nedenle fesihte sigortalının kusurlu davranışından kaynaklanmayan bir sebebe dayanarak iş sözleşmesinin sigortalı işçi tarafından feshi söz konusudur. İşsizlik maaşı şartına hak kazanabilmek için de işçinin işsiz kalmasında kusur atfedilmemesi gerekmektedir. SGK 25 numaralı çıkış kodu olan “işçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih”, haklı nedenle fesih sebebidir. Dolayışıyla sigortalı işçi haklı nedenle iş sözleşmesini fesheder ve işsiz kalırsa diğer İşsizlik ödeneği şartlarını sağladığı takdirde işsizlik maaşına hak kazanır.

ZEYNEP AKIN