İSİM DEĞİŞTİRME KAÇ KEZ YAPILABİLİR?

İsim değiştirme, bireylerin kendilerini daha iyi ifade etmek, toplumda veya kişisel yaşamlarında daha uygun gördükleri bir isme sahip olmak amacıyla başvurdukları bir süreçtir. Türk hukuk sistemi, bireylerin belirli şartlar altında isimlerini değiştirebilmelerine izin vermektedir. Ancak bu sürecin belirli kuralları ve sınırları vardır. Bu makalede, isim değiştirme işleminin nasıl yapılacağı, hukuki dayanakları, sınırlamaları ve kaç kez yapılabileceği gibi konular ele alınacaktır.

5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36. maddesi, Anayasa Mahkemesi’nin 30.03.2012 tarih ve 2011/34 E., 2012/48 K. sayılı kararı ile iptal edilmiştir. Bu karar, 6 Ekim 2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İptal edilen bu hükümle birlikte, nüfus kaydının düzeltilmesi davalarının bir kezle sınırlı tutulması uygulaması sona ermiştir.

İSİM DEĞİŞTİRME NEDİR?

İsim değiştirme, bireyin mevcut adının mahkeme kararıyla değiştirilmesi işlemidir. İsim değiştirme hakkı, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde düzenlenmiş ve bireylere hukuki bir hak olarak tanınmıştır. İsim değiştirme işlemi, sadece keyfi bir talep üzerine değil, haklı nedenlere dayanarak gerçekleştirilebilir.

İSİM DEĞİŞTİRME HUKUKİ DAYANAĞI NEDİR?

İsim değiştirme hakkı, Türk Medeni Kanunu’nun 27. maddesi ile düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre:

“Adın değiştirilmesi, haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir. Adın değiştirilmesi halinde bu durum nüfus siciline kayıt ve ilan olunur.”

Bu düzenleme, bireylere isimlerini değiştirme hakkını verirken, aynı zamanda bu talebin keyfi olmasını engellemek için “haklı neden” şartını aramaktadır.

İSİM DEĞİŞTİRME İÇİN HAKLI NEDENLER NELERDİR?

Haklı nedenler, isim değiştirme talebinin kabul edilebilmesi için mahkeme tarafından aranır. Haklı nedenler, bireyin isminden dolayı toplumda veya kişisel yaşamında zorluk yaşaması ya da ismin bireyin kimliğiyle bağdaşmaması gibi durumları kapsar. İşte isim değişikliği için kabul edilebilecek bazı haklı nedenler:

• İsmin alay konusu olması: Kişinin ismi, toplumda alay konusu oluyorsa veya utanç verici bulunuyorsa, bu durum haklı bir neden olarak kabul edilebilir.
• Dini inanç değişikliği: Kişinin dini inanç değişikliği nedeniyle ismini değiştirme talebi, mahkemeler tarafından haklı neden olarak değerlendirilir.
• Cinsiyet değişikliği: Cinsiyet değişikliği nedeniyle isim değiştirme talepleri, haklı nedenler arasında yer alır.
• İsmin yanlış yazılması: Nüfus kayıtlarında ismin yanlış yazılmış olması durumunda düzeltme ve değiştirme talepleri kabul edilir.
• Ailevi nedenler: Aile bireylerinin farklı soyadlarına sahip olması veya kişinin isim değişikliği talebinin ailevi bir sebepten kaynaklanması durumunda mahkemeler bunu haklı neden olarak görebilir.
• Kültürel veya etnik nedenler: Kişinin isminin kültürel veya etnik kimliğini yansıtmaması nedeniyle isim değişikliği talebi, haklı bir gerekçe olabilir.

İSİM DEĞİŞTİRME KAÇ KEZ YAPILABİLİR?

Türk hukukunda isim değiştirme hakkı belirli sınırlamalara tabi olmakla birlikte, prensipte birden fazla kez isim değiştirme mümkündür. Ancak her isim değiştirme talebi için ayrı bir dava açılması ve her seferinde haklı nedenlerin mahkemeye sunulması gerekmektedir.

• Haklı Neden Şartı: Bir kişi, birden fazla kez isim değiştirmek istiyorsa, her seferinde mahkemeye yeni ve geçerli bir haklı neden sunmalıdır. Keyfi veya temelsiz talepler kabul edilmez.
• Hakimin Takdir Yetkisi: İsim değiştirme davasında hakimin takdir yetkisi önemlidir. Hakim, talebin haklı nedenlere dayanıp dayanmadığını değerlendirir.
• Kötü Niyet ve Kamu Düzeni: Eğer isim değiştirme talepleri kötü niyetli ise veya kamu düzenine zarar verecek şekilde yapılıyorsa, bu talepler reddedilir.

İKİNCİ KEZ İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI AÇILABİLİR Mİ?

2012 yılından önce, 5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36. maddesi uyarınca, “aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir” şeklindeki hüküm geçerliydi. Bu nedenle, bir kişi daha önce isim veya soyisim değiştirme davası açtıysa, tekrar bu konuda dava açma hakkı bulunmuyordu. Aşağıdaki Yargıtay kararı, bu dönemdeki uygulamanın en net örneklerinden biridir:

Yargıtay 18. Hukuk Dairesi, 6.3.2008 Tarih, 2008/1174 Esas ve 2008/2578 Karar:

“Davacı vekili dava dilekçesinde, müvekkilinin nüfus kütüğündeki ‘Kadir’ olan adının ‘Süleyman’ olarak düzeltilmesini istemiştir. Dosya içindeki davacının nüfus kaydının incelenmesinden, davacının adı Kader iken Hatay 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 9/10/1990 gün 1990/640 esas-552 karar sayılı ilamı ile (hüküm tarihinde ergin olmayan) Kadir olarak değiştirildiği anlaşılmaktadır. 29/4/2006 günlü, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Yasası’nın 36. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre; ‘Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir’ hükmü karşısında davanın reddi gerekirken, yukarıda belirtilen yasa hükmüne aykırı şekilde davanın kabulü doğru görülmemiştir.”

Bu tür kararlar, 2012 öncesinde isim değişikliği davalarının bir kezle sınırlı olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

ANAYASA MAHKEMESİ’NİN 2012 KARARI VE SINIRLAMANIN KALDIRILMASI

5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36. maddesi, Anayasa Mahkemesi’nin 30.03.2012 tarih ve 2011/34 E., 2012/48 K. sayılı kararı ile iptal edilmiştir. Bu karar, 6 Ekim 2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İptal edilen bu hükümle birlikte, nüfus kaydının düzeltilmesi davalarının bir kezle sınırlı tutulması uygulaması sona ermiştir.

Anayasa Mahkemesi, kararında şu gerekçelere yer vermiştir:

• Bireylerin kimlik ve kişisel haklarını serbestçe oluşturma hakkı, Anayasa’nın temel hak ve özgürlükleri koruyan maddeleriyle güvence altındadır.
• Aynı konuda tekrar dava açma yasağının kaldırılması, bireylerin hak arama özgürlüğünü ve kimliklerini düzenleme hakkını güçlendirecektir.

Bu düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle birlikte, artık bireyler haklı gerekçeler sundukları sürece birden fazla kez isim veya soyisim değişikliği talebinde bulunabilmektedir.

2012 SONRASINDA YARGITAY KARARLARI

Anayasa Mahkemesi’nin kararından sonra, Yargıtay’ın da isim değişikliği davalarına ilişkin yaklaşımı değişmiştir. Haklı nedenlerin varlığı durumunda, bireylerin ikinci veya daha fazla kez isim değiştirme talebinde bulunabileceği kabul edilmiştir. Artık isim değişikliği talepleri, daha önce yapılan değişikliklere bakılmaksızın bağımsız şekilde değerlendirilmektedir.

HANGİ DURUMLARDA İKİNCİ KEZ İSİM DEĞİŞİKLİĞİ TALEP EDİLEBİLİR?

İsim değiştirme taleplerinde mahkemeler, “haklı neden” kavramını temel alır. Daha önce yapılan isim değişikliğinin yeterli olmaması, yanlış yazımlar veya bireyin kişisel koşullarındaki değişiklikler gibi nedenler ikinci kez dava açılmasını haklı kılabilir.

Haklı Nedenlere Örnekler:

1. Daha önceki değişiklikten memnun olmama: İlk isim değişikliğinden sonra bireyin yeni bir isim ihtiyacı hissetmesi.
2. Hatalı değişiklik: İlk isim değişikliği sırasında yapılan yazım hataları veya eksiklikler.
3. Dini veya kültürel değişiklikler: Kişinin dini veya etnik kimliği doğrultusunda tekrar isim değişikliği istemesi.
4. Toplumsal nedenler: Yeni isimle alay edilmesi veya ismin bireyi toplumsal olarak zor durumda bırakması.

Anayasa Mahkemesi’nin 2012 tarihli kararı, bireylerin kimliklerini düzenleme hakkını genişleterek birden fazla kez isim değiştirme talebinde bulunmalarına olanak tanımıştır. İkinci kez isim değiştirme davası açılabilir; hatta haklı gerekçeler sunulduğu sürece üçüncü veya dördüncü kez dahi bu tür davalar açılabilir. Ancak, her isim değişikliği talebi için mahkemeye haklı nedenlerin sunulması gerektiği unutulmamalıdır.

İsim değiştirme sürecinde hukuki destek almak, davanın hızlı ve sorunsuz şekilde sonuçlanmasını sağlar. Bu tür taleplerinizle ilgili daha fazla bilgi almak ve süreci profesyonel bir şekilde yönetmek için uzman bir avukata danışabilirsiniz.

Birden fazla kez isim veya soyisim değişikliği yapılabilir.

“Davacı, küçük T.. Y..’nın 22.07.2009 tarihinde doğduğunu ve 03.08.2009 tarihinde nüfusa tescil edildiğini, babası ile boşandıklarını, ancak küçük T. A.’nin O. olarak tanındığını, bu nedenle T. A. olan isminin O. olarak değiştirilmesine karar verilmesini istemiş, mahkemece küçüğün babasının değişikliğe muvafakat etmediği ve isim değiştirmenin bir kez yapılabileceği gerekçesi ile dava reddedilmiştir.

Türk Medeni Kanunu 339. maddesi gereğince evlilik birliği içerisinde doğan çocuğun adını anne ve babası koyar. Ancak evlilik birliği sona erdikten sonra aynı Yasanın 336. maddesi gereğince velayet kendine tevdi edilen anne haklı sebep bulunması halinde dava açabilir. 

Ayrıca isim değiştirme davasının bir defadan fazla açılamayacağına ilişkin 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36.maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendinin “Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir” biçimindeki birinci cümlesi Anayasa Mahkemesi’nin 30.03.2012 gün 2011/34-2012/48 sayılı kararı ile iptal edildiğinden mahkemece işin esasına girilerek Türk Medeni Kanunu’nun 27. maddesi gereğince haklı sebep olgusu araştırılıp sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.” T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi, 13.11.2014 Tarih, 2014/11171 Esas Ve 2014/16171 Karar

“Davacı dava dilekçesinde, nüfus kaydında adı Didar olduğu halde aile ve arkadaş çevresinde Özlem olarak tanınıp bilindiğini, bu durumun karışıklığa neden olduğunu ileri sürerek adının Özlem olarak değiştirilmesini istemiştir. Mahkemece, Konya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 25.12.2006 tarih 2006/461-2006/363 sayılı kararı ile davacı adının değiştirildiğinden, ikinci kez isim değiştirme nin mümkün olmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.

Dosya içindeki bilgi ve belgelerden, davacının ismi Ş. D. iken Konya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 25.12.2006 tarih ve 2006/461-2006/363 sayılı kararı ile Didar olarak değiştirildiği, mahkemece davacının ismini değiştirme istemi aynı konuda ikinci kez dava açamayacağı gerekçesi ile reddedilmiştir. Ancak bu hususu düzenleyen 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36.maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendinin birinci cümlesinin(Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir) Anayasa’ya aykırılığı sebebi ile Anayasa Mahkemesi’nin 30.03.2012 gün 2011/34-2012/48 sayılı kararı ile iptal edilip kararın 6 Ekim 2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandığı anlaşılmıştır.

Bu sebeple mahkemece, açıklanan bu husus dikkate alınarak ve davacının iddiası ile ilgili kanıtlar toplanıp Türk Medeni Kanunu’nun 27. maddesindeki haklı nedenin varlığı araştırılarak oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yerinde bulunmayan gerekçe ile davanın reddi doğru görülmemiştir.” T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 10.4.2014 Tarih, 2014/2391 Esas Ve 2014/6726 Karar

Anayasa Mahkemesi’nin 30.03.2012 gün 2011/34-2012/48 sayılı kararı

“…Başvuru kararında; babanın açtığı aile soyadı değişikliğini içeren dava ile ergin olmayan çocuğun da soyadı değişmiş bulunduğundan o çocuğun ergin olduktan sonra aynı konuda dava açamayacağına dair itiraz konusu kuralın; herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahip olduğu, herkesin meşru vasıta ve yollardan faydalanmak üzere yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip bulunduğu ve Türk toplumunun temelinin aile olduğuna ilişkin ilkeleri ihlâl etmesi nedeniyle Anayasa’nın 17., 36. ve 41. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

5490 sayılı Kanun’un 36. maddesinde, nüfus davaları ile ilgili esas ve usuller öngörülmektedir. Kanun’un 36. maddesinin itiraz konusu hükmü içeren (b) bendinde aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davasının ancak bir kere açılabileceği belirtilmiştir.

Bireyin yaşamıyla özdeşleşen ve kişiliğinin ayrılmaz bir parçası olan kimliği ve aile bağlarıyla ilgili bilgileri içeren nüfus kayıtlarında haklı nedenlerin varlığı halinde değişiklik ve düzeltme yapılmasını isteme hakkı, maddi ve manevi varlığını koruma, geliştirme hakkı kapsamında olup, bunun dava yoluyla bir defadan fazla talep edilememesini öngören kural Anayasa’nın 17. maddesi ile bağdaşmamaktadır.

Öte yandan, itiraz konusu kuralla kişilerin ad, soyadı, cinsiyet ve doğum kaydı gibi bilgilerinde herhangi bir nedenle meydana gelen değişikliklerin resmi kimlik kayıtlarında yer almasını sağlamak amacıyla dava açmaları hak arama özgürlüğünün doğal bir sonucudur. Ancak dava hakkının bir kere ile sınırlandırılarak maddi gerçeğin resmi kayıtlara geçmesinin engellenmesi hak arama özgürlüğüne müdahale niteliğindedir. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 17. ve 36. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir….”

İSİM DEĞİŞTİRME KAÇ KEZ YAPILABİLİR

İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI NASIL AÇILIR?

İsim değiştirme davası, kişinin yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesi’ne açılır. Dava süreci şu şekilde işler:

1. Dava Dilekçesi Hazırlanır: İsim değiştirme talebine ilişkin gerekçeler, dava dilekçesinde açıkça belirtilir.
2. Deliller Sunulur: Haklı nedenlerin kanıtlanması için gerekli belgeler ve deliller mahkemeye sunulur.
3. Mahkeme İncelemesi: Mahkeme, dilekçeyi ve delilleri inceleyerek haklı nedenin varlığını değerlendirir.
4. Karar ve İlan: Mahkeme isim değişikliği talebini kabul ederse, bu karar nüfus siciline işlenir ve ilan edilir.

İSİM DEĞİŞTİRME DAVASI NE KADAR SÜRER?

İsim değiştirme davalarının süresi, mahkemelerin iş yoğunluğuna ve davanın karmaşıklığına göre değişir. Genellikle, dava süreci 3 ile 6 ay arasında tamamlanır. Ancak, gerekli belgelerin eksiksiz sunulması ve haklı nedenlerin güçlü bir şekilde ortaya konulması durumunda süreç daha hızlı ilerleyebilir.

İSİM DEĞİŞTİRME DAVASININ SONUÇLARI NELERDİR?

İsim değiştirme davası sonuçlandığında, mahkemenin kararı doğrultusunda şu işlemler gerçekleştirilir:

1. Nüfus Kaydının Güncellenmesi: Mahkeme kararı, nüfus müdürlüğüne bildirilir ve kişinin adı resmi kayıtlarda değiştirilir.
2. Resmi Belgelerin Güncellenmesi: Kişinin kimlik kartı, pasaport ve ehliyet gibi resmi belgeleri yeni ismiyle düzenlenir.
3. Kamuya İlan: İsim değişikliği, Resmi Gazete veya yerel bir gazetede ilan edilir.

İSİM DEĞİŞTİRME HANGİ DURUMLARDA REDDEDİLİR?

İsim değiştirme talebi şu durumlarda mahkeme tarafından reddedilebilir:

• Haklı nedenlerin yetersiz bulunması.
• Kişinin kötü niyetli bir amaçla isim değiştirmek istemesi.
• Kamu düzenine aykırı bir isim talebinde bulunulması.
• Taleplerin sürekli tekrarlanması ve haksız sebeplere dayanması.

İSİM DEĞİŞTİRME DAVA MASRAFLARI VE ÜCRETLERİ

İsim değiştirme davası açmak için bazı yasal harçlar ve masraflar ödenmesi gerekmektedir. Bu masraflar şunlardır:

• Dava Harcı: Mahkemeye başvururken ödenir.
• Avukat Ücretleri: Davayı avukatla takip ediyorsanız, avukat ücretleri ayrıca ödenir.
• İlan Ücretleri: Mahkeme kararı sonrası isim değişikliği ilanı için gazetelere ödeme yapılır.

Toplam masraflar, davanın karmaşıklığına ve avukatın talep ettiği ücrete göre değişiklik gösterebilir.

İSİM DEĞİŞTİRME HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR

1. Bir kişi kaç kez isim değiştirebilir?
Haklı nedenler sunulduğu sürece, kişi birden fazla kez isim değiştirebilir. Ancak her seferinde yeni bir dava açılması gereklidir.

2. İsim değiştirme davası ne kadar sürer?
Genellikle 3-6 ay arasında tamamlanır, ancak bu süre mahkemelerin iş yoğunluğuna göre değişebilir.

3. İsim değiştirme keyfi bir şekilde yapılabilir mi?
Hayır. İsim değiştirme talebinin kabul edilmesi için mahkemeye haklı nedenlerin sunulması gerekir.

4. Evlilik veya boşanma durumunda isim değiştirmek için dava açmak gerekir mi?
Evlilik durumunda kadın soyadı değişikliği otomatik olarak yapılır. Ancak farklı bir isim değişikliği için dava açılması gerekir.

5. İsim değiştirme davası masrafları ne kadar tutar?
Masraflar dava harcı, ilan ücreti ve varsa avukat ücretlerini içerir. Toplam maliyet davanın karmaşıklığına bağlı olarak değişir.

SONUÇ

İsim değiştirme, Türk hukukunda bireylere tanınmış bir hak olmakla birlikte, bu sürecin keyfi bir şekilde değil, haklı nedenlere dayanarak gerçekleştirilmesi esastır. Bir kişi birden fazla kez isim değiştirebilir, ancak her seferinde mahkemeye geçerli bir gerekçe sunulmalıdır. İsim değiştirme sürecinde hukuki destek almak, işlemlerin hızlı ve sorunsuz bir şekilde tamamlanmasını sağlayabilir. Bu nedenle, isim değiştirme düşüncesinde olan bireylerin uzman bir avukata danışmaları önerilir.