İŞÇİLİK ALACAKLARINDA HAKKANİYET İNDİRİMİ

İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi; iş hukukundan işçinin hastalık, mazeret izni ve sair izin dönemlerinde çalışmama ihtimaline binaen bilirkişi raporunda hesap edilen bazı işçilik alacakları üzerinden genellikle yüzde 30 oranında yapılan ve işçi ile işveren arasında bir dengeleme yapılmasını amaçlayan uygulamaya verilen addır.

HANGİ İŞÇİLİK ALACAKLARI HAKKANİYET İNDİRİMİNE TABİDİR?

Bilindiği üzere bazı işçilik alacakları Yargıtay’ın getirdiği bazı içtihatlar doğrultusunda hakkaniyet indirimine tabi tutulmaktadır.  Bu alacak kalemleri; fazla mesai, ulusal bayram ve genel tatil çalışma karşılığı alacaklar ile hafta tatili alacaklarıdır. Davada ispat yollarına göre bu hakkaniyet indirimi daha az veya daha fazla yapılabildiği gibi hiç indirim yapılmadığı durumlar da olabilmektedir. Hakim işçinin iş davasında ispat vasıtalarını dikkate alarak bu İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi takdir edecektir.

İŞÇİLİK ALACAKLARINDA HAKKANİYET İNDİRİMİ Avukata sor

HAKKANİYET İNDİRİMİ YAPILMAYAN HALLER NELERDİR?

Hakkaniyet indirimi yapılmayan haller fazla mesai, ulusal bayram ve genel tatil çalışma karşılığı alacaklar ile hafta tatili alacaklarının yazılı belge ile ispat edilmesi halinde ortaya çıkmaktadır.  Fazla mesai, ulusal bayram ve genel tatil çalışma karşılığı alacaklar ile hafta tatili alacakları vardiya çizelgesine dayalı olarak ispat edilmesi halinde bu işçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi yapılmadan işçilik alacakları hükme bağlanmalıdır.

Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi’nin 2023/708 Esas, 2023/964 Karar nolu ilamında ”Somut davada, dosyaya sunulan vardiya çizelgeleri doğrultusunda davacının çalışma saatleri belirlenmiş, dinlenen tüm tanıklar çalışma saatlerini doğrulamışlardır. Davacının, işyeri kayıtları esas alınarak hesaplanan fazla çalışma alacağının ödendiği davalı tarafça kanıtlanamadığından yazılı kayıtlarla doğrulanan çalışma düzenine göre hesaplanan fazla çalışma alacağının hakkaniyet indirimi uygulanmaksızın hüküm altına alınması doğru olmuştur. ” ifadeleriyle vardiya çizelgeleri doğrultusunda hesaplanan işçilik alacaklarının hakkaniyet indirimine tabi olmadığı hükme bağlanmıştır.

FAZLA ÇALIŞMA, HAFTA TATİLİ, ULUSAL BAYRAM ve TATİL GÜNLERİ ALACAĞINDA HAKKANİYET İNDİRİMİ

Uygulamada fazla çalışma, hafta tatilleri, ulusal bayram ve tatil günlerinde yapılan çalışmalara ilişkin işçi alacaklarına Yargıtay içtihatları uyarınca bazı durumlarda uygulanan indirim “hakkaniyet indirimi” olarak adlandırılmaktadır. 06.12.2017 tarihli Hukuk Genel Kurulu kararında ise fazla çalışma ve tatil alacaklarına uygulanan bu indirimin, “karineye dayalı makul indirim” olarak adlandırılmasının daha doğru olacağı belirtilmiştir: ‘… Açıklanan nedenlerle fazla çalışma ve tatil alacaklarından yapılacak indirimin “hakkaniyet indirimi” ya da “takdiri indirim “olarak nitelendirilmesi doğru olmayacaktır. İndirim, işçinin yılın belli dönemlerinde çalışmadığı karinesine dayalı olduğundan “karineye dayalı makul bir indirim” ifadesinin kullanılmasının daha doğru olacağı sonucuna varılmıştır..’

Fazla çalışma ve tatil alacaklarında takdiri İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi uygulanabilir; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık ücretli izin alacaklarında ise indirime gidilemez.

Fazla çalışma ve tatil sürelerinde çalışmanın ispatı her türlü yazılı işyeri kayıtları ile ispatlanabilir. Ancak bunların bulunmadığı hallerde işçi tanık deliline başvurulabilir. Yazılı delil ve belgelerle çalışma ispatlanmışsa artık takdiri indirime gidilemez. Takdiri indirimin uygulanabilmesi için;

• alacakların yalnızca tanık delili ile ispatlanmış olması,

• tanık beyanları ve iddiaların hayatın olağan akışına aykırı olması gerekir.

Yargıtay’ın bu yönde içtihat geliştirmesinin sebebi işçinin, uzun süreli aralıksız olarak veya tüm tatil günlerinde çalışmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunun kabul edilmesidir. Bir kişinin dinlenmeden veyahut hiçbir mazeret hali gerçekleşmeden uzun süre boyunca çalışması pek mümkün değildir. Ayrıca sadece tanık beyanları ispat aracı olarak kullanıldığında, başka bir deyişle fazla çalışma kesin olarak kanıtlanamadığında indirime gidilmesi uygun görülmektedir. Zira tanık beyanları fazla çalışmanın gerçekleştiği noktasında gerçeği yansıtsa bile çoğu zaman abartılı olabilmektedir.

İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi hangi oranda uygulanacağı konusunda ise sabit bir oran söz konusu değildir. Yargıtay kararlarına göre bu oran genelde % 25 – 30 arasında değişmektedir. Bununla beraber % 5- 10’luk indirimlerin az, % 40 – 50’lik indirimlerin ise fazla bulduğu kararlar da mevcuttur.

İŞ DAVALARINDA DAVACININ HAKKANİYET İNDİRİMİ YAPARAK ISLAH VE TALEP ARTIRIM YAPMASI

Hakkaniyet indirimi yapılacağını ön görerek işçi veya vekilinin iş davasında hesap edilen alacak kalemlerinde hakkaniyet indirimi yaparak ıslah veya talep artırım yapması halinde bu ıslah ve talep artırım geçerli kabul edilmelidir. İş davalarında nisbi harç ödenmesi sebebiyle ıslah edilecek ya da artırılacak miktar bakımından daha düşük harç ödemek için başvurulan bu yol ile işçinin hakkaniyet indirimi yapılacak kısımları dışlayarak daha düşük harç ödemesi mümkündür. Hakkaniyet indirimine tabi işçilik alacakları bazen çok yüksek miktarda olabilmektedir.

Bu durumda gerçekten de nisbi harç çok yüksek çıkmaktadır. Bu durumda işçi veya vekili hakkaniyet indirimi yapılacağına kanaat getirirse resen İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi yaparak harç öderse bu durumda işçi yüksek bir harç ödemekten kurtulmaktadır. Bu durumda yapılan ıslah ve talep artırım üzerine talep edilen alacaklardan ayrıca bir hakkaniyet indirimi yapılması olanaksızdır. Bu konuda dikkat edilmesi gereken önemli husus ıslah ya da talep artırım dilekçesinde bu hususa özellikle yer verilmesidir.

Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2022/1214 Esas, 2024/396 Karar nolu ilamında ”Her ne kadar davalı vekili, davacının hakkaniyet indirimini dikkate alarak ıslah talebinde bulunmasına göre değil, taleple bağlılık ilkesi gereğince ıslah dilekçesinde talep edilen miktarlar üzerinden hakkaniyet indirimi uygulanması gerektiğini, ıslah edilen ve yerel mahkemece kabul edilen alacak miktarları dikkate alındığında kendileri lehine vekalet ücreti ve yargılama giderine hükmedilmemesinin hatalı olduğunu belirterek istinaf talebinde bulunmuş ise de, davacının ıslah talebine konu ettiği miktarların hükme esas alınan hesap raporundaki miktarları kapsadığı anlaşılmakla, yerel mahkemece üzerinden hakkaniyet indimi yapılan hesaplama miktarlarında isabetsizlik görülmemiştir.” ifadeleriyle hakkaniyet indirimi yapılarak talep edilen işçilik alacakları bakımından ayrıca hakkaniyet indirimi yapılmasına gerek olmadığını hükme bağlamıştır.

İşçilik alacakları davalarında dava açılmadan önce arabuluculuk başvurusu yapılması dava şartıdır. Dava açmadan önce dava şartı arabuluculuk başvurusu yapılmazsa dava usulden reddedilir ve karşı tarafın avukatlık ücreti ve diğer mahkeme masrafları davayı açan kişi tarafından ödenir. Dava şartı arabuluculuk süreci yaklaşık bir buçuk ay sürmektedir. Bu süreçte işçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin alacağı, fazla mesai alacağı gibi alacaklarının miktarı tek tek hesap edilmelidir.

Arabuluculuk sürecinde anlaşma olmaması halinde iş mahkemesinde dava açılması gerekir. Dava dilekçesinin hazırlanması, delillerin bildirilmesi ve toplatılması, dava duruşmalarının takip edilmesi, tanıkların diletilmesi, bilirkişi raporunun incelenmesi ve bu bilirkişi raporunda itiraz edilecek konulara itiraz edilmesi, kısmi davalarda ıslah belirsiz alacak davalarında ise talep artırım işlemi yapılarak harç tamamlama işlemi yapılması, verilen karar hakkında istinaf başvurusu yapılması ve icra işlemiyle paranın tahsil edilmesi süreçlerinin titizlikle takip edilmesi gerekir. Bu süreçlerin her biri ayrı süreçler olup uzmanlık gerektirmektedir. Bu sebeplerle iş davaları alanında uzman bir avukattan destek alınması işçinin iş davasında hakkının zayi olmaması için çok önemlidir.

İstanbul avukat ve danışmanlık büromuz iş davası avukatı, kıdem tazminatı davası avukatı, ihbar tazminatı davası avukatı, yıllık izin alacağı davası avukatı, ulusal bayram ve genel tatil çalışma karşılığı alacak davası avukatı, işe iade davası avukatı, işe başlatmama tazminatı davası avukatı, boşta geçen süre davası avukatı gibi davalarda profesyonel ekibiyle hizmet vermektedir. Ofisimize ulaşarak detaylı bilgi alabilirsiniz.

İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi İletişim

Hakkaniyet indirimi nedir?

Hakkaniyet indirimi, mahkemelerin, işçilik alacaklarına ilişkin  ücretlerin hesaplanması sırasında, adil bir denge kurmak için işverenin mali durumu ve diğer etkenler göz önüne alınarak yaptıkları oransal indirimdir.

İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi hangi durumlarda uygulanır?

Genellikle fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil ücreti gibi işçilik alacaklarının hesaplanmasında, işverenin ödeme güçlüğü veya alacak miktarının yüksek olduğu durumlarda uygulanabilir.

İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi tüm işçilik alacaklarında yapılabilir mi?

Hayır, İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi her işçilik alacağında uygulanmaz. Özellikle kesin miktarlarda hesaplanan bazı alacaklarda uygulanması mümkün olmaz.

Hakkaniyet indirimi işverenin ödeme güçlüğü durumunda mı uygulanır?

Evet, işverenin ödeme güçlüğü yaşadığı durumlar hakkaniyet indirimi yapılmasında etkili olabilir. Ancak mahkeme, işverenin mali durumunu detaylı şekilde inceler.

İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi işçinin alacaklarını tamamen ortadan kaldırır mı?

Hayır, hakkaniyet indirimi, işçinin alacaklarını tamamen ortadan kaldırmaz. Sadece makul bir oranda indirim yapılır ve kalan kısmın ödenmesi sağlanır.

Hakkaniyet indirimi hangi tazminat türlerinde daha sık uygulanır?

Fazla mesai, hafta tatili. ulusal bayram genel tatil ücretleri gibi işçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi daha sık uygulanır.

Hakkaniyet indirimi yasal bir düzenlemeye dayanıyor mu?

Türk hukukunda hakkaniyet indirimi yasal bir düzenlemeye doğrudan dayanmamakla birlikte, genel hukuk ilkeleri ve yüksek mahkemenin içtihatları doğrultusunuda uygulanır.

İşçi hakkaniyet indirimi kararına itiraz edebilir mi?

Evet, işçi hakkaniyet indirimi kararına itiraz edebilir. Bunun için istinaf veya temyiz yollarına başvurma hakkı vardır.

İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi indirimi hangi oranlarda yapılabilir?

Hakkaniyet indiriminin oranı mahkemenin takdirine bağlıdır ve somut olayın özelliklerine göre değişir. Net bir oran belirtilmemiştir.

Hakkaniyet indirimi yapılan bir dosyada mahkeme hangi belgeleri inceleyebilir?

Mahkeme, işverenin mali durumunu gösteren belgeler, işçinin çalışma kayıtları, puantaj kayıtları, tanık beyanları, vardiya listelerini inceleyerek hakkaniyet indirimi yapabilir.

Hakkaniyet indirimi yapılırken işverenin kötü niyetli olduğu durumlar nasıl değerlendirilir?

İşverenin kötü niyetli olduğu, yani işçiyi mağdur etmek amacıyla hareket ettiği örneğin hileli puantaj kayıtları gibi durumlarda mahkeme hakkaniyet indirimi yapmayabilir veya daha düşük bir indirim uygulayabilir.

İşçilik alacaklarında Hakkaniyet indirimi fazla mesai alacaklarında nasıl uygulanır?

Fazla mesai alacaklarında, işçinin yaptığı fazla mesai miktarı salt tanık anlatımları ile tespit edilebiliyorsa bu durum göz önüne alınarak hakkaniyet indirimi yapılabilir.

Hakkaniyet indirimi, zamanaşımı süresi üzerinde etkili midir?

Hayır, hakkaniyet indirimi zamanaşımı süresini etkilemez. İşçilik alacaklarında genel zamanaşımı kuralları aynen uygulanır.

Hakkaniyet indirimi işverenin iflas etmesi durumunda da yapılabilir mi?

İşverenin iflası durumunda, iflas masasına giren alacaklar için hakkaniyet indirimi yapılabilir.

Mahkeme hakkaniyet indirimi yapmadan önce tarafları dinlemek zorunda mı?

Evet, mahkeme tarafların ekonomik durumlarını ve davanın tüm koşullarını değerlendirirken işçi ve işverenin beyanlarını dikkate almak zorundadır.

Hakkaniyet indirimi yapılması işçi-işveren arasındaki sözleşmeye aykırı olabilir mi?

Hakkaniyet indirimi yapılması, sözleşmenin hükümlerine aykırı olmadığı sürece mümkündür. Sözleşmede işçinin tam alacağına dair hükümler varsa mahkeme bu durumu dikkate alabilir.

Hakkaniyet indirimi kararını temyiz etmek mümkün müdür?

Evet, hakkaniyet indirimi kararını temyiz etmek mümkündür. Taraflar, mahkemenin verdiği kararı Yargıtay’a taşıyabilir.

Hakkaniyet indirimi iş davalarında hangi aşamada uygulanır?

İşçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi genellikle iş davalarının son aşamasında, mahkemenin hüküm verirken yaptığı hesaplamalar sırasında karar aşamasında uygulanır.

Bu sorular, işçilik alacaklarında hakkaniyet indirimi konusundaki temel soruları ve cevapları içermektedir.