İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN SORUMLULUĞU

İş kazalarında işverenin sorumluluğu, işçiye güvenli bir çalışma ortamı sağlamak ve iş sağlığı ile güvenliği tedbirlerini eksiksiz olarak yerine getirmekle başlar. İşveren bu yükümlülükleri yerine getirmezse, iş kazası sonucu doğan maddi ve manevi zararlardan tazminat ödemekle yükümlü hale gelir.

İş kazaları çalışma alanlarında karşılaşılan en önemli sorunlardan biridir ve günümüzde nicelik ve nitelik bakımından hızla artmaktadır. İşçinin sağlığını, ekonomik hayatını, sosyal ilişkilerini etkilediği gibi bu kazalar işletmenin üretim ve faaliyet sürecini de etkiler. Çalışanların iş güvenliğinin koruma altına alınması hem işçi ve işverenin hem de devletin iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tedbirlere sahip çıkmasına bağlıdır. Bugün Türkiye de dahil olmak üzere birçok ülkede iş sağlığı ve güvenliği konusunda çeşitli yasal düzenlemeler bulunmaktadır. İş kazalarının önlenmesi için faaliyetle ilgisi olan tüm tarafların yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir.

Yıllara Göre İş Kazası Verileri

iş kazası verileri

Bu yazımızda iş kazalarının önlenmesi, iş faaliyetinin tehlikeden uzak şekilde sürdürülmesi için işverenin yerine getirmesi gereken yükümlülükleri, bu yükümlülükleri yerine getirmediği takdirde iş kazasında işverenin sorumluluğunun kapsamına değindik. Keyifli okumalar dileriz.

İŞ KAZASI NEDİR TANIMI VE KAPSAMI

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nca tanımlanan iş kazası, iş yeri veya işverenin görevlendirilmesi sebebiyle bulunulan başka bir yerde, kişinin çalışma faaliyetlerini sürdürdüğü sırada meydana gelen yaralanmaya, ruhen zarar görmeye, ölüme sebep olan, önceden planlanmamış beklenmeyen olaylardır. Bu tanımdaki en önemli unsur, kazanın beklenmedik ve ani olmasıdır. İş kazaları genellikle dikkatsizlik, yetersiz güvenlik ekipmanları, kullanılan araçla ilgili bilgisizlik ve tedbirsizlikten kaynaklanmaktadır.

İş kazaları çalışanların geçici veya kalıcı olarak maluliyetine sebep olur ve kurumun itibarına zarar verir. İşte bu yüzden işverenler; risklerin farkında olmalı, olabilecek kazanın önceden önüne geçebilecek önlemler almalıdır, güven ortamının oluşmasını sağlamalıdır. İş güvenliği hakkı işçinin yaşamını, sağlığını korumayı, tehlikeden uzak bir iş ortamında faaliyet sürdürebilmesini amaçlar. İşçinin çalışırken verimli olabilmesi için maddi ve manevi risklerden arınmış olması gerekir. İşverenin iş sağlığı ve güvenliği kapsamındaki yükümlülükleri İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda düzenlenmiştir.

İş Kazası Geçiren İşçinin Hakları ve Yapması Gerekenler

İŞVERENİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAPSAMINDAKİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

İşçi çalışmasını işverenin gözetimi ve denetimi altında sürdürür. İşverenin de bu çerçevede işçinin sağlık ve güvenliğini sağlayabilmesi için bazı sorumlulukları vardır. Bu sorumluluklar işyerindeki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınsa bile devam eder, ortadan kalkmaz. İş yapılırken ortaya çıkabilecek mesleki risklerin önlenmesi, işçiye iş konusuyla ilgili eğitim verilmesi, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi, tedbirlere uygun davranıp davranılmadığının denetlenmesi eğer uygunsuzluk varsa giderilmesi, risk değerlendirilmesinin yapılması, çalışana görev verirken onun sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunun gözetilmesidir.

İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN SORUMLULUĞU NELERDİR?

İş kazaları aniden ve beklenmedik olaylar sonucu meydana gelir. Meydana gelen kazadan sonra işverenin ilk yapması gereken derhal güvenliği sağlamak, yaralılar varsa acil yardım servisine haber vermek sonrasında ise olayın detaylarıyla ilgili iş kazası raporu oluşturmaktır. İşveren, iş kazasını derhal kolluk kuvvetlerine ve kazadan sonra üç iş günü içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmek zorundadır. Eğer iş kazası iş yerinde değil de iş yapmak maksadıyla gidilen başka bir yerde meydana gelmişse işverenin iş kazasını Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirme süresi kazanın öğrenilmesinden itibaren üç iş günü olacak şekilde düzenlenmiştir. İş kazası işverence kuruma olduğu gibi ve eksiksiz bildirilmelidir. Eğer kaza gerçeğe aykırı şekilde menfaat sağlamak amacıyla bildirilirse yapılan fazladan ödemeler faiziyle beraber işverenden tahsil edilir.

İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN SORUMLULUĞU avukata sor

İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

İş kazalarında işverenin hukuki sorumluluğunun söz konusu olabilmesi için öncelikle iş kazasının işverenin kusurundan kaynaklanmış olması gerekmektedir. Bunun yanında tahmin edilebileceği üzere ortada bir zarar olmalı ve bu zararla işverenin hareketleri veya ihmali arasında bir nedensellik bağı olmalıdır ve hukuka aykırılık unsuru bulunmalıdır. İş kazası gerçekleştikten sonra düzenlenen raporlarda kusur durumu genel hatlarıyla işverenin iş güvenliği kapsamında belirlenen önlemleri alıp almamasına göre belirlenir. Bununla beraber iş kazalarında işverenin sorumluluğu iş sözleşmesine aykırı hareketlerden ve kanunda yazan yükümlülükleri yerine getirmemesinden de kaynaklanabilir.

• İşverenin kusuru
• Meydana gelen zarar
• Kusur ve zarar arasında nedensellik bağı

İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN TAZMİNAT SORUMLULUĞU

İş kazalarında işverenin sorumluluğunda tazminata hükmedilebilmesi için öncelikle iş kazasının meydana gelmesinde sigortalı iş yerinde bulunuyor olmalı veya işi sebebiyle görevli olarak başka bir yere gönderilmesi sonucu o yerde iş kazası gerçekleşmiş olmalı ve gerçekleşen bu kaza sonucunda fiziksel veya psikolojik bir zarar meydana gelmeli, kazayla meydana gelen zarar arasında nedensellik bağı bulunmalıdır.

• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 13’te sayılan hallerden biri kapsamında meydana gelmiş olmalıdır.
• İş kazası sonucu bir zarar doğmalı.
• Kaza sonucu meydana gelen zararla kaza arasında uygun nedensellik bağı oluşmalıdır.

İşçi Alacak ve Tazminat Türleri

İş Kazası Tazminat Davası ve Şartları

İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN CEZAİ SORUMLULUĞU

İş kazalarında işverenin sorumluluğu kapsamında cezai bir sorumluluktan bahsedebilmek için öncelikle kusur ve kast aranmalıdır. Eğer ortada işverenin kastı ve kusuru varsa cezai sorumluluğuna gidilebilir.

İş kazası işçinin ölümü ve yaralanmasıyla son bulduğunda bu kazada işverenin kusuru tespit edilirse işverene Türk Ceza Kanunu kapsamında ilgili cezalar verilir. Hayatını kaybeden işçinin yakınları işverene karşı Türk Borçlar Kanunu hükümlerince maddi ve manevi tazminat davası açmaya hak kazanır.

İŞVERENİN KUSUR ORANI VE SORUMLULUK DERECESİ

İş kazası gerçekleştiğinde öncelikle sigortalı olan işçinin tedavi giderleri, geçici veya sürekli iş göremezlik ödeneği gibi iş kazası kaynaklı kayıpları Sosyal Güvenlik Kurumu karşılar. Daha sonra işverenin kusuru oranında kendisinden tahsil eder.

İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN SİGORTA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

İşveren, işe başlattığı işçiyi SGK’ya bildirmekle yükümlüdür. İşveren sigortalı olarak işe başlattığı işçisini işe giriş bildirgesi ile birlikte SGK’ye bildirmez ve bu süre içinde SGK tarafından yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafın, zarar görene gelir bağlanırsa bu gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı sorumluluk halleri aranmaksızın işverene ödettirilir. İş kazalarında işverenin sorumluluğu kapsamında işveren mutlak olarak çalışanlarının sigorta işlemlerini SGK ya bildirmek ve başlatmak zorundadır.

İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN SORUMLULUĞU ONLİNE DANIŞMANLIK

İŞ KAZASINDA İŞVERENİN ALMASI GEREKEN ÖNLEYİCİ TEDBİRLER

İşveren çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. İşverenin iş güvenliğini sağlayabilmesi için alması gereken tedbirler olacaktır. Bunlar iş yapılırken ortaya çıkabilecek mesleki risklerin önlenmesi, işçiye konuyla ilgili gerekli eğitimin verilmesi, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi, tedbirlere uygun davranıp davranılmadığının denetlenmesi eğer uygunsuzluk varsa giderilmesi, risk değerlendirilmesinin yapılması, çalışana görev verirken onun sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunun gözetilmesidir. İş yerindeki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

İŞVEREN İŞ KAZALARINDA HANGİ DURUMLARDA SORUMLULUKTAN KURTULABİLİR?

İş kazasında işverenin sorumluluğundan bahsedebilmek için her şeyden önce gerçekleşen kazanın bir iş kazası olması gerekmektedir. Bu kazanın işverenin kusuru sonucu oluşması ve kaza ile kusur arasında nedensellik bağı olması gerekmektedir. Bazı iş kazalarında işverenin sorumluluğuna gidilemez. Kısaca;

• Yürütülen iş ile kaza arasında nedensellik bağı yoksa işveren sorumlu tutulamaz.
• İşçi kendi kusuruyla iş kazasına neden olmuşsa işverenin sorumluluğuna gidilemez.
• Eğer hem işçi hem işveren birlikte kusurluysa işverenin tazminatı belirlenirken işçinin kusuru oranında indirime gidilir.
• İş kazası işveren tarafından tüm önlemler alındığı üçüncü kişinin kusuru sonucu meydana gelmişse işverenin sorumluluğu söz konusu olmayacaktır.
• İş kazası öngörülemeyen karşı konulması mümkün olmayan bir nedenle meydana gelmişse işverenin sorumluluğundan bahsedilemez. Buna deprem ve sel gibi doğal afetlerde veya savaş salgın hastalık gibi olaylarda meydana gelen kazalar örnek olarak verilebilir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

İş Kazası Geçiren İşçi İşverene Karşı Ne Yapabilir?

İş kazası sonucunda bedensel veya psikolojik zarara uğramış olan işçi veya ölen işçinin yakınları, kusurun işverene ait olması halinde işverene karşı iş mahkemesinde maddi ve manevi tazminat davası açabileceklerdir. İş kazası geçiren işçinin kaza sonrası iş göremezlik oranına göre alması gereken iş göremezlik ödeneği hakkı bulunur. İş kazası işçinin ölümüyle sonuçlanmışsa yakınları ölüm aylığı veya destekten yoksun kalma ödeneği talep etme hakkından yararlanabilirler.

İş Kazalarında Sorumluluk Kime Aittir?

İş kazaları birden fazla sebeple meydana gelebilir. İş kazalarında tazminata hükmedilmesi için işçi ve işveren bakımından kusurun belirlenmesi gerekmektedir. İşveren tamamen kusurlu, işçi kusursuzsa sorumluluk tamamen işverendedir. Hem işveren hem de işçi kusurlu ise iki taraf da kusurları oranında sorumludur. İşveren tamamen kusursuz, işçinin kusuru ise gereken özeni ve dikkati yerine getirmiş olup olmamasına göre belirlenir.

İş Kazasında İşveren Kusurlu İse Ne Olur?

İş kazalarında işverenin sorumluluğu kusura, zarara ve uygun nedensellik bağına dayanır. İşverenin hareketi veya ihmali sonucunda kaza gerçekleşmişse zarar gören veya yakınları, işverene karşı iş mahkemesinde maddi ve manevi tazminat davası açabilir. İş kazası geçiren işçinin kaza sonrası iş göremezlik oranına göre alması gereken iş göremezlik ödeneği hakkı bulunur. İş kazası işçinin ölümüyle sonuçlanmışsa yakınları ölüm aylığı veya destekten yoksun kalma ödeneği talep etme hakkından yararlanabilirler.

İş Kazasında İşçi Şikayetçi Olursa Ne Olur?

İş kazası gerçekleştikten sonra zarar gören işçi kolluk kuvvetlerine şikayetçi olduğunu bildirebilir daha sonra Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunulur. Suç duyurusu adli ve idari süreci başlatacaktır. Süreç; olayın nedenlerinin araştırılmasıyla başlayacak sorumluların kim olduğunun ve kusurlarının tespitiyle ilerleyecek ve gereken cezai işlemlerin uygulanmasıyla sonlanacaktır. Kişinin haklarını koruması, sorumluların kim olduğunun belirlenmesi ve adaletin sağlanması açısından şikayetçi olması çok önemlidir.

İş Kazası Olduğunda İzlenecek Prosedür Nedir?

İş kazaları aniden ve beklenmedik olaylar sonucu meydana gelir. İş kazası meydana geldiğinde, kazadan sonra işverenin ilk yapması gereken derhal güvenliği sağlamak, yaralılar varsa acil yardım servisine haber vermek sonrasında ise olayın detaylarıyla ilgili iş kazası raporu oluşturmaktır. İşveren, iş kazasını derhal kolluk kuvvetlerine ve kazadan en geç üç gün sonra Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmek zorundadır. Eğer iş kazası iş yerinde değil de iş yapmak maksadıyla gidilen başka bir yerde meydana gelmişse, işverenin iş kazasını Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirme süresi kazanın öğrenilmesinden itibaren en geç üç gün sonra olacak şekilde düzenlenmiştir. İş kazası işverence kuruma olduğu gibi ve eksiksiz bildirilmelidir.

İşçi bakımından ise izlenmesi gereken yol ilk olarak tam teşekküllü bir hastaneden iş kazası raporu almaktır. Hastane yapılan tüm tedavi ve uygulamaları iş kazası olarak belgelemelidir. Eğer kaza kolluk kuvvetlerine bildirilmediyse vakit kaybetmeden bildirilmelidir.

İş kazası meydana gelince işveren:

Kolluk kuvvetinde derhal, Sosyal Güvenlik Kurumuna 3 iş günü içerisinde bildirilmelidir. İş kazası olaylarını süresi içerisinde bildirmeyen işyerlerine, çalışan sayısına ve tehlike sınıfına göre;

• en az 24.607 TL
• en fazla 73.821 TL İPC uygulanır.

İş Kazası Geçiren İşçiye İşveren Maaş Öder Mi?

İşçinin iş kazası maaşı alabilmesi için öncelikle kazayı iş yerinde veya işverenin görevlendirilmesi sebebiyle bulunulan başka bir yerde geçirmiş olması gerekir. İşçi kazayı geçirdikten sonra tam teşekküllü bir hastaneye giderek geçici iş göremezlik raporu almalı ve bu raporla beraber Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvuruda bulunmalıdır. Bu kişilere Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işsizlik maaşı verilecektir.

İş Kazasında İşverenin Yükümlülüğü Nedir?

İşçi çalışmasını işverenin gözetimi ve denetimi altında sürdürür. İşverenin de bu çerçevede işçinin sağlık ve güvenliğini sağlayabilmesi için bazı sorumlulukları olacaktır. Bu sorumluluklar işyerindeki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınsa bile devam eder, ortadan kalkmaz. İş yapılırken ortaya çıkabilecek mesleki risklerin önlenmesi, işçiye iş konusuyla ilgili eğitim verilmesi, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi, tedbirlere uygun davranıp davranılmadığının denetlenmesi eğer uygunsuzluk varsa giderilmesi, risk değerlendirilmesinin yapılması, çalışana görev verirken onun sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunun gözetilmesidir.

Hastanede İş Kazası Tutanağı Tutulmazsa Ne Olur?

İş kazasının gerçekleşmesi halinde işveren tarafından iş kazası tutanağı tutulması zorunludur. İş kazası sonrası tutanak tutulması iş kazasında işverenin sorumluluğu kapsamındadır. Bu tutanakta kazanın nasıl, ne zaman meydana geldiği yazılmalı ve diğer işçilerin ifadesine de başvurulup tutanağa geçirilmelidir. Eğer işveren iş kazası tutanağı tutmazsa bu zorunluluk kanundan doğduğu için kendisine yaptırım uygulanacaktır. İşçi iş kazası tutanağı tutulmaması halinde hastaneden iş kazası raporu almalıdır.

İş Kazası Kusur Oranını Kim Belirler?

İş kazasının meydana gelmesi tarafların kusurundan kaynaklanabileceği üçüncü bir kişi tarafından veya beklenmeyen kaçınılmaz bir nedenden de kaynaklanabilir. İş kazalarında iş sağlığı ve güvenliği uzmanları kaza raporu tutar. Bu rapor kazanın nedeniyle ilgili fikir verir, tanık ifadelerine başvurulur tüm bu bilgiler ışığında kusur oranları mahkeme tarafından tespit edilir.

İş Kazası Geçiren Bir İşçi İşten Çıkarılabilir Mi?

İş kazası geçiren işçi işe devam edebilecek durumda olmasına rağmen işveren tarafından işten çıkarılırsa işçiye karşı haklı bir fesih nedeni oluşmayacaktır. Eğer işçi bu şekilde işten çıkartılırsa kıdem ve ihbar tazminatını isteyebilecektir. Bununla beraber işçi işverene iş kazası nedeniyle de iş mahkemesinde işe iade davası açabilecektir.

İşe İade Dava Dilekçesi ve Örneği

İş Kazası Olduğunda İşveren Ne Yapmalıdır?

Meydana gelen kazadan sonra işverenin ilk yapması gereken derhal güvenliği sağlamak, yaralılar varsa acil yardım servisine haber vermek sonrasında ise olayın detaylarıyla ilgili iş kazası raporu oluşturmaktır. İşveren, iş kazasını derhal kolluk kuvvetlerine ve kazadan en geç üç gün sonra Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmek zorundadır.

İş Kazası Neler Talep Edilir?

İş kazası sonucu işverenin kusurunun tespiti halinde zarar gören işçi veya ölen işçinin yakınları işverene maddi ve manevi tazminat davası açabilir. İş kazası geçiren işçinin kaza sonrası iş göremezlik oranına göre alması gereken iş göremezlik ödeneği hakkı bulunur. İş kazası işçinin ölümüyle sonuçlanmışsa yakınları ölüm aylığı veya destekten yoksun kalma ödeneği talep etme hakkından yararlanabilirler.

İş Kazası Olunca İlk Önce Ne Yapmalı?

İş kazası gerçekleştiğinde öncelikle hemen iş ortamının güvenliği sağlanmalı, acil servise ve kolluk kuvvetlerine haber verilmeli sonrasında işveren tarafından olayın nasıl gerçekleştiğiyle ilgili iş kazası raporu tutulmalıdır. İşçi tam teşekküllü bir hastaneye gidip iş kazası raporu almalı ve bu raporla beraber Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvurmalıdır. İş kazası gerçekleştikten sonra en geç üç gün içinde kaza Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmelidir. Eğer işveren tarafından bildirilmezse işçi de bildirimde bulunabilir.

İş Kazasında Masrafları Kim Öder?

İş kazası geçiren işçinin hastane masrafları, tedavi giderleri işveren tarafından derhal karşılanır. İşverence sağlanan bu hizmetler belgelere dayandırılarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilir ve sağlık hizmeti giderleri SGK tarafından karşılanır. Eğer iş kazası işverenin kastı veya kanuna aykırı bir hareketi sonucu oluşmuşsa giderler işverene ödetilir.

İş Kazası Sonrası Sigortalıya Sağlanan Haklar Nelerdir?

İş kazaları çalışanların geçici veya kalıcı olarak yokluğuna sebep olur ve kurumun itibarına zarar verir. İşte bu yüzden işveren risklerin farkında olmalı ve önlem almalıdır. Bunlara rağmen gerçekleşen iş kazası sonrası sigortalıya sağlanan haklar iş kazasında işverenin sorumluluğu kapsamında şunlardır;

• Geçici veya Sürekli İş Göremezlik Ödeneği
• Cenaze Ödeneği
• Evlenme Ödeneği
• Ölüm Geliri

ECE YİVRİK