HAPİS CEZASININ PARAYA ÇEVRİLMESİ

Hapis cezasının paraya çevrilmesi, ceza hukuku alanında önemli bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır. Hapis cezasının paraya çevrilmesi aynı zamanda toplumsal dengeyi sağlamak açısından da faydalıdır. Hapis cezasının paraya çevrilmesi, bireylerin topluma yeniden kazandırılmasına yardımcı olabilir. Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartlarının bulunması ile hapis cezasının paraya çevrilmesi; mahkemelerin, bireylerin işlediği suçun niteliği ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak hapis cezasının paraya çevrilmesinden ibarettir.

ADLİ PARA CEZASI NEDİR?

Suç karşılığında uygulanacak cezalar hapis ve adli para cezalarıdır. Kabahatler karşılığında uygulanacak idari yaptırımlar, idari para cezası ve idari tedbirlerdir.

Adli para cezası, TCK’nin 45’inci maddesinin gerekçesinde bir müeyyide olarak ya hapis cezası ile seçimlik ya da hapis cezası ile ön görülebileceği belirtilmekle birlikte suç işleyen bir bireyin mahkeme tarafından hükmedilen belirli bir miktar parayı devlete ödemesi gereken bir yaptırımdır. Para cezasının belirlenmesinde, suçun niteliği, failin ekonomik durumu ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak takdir edilir.

Para cezasının belirlenmesinde TCK 52’nci maddesinde gün para cezası sisteminin belirlendiği yani belirlenen tam gün sayısının bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazine’sine ödenmesinden ibaret olan sistemin benimsendiği görülmektedir.

ADLİ PARA CEZASININ ÇEŞİTLERİ

Doğrudan Hükmedilen Para Cezası: TCK’de belirli bir suçun karşılığı doğrudan para cezası olarak düzenlenmiştir ve bu durumda mahkeme suçluya hapis cezası vermek yerine doğrudan belirli bir miktarda para cezası uygular.
Seçimlik Ceza Olan Para Cezası: TCK’de Hapis cezası ile para cezası yaptırımlarından yalnızca birinin uygulanmasının öngörülmesi halinde seçimlik olarak para cezasının uygulanması halidir.
Hapis Cezasının Paraya Çevrilmesi: Hapis cezasının paraya çevrilmesi; suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre seçenek yaptırım olarak kısa süreli hapis cezasının paraya çevrilmesi halidir.
Hapis Cezası ile Birlikte Hükmedilen Para Cezaları: TCK’de bazı suçlar için hem hapis cezası hem de para cezasının birlikte uygulanmasına hükmedilir.

HAPİS CEZASININ ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLMESİ VE ŞARTLARI

Hapis cezasının paraya çevrilmesi; bireylerin işlediği suçun niteliği ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak hapis cezasının paraya çevrilmesinden ibaret olmakla birlikte hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartları bulunmaktadır. Adaletin sağlanabilmesi, cezanın işlevselliği, hukuk devleti ilkesi, ceza infazının alternatifi olması gibi sebeplerden dolayı hapis cezasının paraya çevrilmesi ve hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartları bulunmaktadır. Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartları üç tanedir ve hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartları şöyledir:

Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartlarından ilki, hükmedilen hapis cezasının bir yıl veya daha az süreli olması halinde hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkündür: Hükmedilen hapis cezasındaki bir yıllık sürenin tayininde her bir suçtan dolayı hükmedilen cezalar ayrı ayrı dikkate alınır.

Taksirli suçlardan dolayı hükmolunan uzun süreli hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkündür, burada hapis cezasının paraya çevrilmesi için ceza sınırı yoktur.

Bilinçsiz taksirin varlığında uzun süreli hapis cezası halinde sadece hapis cezasının paraya çevrilmesi söz konusudur. Dolayısıyla hapis cezasının paraya çevrilmesi durumu haricinde TCK 50’nci maddede yer alan tedbirlere çevrilmesi mümkün değildir.

TCK 50/4 gereğince bilinçli taksirin varlığında uzun süreli hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkün değildir.

Kısa süreli hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkündür. Kısa süreli hapis cezasının paraya çevrilmesi halinde bilinçli taksir veya bilinçsiz taksirle hareket etmesi mümkündür.

Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartlarından ikincisi ise, hâkim takdir yetkisini kullanırken suçlunun kişiliğine, sosyal ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özellikleri göz önüne almalıdır.
Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartlarından üçüncüsü ise hapis cezasının paraya çevrilmesinin zorunlu olduğu hallerde hapis cezasının paraya çevrilmesi gerekmektedir. Bu haller şunlardır:

Hapis cezası 30 gün veya daha kısa bir süreyi kapsıyorsa bu hapis cezasının paraya çevrilmesi veya alternatif yaptırımlara çevrilmesi zorunlu hale gelir. Ayrıca hükümlünün yaşı 18 yaşından küçük veya 65 yaşından büyük ise hapis cezasının paraya çevrilmesi gerekmektedir. Hapis cezasının paraya çevrilmesi hâkimin takdirinde olsa da bu durumlarda hâkimin takdir hakkı yoktur; hapis cezasının paraya çevrilmesi veya seçenek yaptırımlara çevirmesi zorunludur.

Hapis cezası ile adli para cezasının birlikte yaptırım olarak öngörüldüğü suçlarda hükmedilen hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkündür.

Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartları sağlandığı takdirde hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkün olacaktır.

ADLİ PARA CEZASININ MİKTARI VE HESAPLANMASI

Para cezasının miktarının hesaplanmasında ilk adım, suçun türüne göre belirlenen alt ve üst sınırların tespit edilmesidir. Suçun alt veya üst sınırının belli olmaması halinde TCK’nin 52. maddesine göre, adli para cezasının gün sayısı 5 gün ile 730 gün arasında olduğu varsayılarak hesaplama yapılır.

Gün sayısı belirlendikten sonra, her bir gün için ödenecek miktar tespit edilir. Bu miktar, sanığın sosyal ve ekonomik durumu dikkate alınarak en az 100 TL ve en fazla 500 TL arasında belirlenmektedir.

Suçun Ceza Türü: Eğer suçun cezası yalnızca para cezası olarak belirtilmişse, alt sınır her durumda 5 gün olarak kabul edilir ve üst sınır 730 gün ile sınırlıdır. Bu ceza yaptırımı karşılığında günlüğü en az 100 TL en fazla 500 TL üzerinden para cezası belirlenir.
Üst Sınırın Aşılması: Hapis cezası ve para cezası birlikte verilebilmekle birlikte kanunda adli para cezasının 730 günü aşan bir miktar olarak belirlenmesi halinde hâkim adli para cezasının üst sınırı olan 730 günü aşan bir miktara hükmedebilecektir.
Hapisle Birlikte Para Cezası: Kanun bazı suçlar için belirli bir alt sınır gerektirdiğinden mahkemeler bu alt sınırını altında ceza veremezler fakat adli para cezası için özel bir alt sınır belirtilmemişse mahkeme genel kural gereği 5 günden daha az bir ceza veremez.
Alternatif Ceza: Eğer bir suçun cezası hapis cezası veya para cezası şeklinde tanımlanmışsa, para cezasının alt sınırı ve üst sınıra, hapis cezasının alt ve üst sınırıdır.

ADLİ PARA CEZASININ ERTELENMESİ MÜMKÜN MÜ?

TCK madde 51’de sadece hapis cezasının ertelenmesi düzenlendiğinden para cezası hakkında erteleme kararı verilemez.

ADLİ PARA CEZASI VE HAGB ÖZEL DURUMU

Şartlar oluştuğu takdirde mahkeme para cezasına ilişkin hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verebilir. Hapis cezasının paraya çevrilmesi halinde adli para cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez.

Doğrudan para cezasının öngörüldüğü hallerde para cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.

Para cezasının kanunda seçimlik ceza olarak düzenlendiği hallerde verilen para cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.

ADLİ PARA CEZASININ ÖDENMEMESİ HALİ

Hükmün tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde para cezasının ödenmesi gerekir. Hükümde para cezası takside bağlanmış olabilir. Hükümde para cezası takside bağlanmamış olsa bile hükümlünün isteği ve hükümlünün üçte birini ödemesi halinde, kalan kısmın iki eşit taksitle ödenmesine izin verilir. İlk taksitin süresinde ödenmemesi halinde verilen ikinci takside ilişkin izin hükümsüz kalır.

Hükümlü belirli süre içerisinde para cezasına ödemezse Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek hükümlünün 2 saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir.

Günlük çalışma süresi en az 2 en fazla 8 saat olacak şekilde belirlenir. Hükümlünün hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması halinde çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir. Adli para cezası yerine çektirilen hapis cezası süresi 3 yılı geçemez. Birden fazla hükümle adli para cezalarına mahkûmiyet halinde bu süre 5 yılı geçemez.

Hükümlü hapis yattığı veya kamuya yararlı işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılır veya kamuya yararlı işte çalıştırılması sona erer.

Çocuklar hakkında hükmedilen para cezasının ödenmemesi halinde bu ceza hapse çevrilemez.

ADLİ PARA CEZASININ TAKSİTE BAĞLANMASI

Hükümde para cezası takside bağlanabilir. Para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık süre içinde para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile 2 eşit taksitte ödenmesine izin verilir.

ADLİ PARA CEZASINA KARŞI KANUN YOLLARI

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması” (HAGB) kararı söz konusu ise, bu karara itiraz etme hakkı bulunmaktadır. Herhangi bir miktar sınırı yoktur.

Basit yargılama uygulanarak para cezasına hükmedilen karara ilişkin itiraz yoluna gidilebilir.

Para cezalarında istinaf başvurusu yapabilmek için bazı koşullar mevcuttur. Doğrudan hükmedilen para cezası için istinafta belirli bir miktar sınırı vardır ve bu miktar sınırı 15.000 TL ve altındaki para cezaları aleyhine istinaf kanun yoluna başvuru olamayacağına ilişkindir. Dolayısıyla burada önemli olan doğrudan 15.000 TL ve altına hükmedilen adli para cezalarına ilişkin istinaf yoluna gidilmeyeceğidir. Hapis cezasının paraya çevrilmesi halinde istinaf için miktar sınırı yoktur ve istinaf mahkemesine taşınabilir. Bu, sanıkların haklarını koruma anlamında önemli bir fırsat sunar. Eğer verilen para cezası HAGB kapsamındaysa ve bu ceza hapis cezasından çevrilmişse, yine istinaf başvurusu yapılması mümkündür.

CMK 286.madde gereğince, para cezasına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine dair istinaf kararları temyiz edilemez. İlk derece mahkemelerin görevine giren ve kanunda üst sınırı 2 yıla kadar hapis cezasını gerektiren suçlar ve bunlara bağlı adli para cezalarına ilişkin her türlü istinaf mahkemesi kararları aleyhine temyiz yoluna gidilemez.

ADLİ PARA CEZASI MEMURİYETE ENGEL Mİ?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, memuriyetin kazanılması ve kaybedilmesi konusunda önemli düzenlemeler içermektedir. Bu kanun, belirli suçlardan mahkûm olan kişilerin memur olamayacağını açıkça belirtmektedir. Ancak, adli para cezasına mahkûm olma, durumun niteliğine bağlı olarak farklılık göstermektedir.

Devlet Memurları Kanunu’nun 48/5. Maddesine göre bir yıl veya daha fazla hapis cezasına çarptırılan bireyler, devlet memuru olma hakkını kaybederler. Ancak, bir yıl veya daha az süreli hapis cezasının paraya çevrilmesi durumunda, memuriyet statüsü etkilenmez.

Hapis cezasının paraya çevrilmesi, memuriyete engel teşkil etmemektedir. Hapis cezasının paraya çevrilmesi, bireyin işlediği suçun türüne ve cezanın niteliğine göre değişiklik göstermektedir.

Suçun niteliği, memuriyet kazanma veya sürdürme konusundaki bir diğer önemli etkendir. Devlet Memurları Kanunu, bazı suçları memuriyete engel olarak tanımlamaktadır. Bu suçlar arasında, devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar, yolsuzluk ve dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı suçlar yer almaktadır. Memuriyete engel suçlardan mahkûm olunan cezanın miktarı her ne olursa olsun bu cezadan mahkûm olunması halinde hapis cezasının paraya çevrilmesi memuriyet engeli olarak ortaya çıkar.

HAPİS CEZASININ PARAYA ÇEVRİLMESİ

HARBİYE HUKUK BÜROSU OLARAK CEZA HUKUKUNA YÖNELİK HİZMETLERİMİZ

Harbiye Hukuk Bürosu olarak, ceza hukukunda sunduğumuz hizmetlerle, hapis cezasının paraya çevrilmesi konusunda hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şartlarını göz önünde bulundurarak size profesyonel destek sağlıyoruz. Alanında deneyimli ceza avukatlarımız, ceza hukuku konularında derinlemesine bilgi ve deneyime sahiptir. Hapis cezasının paraya çevrilmesi sürecinde sizin yanınızdayız.

SIKÇA SORULAN SORULAR

18 yaşından küçükler adli para cezasını ödemezse ne olur?

Cumhuriyet Başsavcılığınca mahallin en büyük mal memuruna adli para cezasının tahsili için ilam verilir. 6183 sayılı amme alacaklarının tahsil usulü hakkında kanuna göre kalan para cezası tahsil edilir.

Adli para cezası mirasçılara intikal eder mi?

Suç ve cezanın şahsiliği ilkesi gereğince ödenmeyen para cezasından mirasçılar sorumlu tutulamaz.

4 yıl hapis cezası alan ne kadar yatar?

Adi suçlar için 2 yıldır. Adi suçlar dışında kalan suçlar halinde 2 yıl 8 ay 3 gündür.

1 gün adli para cezası ne kadar 2024?

En az 100 TL en fazla 500 TL’dir. Miktar belirlenirken kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurulur.

1 günlük hapis cezası kaç TL 2024?

Hâkim tarafından takdir edilmekle birlikte en az 100 TL en fazla 500 TL’dir.

DİLAY ERGENÇ

HAPİS CEZASININ PARAYA ÇEVRİLMESİ