HAKARET SUÇU VE CEZASI

Hakaret suçu; TCK’nin şerefe karşı suçlar bölümünde, 125-131. Maddeleri arasında düzenlenen şikâyete bağlı bir suçtur. Hakaret fiilinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer kişinin gururu, namusu, haysiyeti ve itibarıdır.

TCK 125. maddeye göre, hakaret suçu, bir kişinin onur, saygınlık veya şerefini zedeleyecek somut bir iddiada bulunma ya da sövme yoluyla işlenir. Bu suç için 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezası veya adli para cezası öngörülmüştür.

Hakaretin alenen yapılması ya da kamu görevlisine görevinden ötürü yöneltilmesi cezayı artıran unsurlardır. Karşılıklı hakaret gibi durumlar ise cezayı hafifletebilir. Hakaret, şikayete tabi bir suç olup soruşturma açılması mağdurun talebine bağlıdır.

Bu yazımızda hakaret suçunu kapsamlı olarak açıklayıp bilmeniz gereken tüm hususlara değindik.

HAKARET SUÇU NEDİR? HUKUKİ TANIMI VE KAPSAMI

Hakaret suçu; kişinin saygınlığını, haysiyetini rencide etmek amacıyla somut fiil veya olgu isnadı şeklinde gerçekleşebileceği gibi kişinin saygınlığına, onuruna, gururuna saldırarak sövmek suretiyle de gerçekleşebilir. TCK hakaret suçu için kişinin 3 aydan 2 yıla kadar cezalandırılabileceğini hüküm altına almıştır. Somut fiil/olgu isnadı ile hakaret suçunun oluşmasına örnek olarak kamu görevlisine zimmet suçunu işlediğine dair isnatlar yapılması verilebilir. Sövme şeklindeki hakaret suçuna örnek olarak ise “salak, aptal” gibi ifadeler verilebilir.

HAKARET SUÇUNUN UNSURLARI

Suçun unsurları bir araya gelerek TCK’ de yer alan tipik bir suçun oluşmasını sağlayacak ve buna göre yargılama yapılacaktır. Suçun unsurları yok ise tipik bir suç oluşmayacağından cezalandırma da yapılamayacaktır. Hakaret suçunun unsurları; hukuki konu, mağdur, fiil ve hukuka aykırılık olmak üzere dört tane olmak üzere tipik bir suçun bileşenleridirler. Hakaret suçunda korunan hukuki değer; kişinin onuru, gururu, şerefi ve saygınlığıdır. Her birey temel insan haklarından olan bu değerlere saygı duymalı ve duymadığı taktirde de cezalandırılacağını bilmelidir.

Hakaret suçunda matufiyet şarttır yani hakaretin kime yöneldiğini açıkça bilmek gerekmektedir. Mağdurun belli ya da belenebilir olması elzemdir. Hakaret suçunda fiil iki şekilde gerçekleşebilir. Birincisi sövme şeklinde ikincisi ise somut fiil/olgu isnadı şeklindedir. Hukuka aykırılık ise fiilin hukuka uygun olmamasıdır. Hukuka uygunluk nedenleri olan; savunma ve yasama dokunulmazlığı, isnadın ispatı ve fiilin düşünce özgürlüğünün sınırları içinde kalması gibi durumlarda suçun varlığından söz edilemeyecektir.

TÜRK CEZA KANUNU’NDA HAKARET SUÇU (TCK MADDE 125)

Hakaret suçu TCK 125.madde ve devamında düzenlenmiştir. Hakaret suçu oluşabilmesi için bir kimseye karşı fiil veya olgu isnadının yahut sövme fiilinin bulunması gerekmektedir. Bu suç 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır. Somut fiil/olgu isnadı birine ‘’hırsız ‘’demek suretiyle olabilir. Sövme ise hakaret içeren sözcüklerin kullanımıyla (gerizekalı, mal vb.) oluşur. Her iki durumda da eylem küçük düşürmeye matuf şekilde gerçekleşmelidir. Huzurda hakaret; kişiyi muhatap alarak yapılan doğrudan gerçekleşen bir fiildir.

Gıyapta hakaret ise kişiye doğrudan olmamakla beraber kişi huzurunda bulunmadan yapılmaktadır ve en az 3 kişiye ihtilat edilerek işlenmesi gerekmektedir. Kişinin huzurunda olmamasına rağmen telefon, mesaj, mektup, telgrafla yapılan hakaretler de huzurda hakaret sayılmakta ve buna göre cezalandırılmaktadır. Hakaret suçunun, kamu görevlisine karşı işlenmesi; sosyal, dini, felsefi inanç ve buna bağlı açıklama veya durumlardan dolayı işlenmesi, dine göre kutsal görülen değerlerden bahisle işlenmesi suçun nitelikli halleridir. Hakaret suçunun alenen yani birden çok kişinin algılayacağı şekilde işlenmesi de nitelikli hallerinden bir tanesidir.

HAKARET SUÇUNUN BASİT VE NİTELİKLİ HALLERİ

Hakaret suçunun basit halleri kişinin karşısındakini küçük düşürmeye matuf olarak hakaret etmesi ,kişinin gıyabında hakaret edilmesi ve kişiye sesli, görüntülü ,yazılı ileti suretiyle hakaret şeklindedir .Hakaret suçunun nitelikli halleri ;kamu görevlisine karşı görevinden sebeple hakaret edilmesi ;dini, sosyal, siyasi, felsefi inanış sebebiyle düşünce ve kanaatleri açıklanması, yayılması dolayısıyla işlenmesi  ,inandığı dinin gereklerini yerine getirmesinden dolayı işlenmesi ,kişinin dini kutsal değerlerinden bahisle hakaret ederek işlenmesi ve alenen hakaret halleri olarak sayılabilir.

HAKARET SUÇUNUN CEZASI NEDİR?

Hakaret suçunun basit şekilde işlenmesi yani TCK 125 /1 ve 125/2 hallerinden biri ile işlenmesi halinde üç aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılması gerekmektedir. Hakaret suçunun nitelikli hallerinden biri işlendiği halde yani kamu görevlisine karşı görevinden sebeple hakaret edilmesi, dini, sosyal, siyasi, felsefi inanış sebebiyle düşünce ve kanaatleri açıklaması, yayması dolayısıyla, inandığı dinin gereklerini yerine getirmesinden dolayı ve kişinin dini kutsal değerlerinden bahisle hakaret edilmesi hallerinde cezanın alt sınırı 1 yıldan az olamayacaktır. Hakaret suçunun bir diğer nitelikli hali olan alenen hakaret suçunda ise ceza altıda bir oranında artırılacaktır.

HAKARET SUÇUNDA ŞİKAYET VE ZAMANAŞIMI SÜRELERİ

Hakaret suçu genel olarak takibi şikayete bağlı suçlardandır. Mağdur faili ve fiili öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde şikayette bulunmalıdır. Kamu görevlisine hakaret suçu ise şikâyete tabi değildir. Bu nedenle savcılık re ’sen harekete geçebilir. 8 yıllık dava zamlanışımı süresi içinde ilgili hakaret için soruşturma başlatılmalıdır. TCK 299’da düzenlenen cumhurbaşkanına hakaret suçu da şikayete bağlı değildir çünkü şikayetçi konumunda bulunan taraf, kamu olarak değerlendirilir.

HAKARET SUÇUNDA UZLAŞMA VE ÖNÖDEME

Hakaret suçunun temel halini düzenleyen 125/1 yani kişinin onur, şeref, saygınlığını zedeleyecek şekilde yapılan hakaret suçu uzlaştırmaya tabi suçlardandır. TCK 125/2 yani mağduru muhatap alarak sosyal mecra yoluyla (WhatsApp, Telegram, Instagram) yazılı, sözlü görüntülü olarak işlenen suç uzlaştırmaya tabi değildir fakat ön ödeme gündeme gelebilir. Ön ödeme belli miktar para ödenerek suçun müeyyidelerinden kurtarılmaktır. Hakaret suçunun nitelikli halleri ise (125/3) uzlaştırmaya tabi değildir. Cumhurbaşkanına karşı işlenen hakaret suçu da uzlaştırmaya tabi değildir.

HAKARET SUÇUNDA İSPAT VE DELİL TOPLAMA

Hakaret suçunun ispatı için çeşitli araçlar kullanılabilir. Hakaretin temel veya nitelikli olup olmamasına göre ispat aracı da değişebilecektir. Huzurda hakarette doğrudan bir etkileşim olduğundan ses, görüntü kaydı aracılığıyla veya tanık beyanı yardımıyla ispat gerçekleşebilir. Hakaret ederken kullanılan mecra da ispatta rol oynayabilir. Örneğin WhatsApp, telegram yazışmaları ispat olarak gösterilebilir. Sosyal medya aracılığıyla yapılan hakaretlerde (Instagram, Twitter gibi) ekran görüntüsü, URL’e IP adresleri ispat olarak kullanılabilir.

ceza avukatı iletişim numarası

SOSYAL MEDYADA HAKARET SUÇU VE ZAMANAŞIMI

Teknolojinin gelişmesiyle beraber günümüzde en sık görülen hakaret türü sosyal medya aracılığıyla yapılan hakarettir. Sosyal mecralar vasıtasıyla kişiye ulaşılabilirlik kolay hale gelmiş ve bu da ilgili suçun artmasına sebebiyet vermiştir. Sosyal medya üzerinden yapılan hakaret suçu TCK 125/2 yani mağduru muhatap alan sesli, yazılı, görsel iletiyle hakaret suretiyle yapılmaktadır. Her ne kadar suçun temel hali şeklinde görülse de sosyal mecralardan sayısız kişinin görüntülemesine açık şekilde yapılan hakaretler alenen hakaret suçunu oluşturur ve ceza altıda bir oranında artırılır. Sosyal medya üzerinden yapılan hakaret suçları şikâyete tabi suçlardan olup fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 ay içinde şikayet edilmelidir. Fiilden itibaren 8 yıl içinde de zamanaşımına uğramaktadır.

HAKARET SUÇUNDA HAKSIZ TAHRİK VE KARŞILIKLI HAKARET

Haksız fiil nedeniyle veya karşılıklı hakaret TCK 129.maddede düzenlenmiştir. İlgili maddede hakaret suçunun cezasının azaltılabileceği ve kaldırılabileceği durumlar sayılmıştır. Hakaret suçu haksız fiile tepki olarak işlendiğinde ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi hakim ceza vermekten vazgeçebilecektir. Hakime ceza verip vermeyeceği hususunda bir takdir yetkisi tanınmıştır. Kasten yaralama suçunun karşılığı olarak hakaret edildiyse bu durumda ceza verilmeyecektir. Kasten yaralama suçu ciddi bir suçtur ve kanun koyucu burada menfaat dengesi gözetmiş, vücuda yönelik yapılan hareket daha kusurlu bulunmuştur. Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlendiği durumlarda ise hakim durumu değerlendirecek ve ikisinin de cezasında ayrı ayrı indirebileceği gibi ceza vermekten de vazgeçebilecektir.

HAKARET SUÇUNDA MAĞDURUN HAKLARI VE TAZMİNAT

Hakaret suçunda mağdurun şikayet hakkı bulunmaktadır. Mağdurun ilgili mercilere şikayette bulunması gerekmektedir. Uzlaştırmaya tabi durumlarda uzlaştırmaya gidilebilmekte ve mağdurun zararı karşılanabilmektedir. Mağdurun manevi tazminat hakkı da bulunmaktadır. Manevi tazminat talep edilebilmesi için mağdurun saygınlığı, onuru, gururu ve kişilik hakları zedelenmeli ve bu durum mağdurda acı, elem yaratmalıdır. Sosyal çevrede mağdur yer almakta zorlanmalı prestiji sarsılmalıdır. Hakaret suçunda zamanaşımı; hakaretin öğrenilmesinden itibaren 2 yıl ve her halde 10 yıldır. Ceza yargılamasında ilgili fiilin hakaret olmadığına karar verilse dahi hukuk yargılamasını bağlamaz ve yine manevi tazminat davası açılabilir.

HAKARET SUÇLARINDA GÖREVLİ MAHKEME

Hakaret suçu cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası şeklinde belirtildiğinden görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Cumhurbaşkanına hakaret hususunda ise TCK 299. maddede ‘’cumhurbaşkanına hakaret eden kişi 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır ‘’ hükmünden anlaşılacağı üzere yine görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.

HAKARET SUÇLARINDA YETKİLİ MAHKEME

CMK 12.madde yetkili mahkeme hususuna açıklık getirmiştir. Buna göre hakaret suçuyla ilgili yargılamayı yürütme yetkisi suçun işlendiği yer mahkemesine aittir. Örneğin İzmir de iki kişi birbirine hakaret ettiyse dava İzmir Asliye Ceza mahkemesinde görülecektir. Sosyal medya üzerinden yapılan hakaretlerde ise görsel, işitsel bir yayım olduğundan CMK 12/5 maddesinin atfıyla CMK 12/3 uygulanır ve yayım yeri yetkili hale gelir. Görsel, işitsel yayım mağdurun yerleşim yerinde işitilmiş ve görülmüşse bu durumda mağdurun yerleşim yeri de yetkili olacaktır. Örneğin A kişisi Sinop ilinde yaşamaktadır.

Twitter aracılığıyla İstanbul’da oturan B kişisine ‘’eskort’’ demiş ve bu görüntüyü “İstanbul” etiketiyle paylaşmıştır. Fiilin işlendiği ve yayım yapılan yer (hakaret eden kişinin yeri) olan Sinop Asliye ceza mahkemesi ve mağdurun yerleşim yerindeki kişilerce de görülüp duyulabileceğinden İzmir Asliye Ceza Mahkemesi yetkili mahkemeler olacaktır.

HAKARET DAVASI NASIL AÇILIR?

Hakaret suçunun mağduru hakaret suçunun failini ve fiili öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde şikayette bulunmalıdır. Hakaret suçu şikayete bağlı bir suçtur. Kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına hakaret suçları şikayete bağlı değildir ve re’sen soruşturulur. Mağdur suça ilişkin bilgileri kolluk, CİMER yahut savcılığa bildirmeli ve şikayette bulunmalıdır. Savcı buna ilişkin iddianame hazırlayacak ve mahkemenin iddianameyi kabulüyle beraber dava açılmış olacaktır. Hakaret suçu nedeniyle tazminat davası açılacak ise mağdurun asliye hukuk mahkemesine dilekçe vermesi suretiyle yapılabilecektir. Daha ayrıntılı bilgi için, “hakaret davası nasıl açılır” adlı yazımıza altı çizili bölümden ulaşabilirsiniz.

HAKARET SUÇUNDA HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI(HAGB)

Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı mahkum edilmemiş sanığın yeniden suç işlemeyeceğine kanaat getiren mahkeme tarafından mağdurun ve kamunun zararını gidermesi ve ilgili şartları kabul etmesi koşuluyla yapılan bir kurumdur. Sanık 5 yıl denetime tabi tutulur ve 5 yılın sonunda herhangi bir suç işlememiş olursa hüküm açıklanmaz. Sanık 5 yıl içinde suç işlerse hükmü mahkeme açıklar ve ilgili cezaya çarptırılır. Hakaret suçunda da mahkeme HAGB şartları varlığı halinde HAGB kararı verebilir.

HAKARET SUÇUNDA CEZANIN ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLMESİ

Adli para cezası her suç tipi için öngörülmemiş olup öngörülüp öngörülmediği kanun koyucunun lafzından anlaşılmaktadır. Hakaret suçu TCK 125.maddede düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre hakaret suçunun müeyyidesi 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Madde metninden anlaşılacağı üzere hapis veya adli para cezasına hükmedilebilecektir. Hakaret suçu adli para cezasına çevrilebilir.

HAKARET SUÇUNDA CEZANIN ERTELENMESİ

Hapis cezasının ertelenmesi TCK 51.maddede düzenlenmiştir. İşlediği suçtan dolayı iki yıl ve daha az mahkum olması öngörülen kişinin cezasında ertelemeye gidilebilir. Cezanın ertelenebilmesi için; failin kasıtlı bir suçtan 3 aydan fazla hapis cezasına mahkumiyet verilmemesi ve mahkemede suçun tekrar işlenmeyeceğine dair bir kanaat oluşması gerekmektedir. Cezası ertelenen hükümlü denetim altında tutulur ve bu sürede faydalı işlere meslek, sanat öğrenmesine karar verilebilir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret Suçu Hangi Maddede Düzenlenmiştir?

TCK hakaret suçu 125.madde ve devamında düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanına hakaret suçu ise özel olarak TCK 299.maddede düzenlenmiştir.

Hakaret Suçunun Cezası Nedir?

Hakaret suçu cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası olarak değişmektedir. Hakaret suçunun alenen hakaret harici nitelikli hallerinde cezanın alt sınırı 1 yıldan az olamazken, alenen hakaret durumunda ceza altıda bir oranında artırılacaktır.

Basit Hakaret ve Nitelikli Hakaret Arasındaki Fark Nedir?

Basit hakaret suçunu düzenleyen 125/1 uzlaştırmaya tabi iken (125/2 sesli, görüntülü, yazılı iletiyle işlenmesi hali hariç) nitelikli hakaret suçu uzlaştırmaya tabi değildir. Ayrıca nitelikli halin cezası daha fazladır.

Hakaret Suçunda Şikayet Süresi Nedir?

Hakaret suçunda şikayet süresi 6 aydır. Kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına hakaret durumlarında ise şikayet gerekmemektedir.

Hakaret Suçu Uzlaşmaya Tabi Midir?

Hakaret suçunda yalnızca TCK 125/1 yani hakaret suçunun temel hali uzlaştırmaya tabidir. Mağdura hakaret ve gıyabında hakaret şeklinde işlenmesi gerekmektedir. Mağduru muhatap alan sesli, yazılı, görüntülü iletiler uzlaştırmaya tabi değildir.

Hakaret Suçunda Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

CMK’ya göre zamanaşımı, belirli sürelerin geçmesiyle devletin cezalandırma hakkının sona ermesidir. İki tür zamanaşımı vardır:

1. Dava Zamanaşımı: Suçtan sonra belli bir sürede dava açılmaması veya tamamlanmaması durumunda ceza davası düşer.
2. Ceza Zamanaşımı: Kesinleşmiş cezanın belirlenen süre içinde infaz edilmemesi halinde, cezanın uygulanmasından vazgeçilir

Hakaret suçunda zamanaşımı süresi fiilden itibaren 8 yıldır. Şikâyete bağlı olan hakaret suçlarında hakaretin ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 ay içinde şikayette bulunulmalıdır.

Sosyal Medya Üzerinden Yapılan Hakaret Suç Sayılır Mı?

TCK 125/2 hakaretin sesli, yazılı, görsel şekilde olabileceğini hüküm altına almıştır. Sosyal medya üzerinden yapılan hakaret suçu bazı durumlarda nitelikli hal sayılabilir. Dikkat edilmelidir ki sosyal medyada yapılan hakareti birden çok kişiye ulaşabilir nitelikte olduğundan alenen hakaret sayılacak ve ceza 1/6 oranında artırılacaktır.

Hakaret Suçu İşlenirken Haksız Tahrik Uygulanır Mı?

Haksız tahrik TCK 129.maddede özel bir şekilde hakaret suçu için düzenlenmiştir. Hakaret suçu işlenmesine sebebiyet veren daha haksız bir fiilin olması ve buna tepki olarak işlenmesi halinde ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi hakim ceza vermekten vazgeç edebilir.

Hakaret Suçunda Karşılıklı Hakaret Durumunda Ceza Nasıl Belirlenir?

Karşılıklı hakaret durumunda taraflardan birinin yahut ikisinin de cezası üçte birine kadar indirilebileceği gibi hakim tarafından ceza verilmemesine karar da verilebilecektir. Hakim menfaat dengesi gözetir Hâkim iki tarafa da ceza vermez veya birinin cezasına indirip diğerine indirimsiz de uygulayabilir.

Hakaret Suçunda Delil Olarak Neler Kullanılabilir?

Hakaret suçunda delil olarak WhatsApp yazışmaları, SMS, telefon kaydı, tanık beyanı, Instagram, Twitter, ekran görüntüleri, IP adresi gibi ispat araçları kullanılabilir.

Hakaret Suçu Nedeniyle Tazminat Talep Edilebilir Mi?

Hakaret suçu şiddetli eleme yol açmış kişinin saygınlığı, gururu zedelenmiş ise manevi tazminat talebine bulunabilir. Manevi tazminat talebi ceza yargılamasından bağımsızdır.

Hakaret İçeren Mesajlar Delil Olarak Kullanılabilir Mi?

Hakaret içeren mesajlar kişiye doğrudan ulaştığından huzurda hakaret sayılır ve sms, WhatsApp vb. yazışmalar, mesajlar delil olarak kullanılır.

Hakaret Suçu Nedeniyle Hapis Cezası Uygulanır Mı?

Hakaret suçu nedeniyle 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya para cezası uygulanabilir. CMK 100/4 gereği hakaret suçunun üst sınırı 2 yıldan fazla olmadığı için tutuklama kararı verilemeyecektir.

Hakaret Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Uygulanır Mı?

HAGB şartları sağladığı takdirde 5 yıl denetim süresine tabi tutulacak ve bu süreçte suç işlemez ise hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesi uygulanmış olacaktır.

Telefonla Yapılan Hakaret Suç Sayılır Mı?

Telefonla yapılan hakaret suç sayılmaktadır ve fail mağdurun fiziken yanında olmasa dahi huzurda yapılan hakaret olarak ele alınmaktadır.

Hakaret Davaları Genellikle Nasıl Sonuçlanır?

Hakaret davaları beraat, adli para cezası, hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi durumlarda sona erebilir. Günümüzde genellikle adli para cezası uygulanmaktadır.

Hakaretin Yatarı Nedir?

Hakaret suçu nedeniyle 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya para cezası uygulanabilir. CMK 100/4 gereği hakaret suçunun üst sınırı 2 yıldan fazla olmadığı için tutuklama kararı verilemeyecektir. Ancak cumhurbaşkanına hakaret durumunda 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir.

Hakaret Davası Kaç Celse Sürer?

Ceza davaları iddianame hazırlanması ve iddianamenin kabul edilmesi ve sonraki süreç mahkemeye bağlı olup 6 ay ve daha fazla sürebilir. Manevi tazminat talepli hakaret davaları ise 1 yılı bulabilir.

Hakkımda Hakaret Davası Açıldı Ne Yapmalıyım?

Yapmanız gereken şey hakaret davanızın niteliğini tasnif edecek olan ve yargılamada size yol gösterecek, ispat faaliyetini gerçekleştirecek bir avukata danışarak süreci yönetmesini sağlamaktır.

Hakaret Davasında Savunma Nasıl Yapılır?

İlgili fiilin hakaret suçunu oluşturup oluşturmadığı incelenmeli, suç tasnif edilmeli ve buna uygun savunma stratejileri geliştirilmelidir. Hukuka uygunluk nedenleri ve eleştiri sınırında kalıp kalmadığı incelenmeli ve bu noktada bir avukattan destek alınmalıdır.

EROL EFE BAYEZİT