FESHE BAĞLI OLMAYAN İŞÇİLİK ALACAKLARI

Feshe bağlı olmayan işçilik alacakları, işçinin iş sözleşmesinin devam ettiği süre boyunca kazandığı ancak henüz ödenmemiş haklarını ifade eder. Bu alacaklar, işçinin işyerinde çalışmaya devam ettiği sırada hak ettiği, ancak feshe bağlı olmayan, ödeme yükümlülükleridir. İşveren, bu ödemeleri işçiyle çalışma ilişkisi devam ederken gerçekleştirmelidir.

İşçi alacakları, bir çalışanın işyerinde geçirdiği süre boyunca hak ettiği ve yasal olarak talep edebileceği tüm mali hakları kapsar. Bu alacaklar, işçinin çalışma koşullarına ve işverenin yükümlülüklerine dayanan çeşitli ödeme kalemlerinden oluşur. İşçi alacakları, iki ana kategoriye ayrılır ve bunlar feshe bağlı işçilik alacakları ve feshe bağlı olmayan işçilik alacaklarıdır.

Feshe bağlı olmayan işçilik alacakları, işçinin iş sözleşmesi devam ettiği süre boyunca hak ettiği ancak henüz ödenmeyen alacakları ifade eder. Bu alacaklar, işçinin çalışma ilişkisi sürerken kazanmış olduğu hakları kapsar ve fesih ile bir ilgisi yoktur. İşçi, çalışma süresi boyunca hak ettiği maaş, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, ulusal bayram ve tatil ücretleri, primler gibi ödemeleri talep edebilir. Bu tür alacaklar, işverenin yasal yükümlülüğü olup, işçi hala çalışırken ödenmesi gereken haklardır.

FESHE BAĞLI OLMAYAN İŞÇİLİK ALACAKLARI NELERDİR?

Feshe bağlı olmayan işçilik alacakları, işçilerin iş sözleşmesinin feshedilmesine bağlı olmayan, işyerinde çalıştıkları süre boyunca hak ettikleri alacaklardır. Bu tür alacaklar, işçinin çalışmaya devam ettiği sürece kazanılabilir ve fesih durumundan bağımsızdır. Feshe bağlı haklar yalnızca iş akdinin sona ermesiyle talep edilebilen haklardır. Buna karşın, feshe bağlı olmayan haklar ise çalışmaya devam ederken de işçi tarafından talep edilebilir.

Feshe bağlı olmayan işçilik alacakları şunlardır:

• Ücret alacağı:
• Fazla çalışma ücreti
• Hafta tatili çalışma ücreti
• Ulusal bayram ve genel tatillerde çalışma ücreti
• İş kazası ve meslek hastalığı tazminatı
• Asgari geçim indirimi
• Prim alacağı

İşciler, feshe bağlı olmayan fazla mesai, genel tatil, hafta tatili, ücret, prim/ikramiye, maddi manevi tazminat, toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan farklar, gece zammı vs alacakları için işten çıkmadan da dava açılabilir.

İŞÇİ HAKLARI AVUKATIMIZI ARAYARAK DETAYLI BİLGİ ALABİLİRSİNİZ

İŞÇİNİN ÜCRET ALACAKLARI VE EKLERİ

İşçinin bir işyerinde yaptığı çalışma karşılığında alacağı ücret ve buna bağlı diğer haklar, ücret hakkının kapsamına girer. Ücret hakkı, ödendiği tarihten itibaren 5 yıl içinde zaman aşımına uğrar. Ücret miktarının belirlenmesinde ispat yükü işçiye, ücretin hesaplandığını ispatlamak ise işverene aittir.

Prim ve İkramiye Alacakları Feshe Bağlı mı?

Prim ve ikramiye alacakları, genellikle feshe bağlı olmayan haklardır. Çalışanlar, iş sözleşmesinde belirtilen performans hedeflerine veya yıllık kâr payı gibi kriterlere dayalı olarak prim ve ikramiye alabilirler. Bu ödemeler, işçinin çalışma süresi boyunca elde ettiği başarılara göre belirlenir ve iş akdinin sona ermesinden bağımsız olarak talep edilebilir. Ancak, bazı durumlarda iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde, prim ve ikramiye ödemelerinin yalnızca iş akdi sona erdiğinde yapılacağına dair hükümler bulunabilir. Bu tür durumlarda, iş sözleşmesinin feshi, prim ve ikramiye alacaklarının ödenmesini tetikleyebilir. Dolayısıyla, prim ve ikramiye alacaklarının feshe bağlı olup olmadığı, sözleşme şartlarına ve işyerindeki uygulamalara göre değişkenlik gösterebilir.

Transfer Ücreti Alacağı Nasıl Talep Edilir?

Transfer ücreti alacağı, işçinin başka bir işyerine veya birimlerine transferi sırasında hak ettiği bir ödeme türüdür. Bu alacak, genellikle iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde açıkça belirtilmişse talep edilebilir.

Bahşiş Ücreti Alacağı

Bahşiş ücreti alacağı, işçilerin, özellikle hizmet sektöründe çalışan personelin (örneğin garson, barmen, otel personeli) elde ettikleri, genellikle müşteri tarafından verilen gönüllü ödüller veya ödemelerdir. Yani Bahşiş, doğrudan işveren tarafından ödenmeyen, ancak işçinin yaptığı hizmet karşılığında müşteriler tarafından verilen bir ödemedir. Bahşiş, genellikle işveren tarafından toplanıp işçiye verilen gönüllü bir ödemedir, ancak bazı durumlarda işveren, bu bahşişleri doğru şekilde işçilerine iletmez. İş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde, bahşişlerin nasıl dağıtılacağına dair bir düzenleme bulunuyorsa, işçi bu düzenlemeye dayanarak alacak talep edebilir. İşçi, eksik ödenen bahşişlerini yazılı olarak işverenden talep edebilir. Eğer işveren ödeme yapmazsa, işçi alacağını tahsil etmek için hukuki yollara başvurabilir ve zaman aşımı süresi dikkate alınarak İş Mahkemesi’ne başvurabilir.

Asgari Geçim İndirimi

Asgari Geçim İndirimi (AGİ), Türkiye’de çalışanların gelir vergisi matrahından düşülen, ailenin geçimini sağlamak için verilen bir vergi indirimi uygulamasıdır. AGİ, çalışan kişinin medeni durumu, eşinin çalışıp çalışmaması ve çocuk sayısına göre değişiklik gösterir. Amacı, çalışanların yaşam standartlarını iyileştirmek ve vergi yükünü azaltmaktır. Asgari Geçim İndirimi, maaşlardan otomatik olarak düşülür ve işveren tarafından ödenen gelir vergisi üzerinden hesaplanarak çalışana yansıtılır.

İlave Tediye Alacağı

İlave tediye alacağı, işçiye işveren tarafından yıl içinde yapılan ek ödemelerdir. Bu ödeme genellikle bayramlar ve yıl sonu gibi dönemlerde yapılır. İlave tediye, işçinin maaşına ek olarak yapılan ve işçiye yıl içinde iki kez ödenmesi gereken bir tür ikramiyedir.

“Somut olayda, davacının 2009 yılı çalışma döneminde ödenecek olan ilave tediye ödeme günleri Bakanlar Kurulu tarafından 30.01.2009-30.06.2009-07.09.2009- 25.11.2009 olarak belirlenmiştir. 2009 yılı için alacağı ilave tediye ücreti zamanaşımı dikkate alındığında da ödeme günü 17.06.2009 tarihinden sonra (dava tarihi olan 17.06.2014 olması sebebi) olan ilave tediye alacağının tamamı için hesaplama yapılması gerekmektedir. Muaccel olmayan bir alacak için zamanaşımı da söz konusu olmayacaktır. Bu nedenle 2009 yılının 30.06.2009, 07.09.2009, 25.11.2009 tarihli ilave tediye ödemeleri belirlenerek, 2010 yılı için tam yıl, 2011 yılı içinse davacının çalıştığı süreyle orantılı olarak hesaplama yapılarak toplam ilave tediye alacağıhüküm altına alınmalıdır. Bu husus gözetilmeksizin karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”

(22. Hukuk Dairesi         2016/727 E.  ,  2018/24756 K.)

Sefer Harcırahı – Sefer Primi Alacağı

Sefer harcırahı ve sefer primi alacağı, işyerinde çalışan ve görevi gereği başka bir şehre veya yurtdışına seyahat eden işçilerin hak ettiği ödemelerdir. Sefer harcırahı, işçinin seyahati sırasında yemek, konaklama, ulaşım gibi masraflarını karşılamak amacıyla işveren tarafından ödenen bir tazminattır. Bu ödeme, işçinin görevli olduğu süre boyunca ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olup, seyahat süresince yapılan harcamalara dayanır. Sefer primi ise, işçinin sefer sırasında ekstra bir ücret almasını sağlayan bir ödeme türüdür. Genellikle, seferin uzunluğu, zorluğu veya işçinin seferde geçirdiği süreye bağlı olarak ödenir.

FESHE BAĞLI OLMAYAN İŞÇİLİK ALACAKLARI

FAZLA MESAİ ALACAKLARI

İş Kanunu’na göre, haftalık çalışma süresi en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir ve bu sürenin aşılması durumunda yapılan çalışmalar fazla mesai olarak kabul edilir. Ayrıca, günlük çalışma süresi 11 saati geçemez; 11 saati aşan çalışmalar, haftalık 45 saati geçmese bile fazla mesai olarak değerlendirilir. Aynı şekilde gece çalışmasının da 7,5 saatten fazla olması yasaktır. Bu çalışmalarında gece 7,5 saatin üzerinde olması durumunda da fazla mesai olarak değerlendirilir.  Fazla çalışma ücreti, normal ücretin %25 fazlasıyla ödenirken, fazla mesai ücreti ise %50 zamlı olarak ödenir. İşveren, fazla çalışma talep ettiğinde işçiden yazılı onay almak zorundadır. Fazla çalışma ücretine, mevduat faiz oranının en yüksek olanı uygulanır. Fazla mesai alacakları, geçmişe dönük olarak 5 yıl içinde talep edilebilir ve bu süre sonunda zamanaşımına uğrar.

HAFTA TATİLİ ÜCRETİ

Hafta tatili ücreti, işçilerin yedi günlük bir süre içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme hakkına sahip olmaları ve bu süre zarfında çalışmamaları durumunda tam ücretlerinin ödenmesi gerektiğini ifade eder. Yani, işçiler hafta tatilinde çalışmadıkları sürece, bu döneme ait maaşlarını tam olarak alırlar. Bu durumda işçinin ücreti de yine 1,5 katı şeklinde ödenmesi gerekmektedir.

ULUSAL BAYRAM GENEL TATİL ÜCRETİ

İş Kanunu’na göre, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışan işçilere, eğer bu günlerde çalışmazlarsa, tam ücretleri ödenir. Ancak, işçi tatil günlerinde çalışmayı tercih ederse, çalıştığı her bir tatil günü için ayrıca bir günlük ücret ödenir. Yani, tatil günlerinde çalışmayan işçi, normal ücretini alırken, tatil günü çalışması durumunda ise ekstra ödeme 1 günlük ücret daha alır.

EŞİT İŞLEM BORCUNA AYKIRILIK TAZMİNATI

Eşit işlem borcuna aykırılık tazminatı, Türk iş hukukunda işverenin, işçilerine eşit ve adil bir şekilde davranma yükümlülüğüne aykırı hareket etmesi durumunda işçiye ödenmesi gereken tazminattır. İşveren, aynı işyerinde benzer işlerde çalışan işçilerine eşit şartlarda muamele etmek zorundadır. Bu, cinsiyet, yaş, ırk, engellilik durumu veya benzeri sebeplerle ayrımcılık yapmamayı içerir.

SENDİKAL TAZMİNAT

Sendikal tazminat, işçilerin bir sendikaya üye olma ya da olmama, üyeliklerini sürdürme veya sonlandırma gibi sendikal hakları nedeniyle iş akdinin feshedilmesi durumunda talep edilebilen bir tazminat türüdür. İşveren, bir işçinin sendikal faaliyetleri nedeniyle işten çıkarılması ya da iş akdini sonlandırması durumunda, işçi sendikal tazminat almayı hak eder. Bu tazminat, işçinin sendikal hakları nedeniyle uğradığı zararın tazmini amacıyla ödenir.

HARCIRAH-GEÇİSİ GÖREV YOLLUĞU ALACAĞI

6245 sayılı Harcırah Kanunu‘na göre harcırah, kamu görevlilerinin görevli oldukları yerin dışında geçici olarak görevlendirildiklerinde, yol, konaklama, yemek gibi masraflarını karşılamak amacıyla devlet tarafından ödenen ödemelerdir.

Harcırah veya geçici görev yolluğu alacağı, işçilerin işyerinin bulunduğu yerin dışında geçici olarak görevlendirildikleri durumlarda, işveren tarafından işçiye yapılan ödemelerdir. Bu ödeme, işçinin seyahati sırasında ortaya çıkan yol, konaklama, yemek gibi masraflarını karşılamak amacıyla yapılır. Harcırah, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde belirtilen koşullara göre belirlenir ve genellikle seyahat edilen yerin mesafesi, seyahatin süresi ve zorluk derecesine göre farklılık gösterebilir.

YILLIK İZİN ÜCRETLERİ FESİH OLMAKSIZIN NASIL ÖDENİR?

Yıllık izin ücretleri, iş akdinin feshedilmesi gerekmeden, işçi iznini kullanmadığında ödenebilir. İşçi, yıllık iznini kullanmak yerine ücretini talep ederse, işveren, kullanılmayan izin günlerinin ücretini hesaplayarak ödemek zorundadır. Bu ödeme, işçinin izni kullanmadığı her bir gün için normal ücretine göre yapılır.

FESHE BAĞLI OLMAYAN ALACAKLARDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ

4857 Sayılı İş Kanunu’nda fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti ve ulusal bayram ile resmi tatil ücretleri için ayrı bir zamanaşımı süresi belirlenmemiştir. Ancak, kanunun genel hükmüne göre ücret alacakları için zamanaşımı süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir.

İŞ KANUNU’NA GÖRE FESHE BAĞLI OLMAYAN ALACAKLARIN TALEP EDİLMESİ

İş Kanunu’na göre feshe bağlı olmayan alacaklar, iş sözleşmesinin feshedilip edilmemesine bakılmaksızın 5 yıl içinde talep edilebilir. Bu alacaklar arasında fazla mesai, hafta tatili ve resmi tatil ücretleri gibi ödemeler yer alır. Talep, alacağın doğduğu tarihten itibaren başlar.

FESHE BAĞLI OLMAYAN İŞÇİLİK ALACAKLARI ZORUNLU ARABULUCULUK BAŞVURUSU

Feshe bağlı olmayan işçilik alacakları için işçi, alacağını talep etmeden önce zorunlu arabuluculuk başvurusu yapmak zorundadır. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na göre, işçi ile işveren arasındaki feshe bağlı olmayan alacak uyuşmazlıklarında (örneğin fazla mesai, hafta tatili ücreti, resmi tatil ücreti gibi) dava açmadan önce arabulucuya başvurulması gerekmektedir.

FESHE BAĞLI OLMAYAN İŞÇİLİK ALACAKLARI DAVASI VE SÜRECİ

Feshe bağlı olmayan işçilik alacakları için dava açılmadan önce zorunlu arabuluculuk başvurusu yapılmalıdır. Eğer arabuluculukta anlaşmazlık çözülmezse işçi 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurabilir. Mahkeme sürecinde, işçi ve işverenin iddiaları incelenir ve karar verilir. İşveren kararına uymazsa işçi icra takibi başlatabilir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Feshe Bağlı Olmayan İşçilik Alacakları Nelerdir?

Feshe bağlı olmayan işçilik alacakları arasında fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve resmî tatil ücretleri, yıllık izin ücreti ve hizmet süresi boyunca biriken diğer haklar yer alır.

Fesih Olmadan İşçinin Ücret Alacakları Nasıl Talep Edilir?

Fesih olmadan işçinin ücret alacakları, iş sözleşmesi devam ederken de talep edilebilir. İşçi, işverenine yazılı bir şekilde ücret alacaklarını bildirebilir. İşçinin alacaklarını talep etmeden önce, zorunlu arabuluculuk başvurusu yapması gerekmektedir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na göre, işçilik alacakları konusunda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması zorunludur. Arabuluculukta anlaşmazlık çözülmezse, işçi 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurabilir.

Fazla Mesai Alacakları Feshe Bağlı Olmadan Alınabilir Mi?

Fazla mesai ücreti alabilmek için iş sözleşmesinin feshedilmesi gerekmez. Bu nedenle, feshe bağlı olmayan işçiler de fazla mesai ücreti talep etme hakkına sahiptir.

Prim ve İkramiye Alacakları Fesih Durumuna Bağlı Mı?

Prim ve ikramiye alacakları, genellikle iş sözleşmesindeki şartlara bağlıdır ve feshe bağlı değildir. İşçi, iş sözleşmesi devam ederken veya fesih sonrası bu alacakları talep edebilmektedir.

Yıllık İzin Ücretleri Fesih Olmaksızın Ödenir Mi?

Yıllık izin ücretleri fesih olmaksızın da ödenebilir. Eğer işçi yıllık iznini kullanmamışsa, iş sözleşmesi devam ederken de kullanılmayan izin günlerine ait ücretin ödenmesi mümkündür. Ancak bu durum sadece işverenin rızası ve oluru ile mümkündür.

Feshe Bağlı Olmayan Alacakların Ödenmemesi Durumunda Ne Yapılmalı?

Feshe bağlı olmayan alacaklar ödenmezse, işçi önce işvereniyle iletişime geçebilir. Ödeme yapılmazsa, zorunlu arabuluculuk başvurusu yapılmalı. Arabuluculuk sürecinde çözüm bulunamazsa, işçi 5 yıl içinde iş mahkemesinebaşvurabilir ve alacaklarını dava yoluyla talep edebilir.

İşveren Feshe Bağlı Olmayan Alacakları Ödemezse İşçi Dava Açabilir Mi?

İşveren feshe bağlı olmayan alacakları ödemezse, işçi dava açabilir. Ancak, işçi önce zorunlu arabuluculuk sürecine başvurmak zorundadır. Arabuluculukta anlaşmazlık çözülmezse, işçi 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak alacaklarını talep edebilir.

Şeymanur Güney