Türk hukukunda dava türleri genel mahiyette üçe ayrılmaktadır. Bunlar, hukuk davaları, ceza davaları ve idari davalardır. Her dava türü kendi içinde farklılıklar arz etmektedir. Bununla birlikte çoğu kişinin aklına dava harcı/yargılama gideri ne kadar? sorusu gelmektedir. Bu sorunun cevabını aramak için ise hayli çaba sarfetmektedir. Yargılama gideri hesaplaması için Harbiye Hukuk’un sizler için hazırlamış olduğu, güncel oranları tatbik ettiği yargılama giderleri hesaplama robotunu kullanabilir, yargılama gideri ve harç ücretlerini kolaylıkla hesaplayabilir, bize bu konuda her türlü iletişim yolu ile danışabilirsiniz. Yargılama gideri hesaplama robotuna, mahkeme türünü, harç türünü, talep türünü yahut bilirkişi ve keşif delilleri seçeneklerini, taraf, tanık, avukat ve bilirkişi sayılarını girip yargılama giderlerini hesaplayabilirsiniz. 2023 yılına ait parametrelerin kullanıldığı yargılama gideri hesaplama robotumuza sizden istenilen bilgilerin girilmesi, hesaplama için yeterli olacaktır.
Dava Harcı Nedir?
Hukukumuzda görülen dava türlerini genel olarak hukuk davaları, ceza davaları ve idari davalar olarak üçe ayırabiliriz. Zira, her alan kendi içinde kuralları ihtiva etmekte olup bu kuralların tatbik edildiği usule göre davalar yürütülmektedir.
Ülkemizde mahkemelerin yürüttükleri yargı faaliyet ve işlemleri belirli ücretlere tabi olup bilabedel bir yargılama söz konusu değildir. Mahkemelerin sunmuş olduğu yargı hizmetine binaen devlet tarafından alınan ücrete harç denilmektedir. İnsanlar arasında ikili ilişkilerde yahut sosyal hayatta birçok uyuşmazlık yaşanması hayatın olağan akışı içinde normaldir. Söz konusu uyuşmazlıkların oluşması halinde oluşacak yargısal faaliyet ve işlemlerde taraflar tarafından devlete ödenmesi gereken birçok harç ortaya çıkmaktadır. Söz konusu harçlar, 492 Sayılı Harçlar Kanunu tarafından düzenlenmekte olup ilgili yargılamalarda güncel harçlar dikkate alınmaktadır. Harçlar Kanunu ahkamına göre gerekli harçların davacı tarafından ödenmesi elzemdir. Yargılamanın nihayetinde ise ödenen harçların hangi tarafın üzerinde kalacağı ayrıca belirlenip hükmün altına yazılmaktadır.
Harç türleri kendi içinde ikiye ayrılmakta olup bunlar maktu harç ve nispi harçtır. 492 Sayılı Harçlar Kanununun 138. Maddesi “Bu Kanuna bağlı tarifelerde yer alan maktu harçlar (Maktu ve nispi harçların asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil), bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar Bakanlar Kurulunca belirlenen miktarlar ile bu miktarların Vergi Usul Kanunu uyarınca l990 yılı için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranı ile çarpılmak suretiyle bulunacak tutarların toplamı kadar artırılmıştır. Her takvim yılı başından geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan maktu harçlar (Maktu ve nispi harçların asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil), o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılır.(Ek cümle:25/12/2003-5035/32 md.; Mülga: 30/12/2004-5281/44 md.) Bu suretle hesaplanan harç tutarlarının 10 Yeni Kuruşa kadarki kesirleri nazara alınmaz.(2) (Ek: 4/5/1994 – 3986/12 md.) Bu Kanuna bağlı tarifelerdeki 1.1.1994 tarihi itibariyle geçerli olan maktu harçlar (maktu ve nispi harçların asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil) % 100, nispi harçlar % 20 oranında artırılmıştır. Yıllık harç kapsamında bulunan belgelere ait 1994 yılı kıst dönemine ait harçlar tahsil edilmez. (Değişik ibare: 27/1/2000- 4503/4 md.) Cumhurbaşkanı, bu Kanuna bağlı tarifelerde yer alan maktu harçları veya bu harçların yeniden değerleme oranı uygulamak suretiyle belirlenmiş olan tutarları (maktu ve nispi harçların asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil) ile nispi harçları, tarifeler yahut tarifelerin ilgili fıkra ve bentleri itibariyle birlikte veya ayrı ayrı olmak üzere; maktu harçlarda yirmi katına, nispi haçlarda ise bir katına kadar artırmaya, uygulanmakta maktu harçları yarısına, nispi harçları ise Kanunla belirlenen oranların onda birine kadar indirmeye, bu had ve miktarlar arasında yeni had, miktar ve nispetler tespit etmeye yetkilidir.” Şeklinde düzenlenmiştir. Söz konusu 138. Maddede de düzenlediği üzere her takvim yılı başında tatbik edilen maktu ve nispi harçlar, o yıl için yeniden değerleme oranlarıyla arttırılmaktadır. Kanun tarafından harca bağlanan olay vuku bulduğu zaman, devlet harcın alacaklısı haline gelmekte olup harca tabi devlet hizmetini talep eden kişi ya da kurumlar, kanunun tanımladığı ölçüler çizgisinde hesaplanan harcı ödemek yükümlülüğü altına girmektedir. Yukarıda da belirtildiği üzere harç türleri ikiye ayrılmakta olup maktu ve nispi olarak iki farklı şekilde hesaplanmaktadır.
Maktu harç, nispi harca tabi davalar dışındaki hallerde ortaya çıkmakta ve harç ödemesi bu hesaplamaya göre yapılmaktadır. Konusu parayla değerlendirilemeyen davalar maktu harca tabidirler. Kısaca tarifeye göre, nispi harca tabi davalar dışındaki davalar ile taraf teşkiline imkân bulunmayan davalarda verilen esas hakkındaki kararlarla, davanın reddi kararı ve icra mahkemelerinin nispi harca tabi olmayan kararlarında maktu harç uygulanır.
Nispi harç, konusu para veya para ile değerlendirilebilen bir şey olan davalarda, esas hakkında karar verilmesi ile hüküm altına alınan anlaşmazlık konusu üzerinden nispi harç alınmaktadır.
Hukukumuzda görülen dava türlerini genel olarak hukuk davaları, ceza davaları ve idari davalar olarak üçe ayırdığımızı yukarıda belirtmiştik. Bu dava türlerinden ceza davası savcılık makamı tarafından açıldığı için şahsi ceza davası açmak mümkün değildir. Savcılık makamı kamu adına iddianame düzenler ve ceza davasını kamu adına açar. Bu nedenle ceza davasının açılmasında bireylerin ödediği bir harç yoktur.
Hukuk davaları ve idari davalar ise bu konuda ceza davasından ayrılmaktadırlar. Her iki dava türünde kural, şahısların davalarını kendilerinin açması ve bu davalar neticesinde ortaya bir harç ücretinin çıkmasıdır. Bu nedenle hukuk davası ya da idari dava açmak isteyen kişi davasını açarken davasının özelliklerine göre harç ödemek zorundadır.
Yukarıda yapılan açıklamalar neticesinde sıkça sorulan hukuk mahkemelerinde dava nasıl açılır sorusuna cevap vermek gerekecektir. Hukuk davalarında bir çok mahkeme türü bulunduğu için ve açılacak davaların kendilerine ait özellikleri mevcut olduğu için dava harç ücretleri değişim göstermektedir. Söz gelimi tüketici mahkemelerinde dava açılması halinde başvuru harcı veya tanık ve bilirkişi ücretleri gibi yargılama giderleri alınmazken diğer mahkemelerde bu giderler alınmaktadır. Yani mahkemenin türüne göre harçları da değişiklik göstermektedir. Buradan çıkan sonuç ise her mahkeme açısından ayrı ayrı hesap yapılması gerektiğidir. Yine dava sürecinde başvurulacak tanık, bilirkişi yahut keşfe göre de dava harcı değişim gösterecektir.
Yargılama Gideri Nedir?
Hukuk davalarında yargılama giderleri, Hukuk Muhakemeleri Kanunu 323. Maddesinde düzenlenmekte olup ilgili maddeye göre yargılama giderleri şunlardır:
- a) Başvurma, karar ve ilam harçları.
- b) Dava nedeniyle yapılan tebliğ ve posta giderleri.
- c) Dosya ve sair evrak giderleri.
ç) Geçici hukuki koruma tedbirleri ve protesto, ihbar, ihtarname ve vekâletname düzenlenmesine ilişkin giderler.
- d) Keşif giderleri.
- e) Tanık ile bilirkişiye ödenen ücret ve giderler.
- f) Resmî dairelerden alınan belgeler için ödenen harç, vergi, ücret ve sair giderler.
- g) Vekil ile takip edilmeyen davalarda tarafların hazır bulundukları günlere ait gündelik, seyahat ve konaklama giderlerine karşılık hâkimin takdir edeceği miktar; vekili bulunduğu hâlde mahkemece bizzat dinlenmek, isticvap olunmak veya yemin etmek üzere çağrılan taraf için takdir edilecek gündelik, yol ve konaklama giderleri.
ğ) Vekille takip edilen davalarda kanun gereğince takdir olunacak vekâlet ücreti.
- h) Yargılama sırasında yapılan diğer giderler.
Yargılama giderleriyle ilgili temel ilkeler olarak şunları sayabiliriz: Yargılama giderlerini mahkeme resen hükmeder, yargılama giderlerine sadece dava tarafları hükmedilebilir, yargılama giderleri hükmün altına yazılır ve yargılama giderleri ayrıca bir dava konusu yapılamaz.
Dava Harcı Neye Göre Belirlenir?
Hukuk davalarında bir çok mahkeme türü bulunduğu için ve açılacak davaların kendilerine ait özellikleri mevcut olduğu için dava harç ücretleri değişim göstermektedir. Söz gelimi tüketici mahkemelerinde dava açılması halinde başvuru harcı veya tanık ve bilirkişi ücretleri gibi yargılama giderleri alınmazken diğer mahkemelerde bu giderler alınmaktadır. Yani mahkemenin türüne göre harçları da değişiklik göstermektedir. Buradan çıkan sonuç ise her mahkeme açısından ayrı ayrı hesap yapılması gerektiğidir. Yine dava sürecinde başvurulacak tanık, bilirkişi yahut keşfe göre de dava harcı değişim gösterecektir.
Harbiye Hukuk Bürosu olarak sizlerin hizmetinize sunduğumuz yargılama giderleri hesaplama robotu, sizler için hukuk ve idare mahkemelerinde açacak olduğunuz davalar için dava harcı ve masraflarını hesaplamakta ve bu konuda sizlere yardımcı olmaktadır.
Unutulmamalıdır ki Harbiye Hukuk Bürosu, yasal haklarınızı kullanırken herhangi bir kayba uğramamanız için sizlere deneyimi, çözüm odaklı yaklaşımı ve ilgisi ile her zaman profesyonel bir hizmet sunmaktadır. Söz konusu dava harcı hesaplama, yargılama giderleri konusu ve daha fazla hukuki danışmanlık ve sorularınız için WhatsApp hattımızdan veya e-mail adresimizden bize ulaşabilirsiniz.