ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA (ATILMA)

Memurluk, günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız meslek gruplarından bir tanesidir. Devlet güvencesi altında çalışıp maaş alan ve devletin atamış olduğu pozisyona göre iş tanımına sahip olan kişilere memur denilmektedir. Ayrıksı kanunu olanlar hariç olmak üzere devlet memurları, “657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na” tabii olmaktadırlar.

Yukarıda bahsi geçen kanunda başta memurluk ve aday memurluk olmak üzere birçok husus düzenlenmektedir. Aday memurlar, bu adaylık süresi boyunca belirli şartların varlığı halinde aday memurluktan çıkarılma(atılma) durumuyla karşılaşmaktadırlar. Bu makalenin konusu da aday memurluktan çıkarılma(atılma) hususudur. Keyifli okumalar dileriz.

İdare Hukuku Avukatı

DEVLET MEMURLARI KANUNU’NA GÖRE ADAY MEMURLUK

Aday memurluktan çıkarılma(atılma) hususunun anlatılmasından önce aday memurluğun ne olduğunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda aday memurluğun tanımına dair herhangi bir şey bulunmamaktadır. Aynı kanunun 55. maddesinin 3. fıkrasında aday memurlarının yetiştirilmesine ilişkin usul ve esasların yönetmelikle düzenleneceğinden bahsedilmektedir.

İlgili bu kanun hükmü uyarınca “Aday Memurların Yetiştirilmesine İlişkin Genel Yönetmelik” adında bir yönetmelik çıkarılmıştır. Bu yönetmeliğin “tanımlar” başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasının a bendinde aday memurun ne olduğu tanımlanmaktadır.

Bu bende göre aday memur şu kişilere denmektedir: “İlk defa Devlet memurluğuna atanacaklar için uygulanacak merkezi sınavı kazanarak temel, hazırlayıcı eğitim ve staj’a tabi tutulmak üzere herhangi bir kurum veya kuruluşa atananları.”

ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA NEDİR?

Aday Memurların Yetiştirilmesine İlişkin Genel Yönetmelik uyarınca yapılacak olan merkezi sınavı kazanıp herhangi bir devlet kuruluşuna atananların aday memur statüsünde olduğundan yukarıda bahsedilmişti. Peki bu süre içerisinde kişilerin aday memurluktan çıkarılma(atılma) ihtimali var mıdır?

Bu soruya verilecek kısa cevap “evet” şeklinde olacaktır. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca kişiler, şartları oluşması halinde aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemine tabii tutulmaktadır. Aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi sonucunda kişilerin memurlukla ilişikleri kesilmektedir.

ADAY MEMURUN ADAYLIK SÜRECİNDE İLİŞİĞİNİN KESİLMESİ İŞLEMİ

Makalenin “ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA NEDİR?” başlığında aday memurluktan çıkarılma(atılma) işleminin 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca mümkün olduğundan bahsedilmişti.

Bu bağlamda ilgili koşulları taşıdığından bahisle hakkında aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi uygulananların memurlukla ilişiği kesilmektedir. Bu durum 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 56. ve 57. maddelerinin 1. fıkralarında yer almaktadır.

ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA NEDENLERİ NELERDİR?

Makalenin yukarıdaki bölümlerinde kişilere aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi yapılabileceğinden bahsedilmişti. Bu noktada “hangi hallerde aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi yapılabilir?” sorusu akıllara gelmektedir.

Kanunun “Adaylık devresi içinde göreve son verme” başlığını taşıyan 56. maddesinde şöyle denmektedir: “Adaylık süresi içinde temel ve hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her birinde başarısız olanlarla adaylık süresi içinde hal ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmıyacak durumları, göreve devamsızlıkları tespit edilenlerin disiplin amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile ilişikleri kesilir.”

Madde hükmü oldukça açıktır. Adaylık süresi içerisinde(bu süre aynı kanunun 54. maddesinin 2. fıkrası uyarınca en az 1 en fazla 2 yıl olabilir) başarısız olan kişiler ve adaylık süresi boyunca memuriyetle bağdaşmayan hal ve hareketlerde bulunanlara aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi uygulanır.

Bununla beraber aynı kanunun “Adaylık süresi sonunda başarısızlık” başlığını taşıyan 57. maddesinde ise: “Adaylık süresi içinde aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış olanların disiplin amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile ilişikleri kesilir. İlişikleri kesilenler ilgili kurumlarca derhâl Devlet Personel Başkanlığına bildirilir.” denmektedir.

Bu madde uyarınca kişi hakkında aday memurluktan çıkarılma(atılma) işleminin uygulanması için aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmesi gerekmektedir.

Aylıktan kesme cezasının verilebileceği haller 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125/C maddesinde düzenlenmişken, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının verilebileceği haller aynı kanunun 125/D maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddedeki fiillerden birini işleyen aday memura, aynı kanunun 57. Maddesi uyarınca aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi uygulanır.

Bu hükümler uyarınca aylıktan kesme cezası verilebilecek haller şunlardır:

• Kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak,
• Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek,
• Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak,
• Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak,
• Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek,
• Görev yeri sınırları içerisinde her hangi bir yerin toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz olarak kullanılmasına yardımcı olmak,
• Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak.

Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ise şu hallerde verilebilmektedir:

• Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek,
• Özürsüz ve kesintisiz 3 – 9 gün göreve gelmemek,
• Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak,
• Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak,
• Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak,
• Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,
• Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,
• Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak,
• Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak,
• Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak,
• Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek,
• Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek,
• Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak,
• Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.

ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARMA KARARINI VERMEYE YETKİLİ İDARE

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca aday memurlar hakkında aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemimin uygulanabileceğinden yukarıda bahsedilmişti. Bu noktada aday memurluktan çıkarılma(atılma) kararlarını vermeye yetkili organın kim olduğu sorusu akıllara gelmektedir.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer alan “Disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullar” başlıklı 126. madde uyarınca aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından verilebilmektedir. Dolayısıyla kişi hakkında aylıktan kesme cezası doğrultusunda aday memurluktan çıkarılma(atılma) işleminin uygulanabilmesi için bu cezanın disiplin amirleri tarafından verilmesi gerekmektedir.

Bununla beraber aynı maddenin devamındaki cümle doğrultusunda kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının “…memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili amirler il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde Valiler tarafından…” verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla kademe ilerleme cezası doğrultusunda kişi hakkında aday memurluktan çıkarılma(atılma) işleminin uygulanabilmesi için maddede sözü geçen atamaya yetkili amir veya valilerce verilmesi gerekmektedir.

ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA İŞLEMİNE KARŞI BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR

Aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi bir idari işlemdir. Bu yüzden de aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemine karşı izlenecek hukuki yol idari yargıda dava açılmasıdır.

Haklarında aday memurluktan atılma işlemi uygulananlar 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu 2. madde uyarınca iptal davası açabilirler. Açılan bu iptal davası ile beraber aday memurluktan atılma işleminin iptal edilmesini ve bu işleminin hukuk dünyasında bir sonuç doğurmamasını talep edebilirler.

Bununla beraber idari yargıda bir işlem hakkında iptal davası açılması o işlemin yürütülmesini durdurmamaktadır. Dolayısıyla da aday memurluktan atılma işlemine karşı idari yargıda bir kişi dava açsa bile o işlem geçerliliğini koruyacaktır.

Bu yüzden aday memurluktan atılma işlemine karşı kişi idari yargıda dava açtıktan sonra, 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca yürütmenin durdurulmasını istemelidir. Böylece telafisi güç ve imkansız zararların önüne geçilecek ve kişi, anayasanın “hak arama hürriyeti” başlıklı 36. maddesi uyarınca hakkını yargı merciileri önünde sağlıklı bir şekilde arayabilecektir.

ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA İŞLEMİ İPTAL DAVASI

Aday memurluktan çıkarılma(atılma) işleminin bir idari işlem olduğundan dolayısıyla hakkında aday memurluktan atılma işlemi uygulanan kişinin idari yargı önünde bu işlemin iptalini isteyebileceğinden yukarıda bahsedilmişti.

Bu bağlamda aday memurların, aday memurluktan atılma işlemlerine karşı idari yargıya başvurup işlemin iptalinin istendiği iptal davası açma olanakları bulunmaktadır.

ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA İPTAL DAVASINDA ZAMANAŞIMI VE DAVA AÇMA SÜRESİ

Bu makalenin “ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA İŞLEMİNE KARŞI BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR” ve “ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA İŞLEMİ İPTAL DAVASI” başlıklarında aday memurların aday memurluktan atılma işlemlerine karşı idari yargıya başvurabileceklerinden ve iptal davası açabileceklerinden bahsedilmişti.

Bu davanın süresine bakılacak olursa 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda herhangi bir düzenleme görülememektedir. Bu yüzden genel kuralların yer aldığı 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’na bakılması gerekmektedir. Süreler ile ilgili hususlar 2577 Sayılı Kanun’un 7. ve 8. maddelerinde yazmaktadır.

2577 Sayılı Kanun uyarınca, aday memurluktan atılma işlemi idare mahkemelerinin görev alanına giren bir işlem olduğundan dolayı altmış gün içinde aday memurluktan atılmanın iptali davasının açılması gerekmektedir.

İdari yargılama hukuku bakımından dava açma süresi olan 60 günlük sürenin hak düşürücü süre olduğu da unutulmamalıdır. Bu süreler geçtikten sonra kişilerin dava açma hakkı düşmektedir.

ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA İPTAL DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Aday memurluktan çıkarılma(atılma) davasına ilişkin süreler, bu makalenin “ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA İPTAL DAVASINDA ZAMANAŞIMI VE DAVA AÇMA SÜRESİ” isimli bir üst başlığında açıklanmıştı.

Usul hukuku bağlamında sürelerden başka görevli ve yetkili mahkemenin tespiti de oldukça önem arz etmektedir.

Görevli mahkeme şu şekilde tespit edilmektedir: Aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi bir idari işlem olduğundan ve bu davanın konusu vergi mahkemesinin görev alanına girmediğinden dolayı idare mahkemesinin görev alanına girmektedir. Yani aday memurluktan atılma işlemine karşı idare mahkemesinde dava açılmalıdır.

Yetki bakımından ise 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda özel yetkili bir mahkeme düzenlenmediğinden dolayı 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’na bakılması gerekmektedir. Kanunun 32. maddesi uyarınca idari işlemi yapan idari merciinin bulunduğu yer mahkemesi görevlidir.

ADAY MEMURLUKTAN ATILAN BİR KİŞİNİN YENİDEN MEMUR OLMASI MÜMKÜN MÜDÜR?

Aday memurluğa ilişkin hükümler 657 Sayılı Kanun’un 54, 55, 56 ve 57. maddelerinde düzenleme alanı bulmuştur.

Bu düzenlemeler uyarınca kanunun 57. faddesinin 2. fıkrası önem taşımaktadır. Bu fıkra doğrultusunda 56 ve 57. maddeler uyarınca ilişiği kesilen aday memurlar 3 yıl boyunca devlet memuru olamamaktadır. 3 yılın sonunda hakkında aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi uygulanan kişiler yeniden süreci işletmek koşulu ile devlet memuru olabilirler.

ADAY MEMURLUKTAN ÇIKARILMA (ATILMA)

HARBİYE HUKUK BÜROSU İDARE AVUKATI HİZMETLERİMİZ

Bu makalede aday memurluk ile aday memurluktan atılmanın ne olduğundan ve bununla beraber böyle bir durumda nasıl bir süreç izlenmesi gerektiğinden bahsedilmiştir.

Bununla beraber idari yargıya ilişkin usul ve esaslar katıdır. Katı olmakla beraber idari yargıda kural idari işlemlerin geçerliliği ilkesi olduğundan dolayı kendisi hakkında aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemi uygulanan kişi, süreci yanlış yönetirse dava bile açmış olsa görevine devam edemeyip çok ciddi ve telafisi imkansız sıkıntılar ile karşılaşabilmektedir.

Tam da bu noktada Harbiye Hukuk Bürosu olarak bizler devreye girmekteyiz. İdare hukuku kapsamında verdiğimiz profesyonel hizmetlerle sizlerin yaşamış olduğu mağduriyetler veya gelecekte yaşanma tehlikesi bulunan hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlamaktayız.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Hangi Hallerde Adaylık Son Bulur?

Adaylık süresi içinde eğitimde başarısız olunması, adayların memuriyetle bağdaşmayacak hal ve hareketlerinin bulunması, aylıktan kesme cezası alınması ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının alınması hallerinde adaylık son bulur.

Aday Memur İşe Kaç Gün Gitmezse Görevden Alınır?

Özürsüz olarak 1 veya 2 gün gelmemek aylıktan kesme cezası, özürsüz ve kesintisiz olarak 3 – 9 gün gelinmemesinde ise kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmektedir. Her iki halde de aday memur için kanunun 57. maddesi uyarınca ilişik kesilmesi işlemi uygulanır.

Aday Memurluktan Atılmaya Karşı Başvurulacak Yollar Nelerdir?

Aday memurluktan çıkarılma(atılma) işlemine karşı idare mahkemelerinde iptal davası açılabilir.

Disiplin Cezası Almak Aday Memurluğu Sona Erdirir Mi?

Uyarma ve kınama disiplin cezalarının alınması halinde aday memurların memurluğuna son verilemez. Buna karşılık aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması disiplin cezalarının verilmesi halinde aday memurun memurluğuna son verilir.

Aday Memur Kademe İlerleme Cezası Alırsa Ne Olur?

Aday memurun kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alması halinde kanunun 57. maddesi uyarınca memurluktan ilişiği kesilmektedir.

Aday Memur Aylıktan Kesme Cezası Alırsa Ne Olur?

Aday memurun aylıktan kesme cezası alması halinde kanunun 57. Maddesi uyarınca memurluktan ilişiği kesilmektedir.

Aday Memurluktan Atılan Memur Geri Dönebilir Mi?

Sağlık nedenleri hariç olmak üzere kanunun 56. ve 57. maddeleri doğrultusunda memurluktan ilişiği kesilen aday memurlar 3 yıl sonra yeniden memur olabilirler.

Ensar Emin GÜNAY