YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜ-TCK 31

Yaş küçüklüğü kavramı, bireylerin ceza sorumluluğunun belirlenmesinde önemli bir unsurdur. TCK, özellikle çocukların bilişsel ve duygusal gelişimlerini dikkate alarak, yaş küçüklüğüne bağlı olarak hukuki sorumluluğun nasıl ele alınacağını düzenlemiştir. Hukuk sistemleri, bireylerin yaşlarına ve gelişim düzeylerine bağlı olarak kusurluluklarını yaş küçüklüğüne bağlı değerlendirir. Özellikle çocuklar açısından, onların zihinsel ve duygusal olgunlukları zamanla değişir. Bu evrim süreci, çocukların doğru ile yanlışı ayırt etme yeteneklerini etkiler. Dolayısıyla, hukuk sistemleri, çocukların yaş küçüklüğünü göz önünde bulundurarak onların sorumluluklarını belirler.

YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜ NEDİR?

Türk Ceza Kanunu (TCK) bağlamında “yaş küçüklüğü,” bir bireyin ceza sorumluluğunu etkileyen önemli bir kriterdir. TCK’da, bir kişinin suç işlediğinde cezai sorumluluğunun olup olmadığı, yaş küçüklüğüne göre belirlenir.

TÜRK CEZA KANUNU’NDA CEZALANDIRILABİLME YAŞI

12-15 yaş küçüklüğü grubunun fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin gelişmiş olması durumunda ve 15 yaşını doldurmuş 18 yaşını tamamlamamış olan yaş küçüklüğü grubunun kusur yeteneğinin varlığı kabul edilmektedir.

YAŞ AYRIMLARI (0-12,12-15, 15-18)

Türk Ceza Kanunu yaş küçüklüğünün kusur yeteneğine etkisini üç devrede incelemektedir:

1. 0-12 yaş: 12 yaşını bitirmeyenler
2. 12-15 yaş: 12 yaşını bitirmiş fakat 15 yaşını tamamlamamış küçükler
3. Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği yeterince gelişmiş olan yaş küçüklüğü
4. Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği yeterince gelişmemiş olan yaş küçüklüğü
5. 15-18 yaş: 15 yaşını doldurmuş 18 yaşını tamamlamamış olanlar

0-12 YAŞTA SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUĞUN CEZA SORUMLULUĞU

Türk Ceza Kanunu madde 31 gereğince, 12 yaşını doldurmamış yaş küçüklüğü grubundaki çocukların ceza sorumluluğuna sahip olmadığı ve bu nedenle ceza kovuşturması yapılamayacağı belirtiliyor. Kanun 12 yaşını doldurmamış suça sürüklenen çocukların kusur yeteneğine sahip olmadıklarını aksi ispat edilemeyen karine olarak öngörmüştür. Bu yaş grubundaki çocuklar hakkında ceza takibatı yapılamaz ve ceza verilemez. Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir. Bu yaş grubundaki çocuklar hakkında kovuşturma yapılması yasak olsa da maddi gerçeğin tespitini yapabilmek amacıyla soruşturma işlemleri gerçekleştirilebilir.

Bu soruşturma süreci, çocuk bürosunda görevli bir Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülür. Savcı, suça sürüklenen çocuk hakkında koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanmasını talep edebilir. Bu tedbirler, suça sürüklenen çocuk hakkında rehabilitasyonu veya korunması amacıyla alınan önlemleri içerebilir. Ayrıca, 12 yaş altındaki suça sürüklenen çocuklar için güvenlik tedbirleri ihtiyari olarak uygulanabilir; bu, çocuğun ve toplumun güvenliğini sağlamak için alınan önlemleri ifade eder.

12-15 YAŞTA SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUĞUN CEZA SORUMLULUĞU

12-15 yaş grubundaki çocukların cezai sorumluluğu incelenirken 2 gruba ayrılarak incelenmesi gerekir:

1. Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği yeterince gelişmiş olanlar: Cezai sorumluluğu vardır, ancak ceza TCK 31/2’de belirtilen şekilde ceza indirilerek verilir.
2. Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği yeterince gelişmemiş olanlar: Cezai sorumlulukları yoktur. Bu kişiler hakkında ÇKK m.5/1’de düzenlenen çocuklara özgü güvenlik tedbirleri zorunlu olarak uygulanır.

15-18 YAŞTA SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUĞUN CEZA SORUMLULUĞU

Cezai sorumlulukları bulunmaktadır. Ancak bu kişilere verilecek ceza belirli oranda indirilir.

ÇKK madde 12 gereğince, 0-12, 12-15 yaş grubundaki çocukların aynı zamanda akıl hastası olmaları halinde çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanmalıdır. 15-18 yaş grubundaki çocukların aynı zamanda akıl hastası olmaları halinde, akıl hastasına özgü güvenlik tedbirleri uygulanmalıdır.

“Madde 12- (1) Suça sürüklenen çocuk aynı zamanda akıl hastası olması hâlinde, 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 31 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları kapsamına giren çocuklar hakkında, çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanır.”

GÜVENLİK TEDBİRİ NEDİR?

Güvenlik tedbiri, mahkeme tarafından, suçlunun topluma olan potansiyel tehlikesini değerlendirerek alınan önlemlerdir. Bu tedbirler, özellikle suç işlemiş olan kişilerin rehabilitasyonunu amaçlamakta ve toplumun güvenliğini sağlamaya yönelik olarak uygulanmaktadır.

Türk Ceza Kanunu’nda güvenlik tedbirleri, 53 ila 60. maddeler arasında yer alarak, hem ceza ile birlikte hem de ceza yerine uygulanabilecek farklı tedbirleri içermektedir. Genel olarak, bu tedbirler, bireyin topluma kazandırılmasını sağlarken, aynı zamanda toplumun genel güvenliğini de koruma amacını gütmektedir.

Suça sürüklenen çocuklara yönelik güvenlik tedbirleri, toplumun suçlulara karşı korunmasını sağlarken, aynı zamanda bu yaş küçüklüğüne sahip çocukların topluma yeniden kazandırılmasını, olumsuz alışkanlıklardan uzak durmalarını ve sosyal uyumlarını desteklemeyi amaçlar. Türk Ceza Kanunu’nun 56. maddesi, bu özel tedbirlerin uygulanmasıyla ilgili olarak ilgili mevzuatlara atıfta bulunur. Bu tedbirler, yaş küçüklüğüne sahip sıça sürüklenen çocukların korunması amacı taşıdığından, gerekli durumlarda devletin zorla müdahale etme yetkisi bulunmaktadır.

Türk Ceza Kanunu’ndaki atıf, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’na yönlendirir. Eğer güvenlik tedbirleriyle ilgili bu kanunda bir düzenleme yoksa, Ceza Muhakemesi Kanunu devreye girebilir. Ancak, tercih edilmesi gereken, Çocuk Koruma Kanunu’nun çocuklara yönelik güvenlik tedbirleri konusunda daha kapsamlı ve net bir çerçeve sunmasıdır. Mevcut düzenlemeler, çocuk haklarının korunmasına dair temel prensiplerle çelişebilmektedir.

SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUĞA UYGULANABİLECEK GÜVENLİK TEDBİRLERİ

Koruyucu ve destekleyici tedbirler:

1. a) Danışmanlık tedbiri: Yaş küçüklüğüne sahip çocuk bakımından sorumlu olan kimselere çocuk yetiştirme konusunda; çocuklara da eğitim ve gelişimleri ile ilgili sorunlarının çözümünde yol göstermeye yönelik rehberlik tedbirleridir.
2. b) Eğitim tedbiri: Yaş küçüklüğüne sahip çocuğun bir eğitim kurumuna gündüzlü veya yatılı olarak devamına; bu şekilde eğitim alması mümkün olmayan çocukların evde eğitim almalarına, özel eğitim almaları gereken yaş küçüklüğüne sahip çocukların eğitsel ihtiyaçları doğrultusunda ilgili eğitim kurumuna devamına, kendilerine, ailelerine, öğretmenlerine ve okul personeline; uzman personel, araç gereç sağlanmasına yönelik tedbirler ile yaş küçüklüğüne sahip çocuğun iş ve meslek edinmesi amacıyla bir meslek veya sanat edinme kursuna gitmesine veya meslek sahibi bir ustanın yanına yahut kamu ya da özel sektöre ait işyerlerine yerleştirilmesine yönelik tedbirlerdir.
3. c) Bakım tedbiri: Yaş küçüklüğüne sahip çocuğun bakımından sorumlu olan kimsenin herhangi bir nedenle görevini yerine getirememesi hâlinde, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı il ve ilçe müdürlükleri tarafından yaş küçüklüğüne sahip çocuğun resmî veya özel bakım yurduna yerleştirilmesi ya da koruyucu aile hizmetlerinden veya Kurumun bu kapsamda yürüttüğü hizmet modellerinden yararlandırılmasına yönelik tedbirdir
4. d) Sağlık tedbiri: Yaş küçüklüğüne sahip çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığının korunması ve tedavisi için gerekli geçici veya sürekli tıbbî bakım ve rehabilitasyonu ile madde bağımlısı olanların tedavilerinin yapılmasına yönelik tedbirdir
5. e) Barınma tedbiri: Yaşamını devam ettirmek için yeterli ve sağlıklı bir barınma yeri olmayan çocuklu kimselere veya hayatı tehlikede olan hamile kadınlar ile bunların yaş küçüklüğüne sahip çocuklarına uygun barınma yeri sağlamaya yönelik tedbirlerdir.

+3 KURALI (Sağır ve dilsizlere yönelik yaş kısıtlaması)

Doğuştan işitme yeteneği olmayan veya çocukluk döneminde işitme kaybı yaşayan bireylerin konuşma yeteneği de gelişmemektedir ve kanun koyucu bu kişilerin algılama yeteneğinin yeterince gelişmediğini kabul etmektedir.

Sağır ve dilsizlik TCK madde 33’te kusuru kaldıran veya azaltan sebepler arasında düzenlenmiştir. Bu maddenin uygulama alanı bulabilmesi için sağır ve dilsizliğin kalıcı bir durum olması gerektiği ifade ediliyor. Yani, bir kişi eğer doğuştan veya erken yaşlardan itibaren bu duruma sahipse, suç işledikten sonra tedavi edilip iyileşse bile, 33. madde hala uygulanabilir. Ancak, eğer kişi tedavi olduktan sonra bir suç işlerse, bu durumda artık sağır ve dilsiz sayılmadığı için bu madde geçerli olmayacak. Bu maddeye göre sağır dilsizlik 21 yaşın tamamlanmasına kadar kusuru etkileyen bir haldir. Bu bağlamda sağır dilsizliği 3 grupta incelemek mümkündür:

1. 15 yaşını doldurmamış sağır dilsizler: TCK 31/1
2. 15 yaşını doldurmuş olup da 18 yaşını doldurmamış sağır dilsiz: TCK 31/2
3. 18 yaşını doldurmuş olup da 21 yaşını doldurmamış sağır dilsiz: TCK 31/3

hükümleri uygulanacaktır.

21 yaşını doldurmuş sağır dilsiz, işledikleri suçlar yönünden kusur yeteneklerinin tam olduğu kabul edilir.

21 yaşını doldurmuş olan sağır dilsiz akıl hastası ise bu durumda akıl hastalığına ilişkin hükümler uygulanmalıdır. (TCK madde 32)

Sağır dilsiz olan şüpheli veya sanığın yaşı dikkate alınmaksızın müdafi yoksa istemi olmasa da kendisine bir müdafi görevlendirilir.

YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜNÜN CEZAİ YAPTIRIMLARA ETKİSİ

YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜNE DAİR YARGITAY KARARLARI

17. Ceza Dairesi 2019/8474 E. ,  2019/11393 K.

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ :Çocuk Mahkemesi

SUÇ : Hırsızlık

HÜKÜM : Mahkumiyet

Yerel mahkemece suça sürüklenen çocuk hakkında hırsızlık suçundan verilen hüküm temyiz edilmekle, başvurunun süresi ve kararın niteliği ile suç tarihine göre dosya görüşüldü:

Suça sürüklenen çocuğun 15-18 yaş grubunda olduğundan takdiren sosyal inceleme raporu aldırılmasına yer olmadığı biçimindeki hatalı gerekçe ile suç tarihinde 12 yaşını bitirip 15 yaşını tamamlamayan suça sürüklenen çocuk …’ın, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin mahkeme tarafından takdirinde göz önünde bulundurulacak sosyal inceleme raporu alınmayarak, 5395 sayılı Yasa’nın 35/1 ve 3. fıkrası hükümlerine uyulmaması,

Bozmayı gerektirmiş, suça sürüklenen çocuk … müdafinin temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, diğer yönleri incelenmeyen hükmün bu nedenle BOZULMASINA, 30.09.2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜ-TCK 31

HARBİYE HUKUK BÜROSU OLARAK CEZA HUKUKUNA YÖNELİK HİZMETLERİMİZ

Harbiye Hukuk Bürosu, yaş küçüklüğü tespiti alanında uzmanlaşmış bir ekip ile faaliyet göstermektedir. Bu ekip, karmaşık yaş küçüklüğü davalarında müvekkillerine detaylı rehberlik sunarak, onların yasal haklarını koruma konusunda büyük bir çaba sarf etmektedir. Amacımız, müvekkillerimizin yaş küçüklüğü tespit süreçlerinde en etkin savunmayı yaparak, adil bir yargılama süreci sağlamaktır. Unutulmamalıdır ki, yaş küçüklüğünün belirlenmesi, müvekkillerimizin savunma stratejilerini geliştirmelerinde kritik bir rol oynamaktadır. İstanbul Avukat Dava süreçlerinin her aşamasında profesyonel ve deneyimli ekibimizle yanınızda olarak, ihtiyaç duyduğunuz destek ve bilgiyi sağlamaktan memnuniyet duyuyoruz.

SIKÇA SORULAN SORULAR

• TCK’de 12 yaşından küçük olmak ne anlama gelir?

Mutlak surette kusur yeteneğinden yoksun 12 yaşını henüz tamamlamamış olan yaş küçüklüğüne sahip çocuklardır.

• TCK 31/2 nedir?

Fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmuş olup 15 yaşını doldurmamış olan yaş küçüklüğüne sahiplerin;

• Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği yeterince gelişmemiş olanların ceza sorumluluğunun olmadığını ve zorunlu olarak güvenlik tedbirinin uygulanacağını,
• Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği yeterince gelişmiş olanların ceza sorumluluğunun olduğunu ve cezanın indirilecek verileceğini açıklar.

• 17 yaşında suça sürüklenen çocuğun cezası nedir?

15-18 yaş küçüklüğü grubunda değerlendirilmektedir. 15-18 yaş küçüklüğü grubunda suça sürüklenen çocuk bakımından cezai sorumlulukları bulunmaktadır. Ancak 15-18 yaş küçüklüğü grubundaki suça sürüklenen çocuk hakkında verilecek ceza belirli oranda indirilir.

• Suça sürüklenen çocuk (SSÇ) nedir?

Kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuğa suça sürüklenen çocuk (SSÇ) denir.

DİLAY ERGENÇ