İDARİ YARGIDA İSTİNAF MAHKEMESİ

İdari yargıda istinaf mahkemesi, 20 Temmuz 2016 tarihinde yürürlüğe giren düzenlemelerle Türk hukuk sistemine kazandırılmış ve idari davaların yeniden değerlendirilmesi amacıyla kullanılan bir kanun yoludur. Bu süreç, ilk derece mahkemelerinin (idare ve vergi mahkemeleri) verdiği kararların, Bölge İdare Mahkemeleri (BİM) tarafından hukuki ve maddi açıdan yeniden incelenmesini sağlar. İdari yargıda istinaf, adaletin sağlanması ve hatalı kararların düzeltilmesi için etkili bir mekanizmadır.

İDARİ YARGIDA İSTİNAF NEDİR?

İdari yargıda istinaf, ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararların hukuki denetime tabi tutulmasını sağlayan bir kanun yoludur. Bu süreçte, dava dosyası yeniden incelenerek, verilen kararın hukuka uygun olup olmadığı değerlendirilir. İdari yargıda istinafın dayanağı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun (İYUK) 45. maddesidir.

İstinafa Konu Kararlar:
• Tam Yargı Davaları: Tazminat taleplerini içeren davalar.
• İptal Davaları: İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun denetlenmesi amacıyla açılan davalar.
• Vergi Davaları: Vergi borçları ve cezalarıyla ilgili uyuşmazlıkları konu alan davalar.

İDARİ YARGIDA İSTİNAF MAHKEMESİ

İDARİ YARGIDA İSTİNAFIN KAPSAMI VE ŞARTLARI

İdari yargıda istinaf, belirli şartlara bağlı olarak uygulanır. İYUK’un 45. maddesine göre, istinaf süreci şu koşullara tabidir:
• Parasal Sınır: Dava konusu miktarın 2024 yılı itibarıyla 31.000 TL’yi aşması gerekir. Bu sınırın altındaki davalarda istinaf yoluna başvurulamaz.
• Yasal Süre: Kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde istinaf başvurusu yapılmalıdır.
• Kesinleşmemiş Karar: İlk derece mahkemesi tarafından verilen kararın kesin nitelikte olmaması gerekir.

İDARİ YARGIDA İSTİNAF SÜRECİ NASIL İŞLER?

İdari yargıda istinaf süreci şu aşamalardan oluşur:

1. Başvuru

İlk derece mahkemesi tarafından verilen karara karşı, ilgili Bölge İdare Mahkemesi’ne istinaf başvurusu yapılır. Başvuru süresi, kararın tebliğinden itibaren 30 gündür.

2. Dosyanın İncelenmesi

Bölge İdare Mahkemesi, dosyayı hem hukuki hem de maddi açıdan inceler. Bu aşamada taraflardan ek bilgi veya belge talep edilebilir.

3. Karar Verme

Bölge İdare Mahkemesi, şu kararları verebilir:
• İlk derece mahkemesi kararını onaylama,
• Karardaki hataları düzeltme,
• Kararı bozarak dosyayı ilgili mahkemeye geri gönderme.

4. Kararın Tebliği

Bölge İdare Mahkemesi’nin kararı, taraflara tebliğ edilir. Bu karar, temyiz yolu açık ise Danıştay’a götürülebilir.

İDARİ YARGIDA İSTİNAFIN SAĞLADIĞI FAYDALAR

İdari yargıda istinaf, hem taraflar hem de hukuk sistemi açısından önemli avantajlar sunar:
1. Hataların Düzeltilmesi: İlk derece mahkemesi kararlarındaki hukuki ve maddi hatalar giderilir.
2. Hızlı Çözüm: Temyizden önce bir ara denetim mekanizması sunar.
3. Hukuki Denetim: Kararların hukuka uygunluğu denetlenir.
4. Adil Yargılama: Tarafların haklarının korunmasını sağlar ve yargıya olan güveni artırır.

İDARİ YARGIDA İSTİNAF KANUN YOLUNA BAŞVURULAMAYACAK DURUMLAR

Bazı kararlar, doğrudan temyiz yoluna tabidir veya kanunen istinaf yolu kapalıdır. Bunlar:
• Ara Kararlar: Esasa ilişkin olmayan kararlar.
• İvedi Yargılama Usulü: Doğrudan temyize tabi davalar.
• Kesin Nitelikteki Kararlar: Parasal sınırın altında kalan kararlar.
• Merkezi Sınavlara İlişkin Kararlar: ÖSYM ve MEB sınavlarıyla ilgili davalar.

İDARİ YARGIDA İSTİNAF İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR

1. İstinaf başvurusu nedir?

İstinaf, ilk derece mahkemesi kararlarına karşı Bölge İdare Mahkemesi’ne yapılan hukuki itiraz başvurusudur.

2. İstinaf başvurusu nasıl yapılır?

Başvuru, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde, ilgili ilk derece mahkemesine yapılır.

3. İstinaf başvuru süresi ne kadardır?

Süre, kararın tebliğinden itibaren 30 gündür.

4. Hangi davalarda istinaf başvurusu yapılabilir?

Tam yargı, iptal ve vergi davalarında yapılabilir.

5. İstinaf başvurusu sonucu neler olabilir?

Başvuru kabul edilirse karar düzeltilir veya yeniden değerlendirilir. Red halinde ise karar kesinleşir.

6. İstinaf başvurusunda teminat gerekir mi?

Genellikle gerekmez, ancak yürütmeyi durdurma talebinde bulunulursa teminat istenebilir.

7. İstinaf ile temyiz arasındaki fark nedir?

İstinaf, kararın hem maddi hem de hukuki incelemesini kapsar. Temyiz ise yalnızca hukuki denetim sağlar.

SONUÇ

İdari yargıda istinaf, hukuk sisteminde hataların düzeltilmesi ve adil yargılamanın sağlanması için önemli bir denetim mekanizmasıdır. Sürecin doğru ve etkili bir şekilde yürütülmesi, tarafların hak kaybını önler ve yargıya olan güveni artırır. İstinaf yoluna başvuru yapacak kişilerin İdare hukuku avukatından hukuki destek alması, süreçte karşılaşılabilecek zorlukları en aza indirir.

İDARE MAHKEMESİ İSTİNAF DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ

İSTANBUL BÖLGE İDARE MAHKEMESİ (…) İDARİ DAVA
DAİRESİ BAŞKANLIĞINA
Sunulmak Üzere
İSTANBUL … İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA

DOSYA NO : 

DAVACI :

VEKİLİ : Av. Haşim ELMAS

DAVALI : İstanbul Valiliği

VEKİLİ : 

KONU : Müvekkile haksız olarak verilen disiplin cezasının iptali için açılan davanın reddine ilişkin İstanbul 12. İdare Mahkemesi …………….. sayılı kararın kaldırılarak davanın kabulü ile işlemin iptali talebidir.

AÇIKLAMALAR

Müvekkilin izinde bulunduğu sırada yaşadığı hırsızlık olayı sonrası personel kimlik kartının da olduğu cüzdanının çalınması nedeniyle 7068 sayılı Kanunun 8/3/10 maddesi: “Kendisine verilmiş olan personel kimlik kartını kabul edilebilir bir neden olmaksızın kaybetmek.” uyarınca 1 günlük aylıktan kesme cezası verilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, mahkeme tarafından kimlik kartını kaybetme eylemi sübut bulduğundan davaya konu işlemde hukuka aykırılık olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş olup bu karar haksız ve hukuka aykırı olduğundan kaldırılması gerekmektedir. Şöyle ki;

7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun’un disiplin cezası verilecek fiiller başlıklı 8.maddesinin 3 günlüğe kadar aylıktan kesme cezası gerektiren fiillere ilişkin (3)a fıkrasının 10) bendinde; “10) Kendisine verilmiş olan personel kimlik kartını kabul edilebilir bir neden olmaksızın kaybetmek.” hükmü düzenlenmiş, yine aynı kanunun 7. Maddesinde: “(2) Kurumda geçmiş hizmetleri sırasında çalışmaları olumlu bulunan ve iyi veya çok iyi derecede değerlendirme puanı alan personel için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulanabilir.” hükmü yer almaktadır.

Müvekkilin disiplin cezasına konu eyleminin kanun maddesi ile uyumlu olmadığı hususundan önce bir derece hafif ceza uygulamasına ilişkin değerlendirme yapılmamasına ilişkin itirazlarımızı sunacağız. Kanunda bir derece hafif ceza uygulanması konusunda uygulanabilir denilerek idareye takdir hakkı tanınmış ise de bu konuda hiç değerlendirme yapılmadan ceza verilmesi hukuka aykırıdır. Geçmiş çalışmaları olumlu olan, herhangi bir disiplin cezası almayan ve değerlendirme puanları iyi olan müvekkilin, kanunda aranan şartları taşımasına rağmen bir hafif cezanın uygulanması ya da uygulanmamasına ilişkin değerlendirme yapılmadan ceza verilmesi takdir hakkıyla açıklanamaz.

İdareye belli bir konudaki idari işlemin nedenini seçmede veya belirlemede bir serbestlik tanımış olabilir. İdarenin işlem ve kararlarında, hukuka uygunluğun sağlanması, hak ve menfaatlerin korunması esastır. Bu esasın korunabilmesi ve sağlanabilmesi ancak takdir yetkisinin hukuk sınırları içinde kullanılmasıyla mümkün olabilecektir. Davalı idare tarafından bir derece hafif ceza uygulaması hiç değerlendirilmediği gibi mahkeme tarafından da bu hususa hiç değinilmemiş, bir derece hafif ceza değerlendirmesi yapılmamasının hukuka aykırı olmadığına ilişkin gerekçe yazılmayarak gerekçeli karar hakkı ihlal edilmiştir.

Müvekkilimize verilen disiplin cezası kanun hükmü ile uyumlu olmayıp esastan iptal edilmesi gerekmektedir. Kanun metninde “kabul edilebilir bir neden olmaksızın” denilerek kimlik kartının kaybedilmesine ilişkin her durumun disiplin cezası gerektirmeyeceği, personele kusur atfedilebilecek durumların varlığı halinde disiplin cezası verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Dava dilekçemiz ve dosya içeriğinden de anlaşılacağı üzere müvekkilimiz izinde iken plajda olduğu sırada küçük yaştaki oğlu ile ilgilenmek için kısa süreliğine plajda bulunan şezlongdan ayrılmış, personel kimlik kartının da olduğu cüzdanı bu sırada çalınmıştır. Bu olayda müvekkile atfedilebilecek bir kusur bulunmamakta olup aksi yorum hiçbir emniyet mensubunun hırsızlık olayına maruz kalmaması gerekeceği gibi absürt bir yoruma neden olacaktır. Müvekkilimiz eşyalarını sokağa atmamış, kendisine ayrılmış olan şezlongda kimlik kartı ile beraber diğer eşyalarını da bulundurmuştur.

Müvekkilin kimlik kartını yanından ayırmayarak denize de kimlik kartı ile girmesi beklenemez. Esasında böyle bir durumda (denize kimlik kartı ile girmek) kimlik kartını kaybetmesi halinde kabul edilebilir bir nedeni olmayacaktır. Hırsızlık olayının kabul edilebilir bir neden olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

Nitekim ekte sunulan Danıştay 2. Dairesi’nin 11.12.2023 tarih ve 2021/8921 E. 2023/5894 K.sayılı onama kararı ile müvekkilimiz ile birebir benzer bir olayda hırsızlık olayı sonrası kimlik kartının kaybedilmesi nedeniyle verilen 1 günlük aylıktan kesme cezası mahkeme tarafından iptal edilmiş ve Danıştay tarafından da hırsızlık olayının yaşandığı yer dikkate alınarak kabul edilebilir bir neden kabul edileceği gerekçesiyle iptal kararı onanmıştır. Dilekçemiz ekinde sunulan emsal kararlardan da anlaşılacağı üzere açıkça hukuka aykırı olarak verilen davanın reddine ilişkin kararın kaldırılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi istinaf kanun yoluna başvurma zorunluluğumuz doğmuştur.

SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklamaya çalıştığımız nedenler, dava dilekçemiz, dosya içeriği ve dairenizin de re’sen gözeteceği sair hususlarla birlikte, İstanbul 12. İdare Mahkemesi’nin 30.10.2024 tarih ve 2024/331 E. 2024/2042 sayılı kararının kaldırılarak davanın kabulü ile davaya konu işlemin iptaline karar verilmesini saygılarımızla bilvekale talep ederiz. 11.12.2024

Davacı Vekili Av. Haşim ELMAS
(e-imzalıdır)

Ek : -Emsal kararlar