Günlük Çalışma Süresinin 11 Saati Aşması Nedeniyle Fazla Mesai

İşçinin haftalık çalışma süresinden bağımsız olarak günlük çalışma süresinin 11 saati aşması halinde çalışmalarının fazla çalışma sayılması ve fazla mesai olarak ödenmesi gerekmektedir. İşçinimn Türkiye’de işçilerin çalışma saatleri, İş Kanunu ve ilgili mevzuat kapsamında düzenlenmiştir. Çalışma süresi sınırlamaları, işçilerin sağlık ve güvenliklerini korumayı, iş verimliliğini artırmayı ve sosyal yaşam dengesini sağlamayı amaçlar. İş Kanunu’nun 63. maddesi uyarınca, günlük çalışma süresi en fazla 11 saat olarak belirlenmiştir. İşverenin, bu sürenin üzerinde çalıştırdığı işçilere fazla mesai ücreti ödemesi gerekmektedir. İşçiye fazla mesai çalışmalarının karşılığı ödenmez ise işçi iş akdini haklı nedenle fesih edebilir ve tüm tazminatlara hak kazanır.

Bu makalede, günlük çalışma süresinin 11 saati aşması durumunda fazla mesai hakları, yasal düzenlemeler ve işçinin sahip olduğu haklar detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİNİN 11 SAATİ AŞMASI NEDENİYLE FAZLA MESAİ

4857 sayılı İş Kanunu’nun 63’üncü maddesine göre çalışma süresi günlük on bir saati aşamaz. Ancak bu sürenin aşılması halinde ne olacağı mezkûr kanun tarafından düzenlenmemiştir. Yargıtay tam bu noktada devreye girmiş ve işçinin haftalık çalışma süresinden bağımsız olarak günlük 11 saati aşan çalışmalarının bilahare fazla çalışma sayılması gerektiğine hükmetmiştir.

Örneğin bir haftalık zaman diliminde toplam 45 saat çalışan; ancak çarşamba günü net 14 saat çalışan bir işçi için; 11 saati üzerindeki günlük 3 saatlik çalışmasının fazla mesai olarak ödenmesi gerekmektedir.

İşçinin günlük 11 saat üzerinde çalışmasının fazla çalışma olarak kabul edilmesi gerektiği

Kararın Önemi: İşçinin haftalık çalışma süresinden bağımsız olarak, günlük 11 saati aşan çalışmaları fazla mesai olarak ödenmelidir.

Özet: Fazla mesai hesaplamasında, işçinin günlük 11 saat aşan çalışmalarının, haftalık 45 saatlik çalışmasından bağımsız olarak değerlendirilmesi istenmiştir.

Karar Metni: 7. Hukuk Dairesi Esas: 2013/23281 Karar: 2014/4371 Tarih: 24.02.2014

“… 4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesinde günlük mesai 11 saatle sınırlandırılmıştır. Haftalık 45 saatlik çalışma süresi aşılmasa da günlük 11 saati aşan çalışmanın karşılığı fazla çalışma olarak ödenmelidir…”

İŞ HUKUKU AVUKATA SOR

GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ NEDİR?

İş Kanunu’nun 63. maddesine göre, bir işçinin günlük çalışma süresi 11 saati geçemez. İşçinin işte geçirdiği toplam süre 11 saati aştığında, fazla mesai devreye girer. Bu 11 saatlik süreye yemek ve diğer ara dinlenme süreleri dahil edilmez, yalnızca işçinin fiili olarak çalıştığı süre dikkate alınır. Bu sınır, işçilerin aşırı çalışmasını engelleyerek sağlık ve güvenliklerini koruma amacını taşır.

FAZLA MESAİ KAVRAMI VE YASAL DÜZENLEMELER

İş Kanunu’nun 41. maddesi uyarınca, işçinin haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. İşçinin haftalık çalışma süresi toplamda 45 saati aşıyorsa veya günlük çalışma süresi 11 saati geçiyorsa, bu süreler fazla mesai olarak kabul edilir. Fazla mesai yapan işçiye, normal çalışma ücretinin %50 artırımlı bir şekilde ödenmesi zorunludur. İşverenin, fazla mesai ücreti ödememesi halinde işçi, yasal yollara başvurarak haklarını talep edebilir.

FAZLA MESAİ ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?

Fazla mesai ücreti, işçinin saatlik ücretine %50 zam eklenerek hesaplanır. Örneğin, işçinin saatlik ücreti 100 TL ise fazla mesai ücreti 150 TL olur. İş Kanunu, işçiye fazla mesai karşılığı olarak ek ücret ödeme zorunluluğu getirirken, işçi isterse fazla mesai karşılığında serbest zaman kullanmayı da tercih edebilir. Serbest zaman tercihi durumunda, işçiye fazla çalıştığı her saat için 1,5 saat izin verilir.

GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİNİN 11 SAATİ AŞMASI DURUMUNDA İŞÇİ HAKLARI

1. Fazla Mesai Ücreti Talep Hakkı: Günlük çalışma süresi 11 saati aştığında işçi, fazla mesai ücreti talep etme hakkına sahiptir. Bu hak, yasal bir zorunluluk olup işveren tarafından karşılanmalıdır.

2. Serbest Zaman Kullanma Hakkı: İş Kanunu’na göre, işçi fazla mesai ücreti yerine, fazla çalıştığı süreye karşılık serbest zaman kullanmayı talep edebilir. Bu serbest zaman, işçinin tercihine bağlı olarak işverenle birlikte belirlenir.

3. Fazla Mesaiyi Reddetme Hakkı: İş Kanunu, işçinin rızası olmadan fazla mesai yaptırılmasını yasaklamaktadır. İşçi, rızası dışında fazla mesai yapmaya zorlanamaz ve fazla mesai talebini reddedebilir.

FAZLA MESAİ KAPSAMINDAKİ İŞ KOLLARI VE İSTİSNALAR

Her iş kolu, fazla mesai düzenlemelerine tabi olmayabilir. Özellikle sağlık sektörü, güvenlik ve acil durum hizmetlerinde çalışanlar, işin niteliği gereği fazla mesai yapmak zorunda kalabilirler. Bu iş kollarında fazla mesai, belirli koşullar altında işçi rızasına bağlı olmaksızın zorunlu tutulabilir. Ancak bu iş kollarında bile, işçiye fazla mesai ücreti ödenmesi zorunludur.

FAZLA MESAİ ÜCRETİNİN ÖDENMEMESİ DURUMUNDA İŞÇİNİN YASAL HAKLARI

İş Kanunu, işçiye fazla mesai ücreti ödenmesini zorunlu kılarken, işverenin bu ödemeyi yapmaması durumunda işçiye yasal haklar tanımaktadır. İşçi, fazla mesai ücretini talep etmek amacıyla öncelikle işverene yazılı olarak başvurabilir. İşverenin ödeme yapmaması durumunda işçi, İş Mahkemesi’ne başvurarak fazla mesai ücretini talep edebilir. İşçinin bu davayı açma süresi ise fazla mesai hakkının doğduğu tarihten itibaren 5 yıl olarak belirlenmiştir.

GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİNİN 11 SAATİ AŞMASI HALİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK RİSKLERİ

Uzun çalışma saatleri, işçilerin fiziksel ve zihinsel sağlığını olumsuz etkileyebilir. 11 saati aşan çalışma süresi, işçide yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve motivasyon düşüklüğüne yol açabilir. Bu durum iş kazalarına ve meslek hastalıklarına davetiye çıkarır. İş sağlığı ve güvenliği açısından bakıldığında, işverenlerin günlük çalışma süresini aşmamaya özen göstermeleri önemlidir.

İŞVERENİN FAZLA MESAİ KAYDINI TUTMA ZORUNLULUĞU

İşveren, işçinin fazla mesai yaptığı süreleri düzenli olarak kayıt altına almak zorundadır. Bu kayıtlar, işçinin çalışma sürelerini ve fazla mesai ücretlerini belgelemek amacıyla tutulur. İşçi, işverenden fazla mesai kayıtlarını talep ederek çalışma süresini doğrulayabilir. İşverenin kayıt tutmaması durumunda işçi, fazla mesai iddiasını tanık ifadeleri veya işyeri belgeleri ile kanıtlayabilir.

SONUÇ

Günlük çalışma süresinin 11 saati aşması durumunda işçinin fazla mesai hakları devreye girer. İşçi, bu durumda fazla mesai ücreti talep etme veya serbest zaman kullanma hakkına sahiptir. İşverenin işçiye fazla mesai yaptırması halinde bu sürelerin kaydını tutması ve işçiye %50 zamlı ücret ödemesi yasal bir zorunluluktur. İşçilerin, bu hakları koruma konusunda yasal haklarının farkında olması ve gerektiğinde iş mahkemesine başvurarak haklarını talep etmesi önemlidir.

Günlük Çalışma Süresinin 11 Saati Aşması Nedeniyle Fazla Mesai

SIKÇA SORULAN SORULAR

1. Günlük çalışma süresi en fazla kaç saat olabilir?

İş Kanunu’na göre günlük çalışma süresi en fazla 11 saat olarak belirlenmiştir.

2. Günlük çalışma süresi 11 saati aştığında işçiye fazla mesai ücreti ödenir mi?

Evet, 11 saati aşan her saat için işçiye fazla mesai ücreti ödenmesi gerekmektedir.

3. Fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?

Fazla mesai ücreti, işçinin saatlik ücretine %50 zam eklenerek hesaplanır.

4. Fazla mesai yapmak işçinin rızasına mı bağlıdır?

Evet, iş Kanunu’na göre fazla mesai yapmak işçinin rızasına bağlıdır ve işçi, rızası olmadan fazla mesai yapmaya zorlanamaz.

5. İşçi, fazla mesai ücreti yerine serbest zaman kullanabilir mi?

Evet, işçi fazla mesai ücreti yerine serbest zaman kullanmayı talep edebilir. Bu durumda, fazla mesai süresi kadar izin verilir.

6. Fazla mesai ücretinin ödenmemesi durumunda işçi ne yapabilir?

İşçi, fazla mesai ücretinin ödenmemesi durumunda öncelikle işverene başvurabilir, ödeme yapılmazsa İş Mahkemesi’ne başvurarak fazla mesai ücretini talep edebilir.

7. Günlük 11 saatten fazla çalışan işçinin iş kazası riski artar mı?

Evet, uzun çalışma saatleri işçide yorgunluğa ve dikkat dağınıklığına yol açarak iş kazası riskini artırabilir.