EŞ DURUMU TAYİNİ VE ŞARTLARI

Eş durumu tayini, kamu sektöründe çalışan memurların eşlerinin, memurun görev yaptığı yere yakın bir konumda görevlendirilmesini sağlayan bir uygulamadır. Bu uygulamanın temelini teşkil eden kavram aile birliği ve aile birliğinin korunmasıdır. Anayasa’nın 41. Maddesi eş durumu tayini konusunun asıl kaynağı ve dayanağıdır. Bu maddeden de anlaşılacağı üzere, aile; toplumun temelidir ve dolayısıyla aile bireylerinin sağlıklı, mutlu ve huzurlu olması tüm toplumun genel sağlığını ve huzurunu doğrudan etkiler. Bu da esasen aile bireylerinin bir arada tutulması ve aile birliğinin sağlanmasıyla mümkündür.

EŞ DURUMU TAYİNİ NEDİR?

Eş durumu tayini, genellikle kamu çalışanlarının, eşlerinin çalıştığı yerle aynı veya yakın bir konumda görev alabilmesi için yapılan bir düzenlemedir. Bu uygulama, ailelerin bir arada kalmasını sağlamak, iş ve özel yaşam dengesini kurmak amacıyla hayata geçirilmiştir. Eş durumu tayini, ailelerin birlikte yaşama hakkını koruyarak sosyal ve ekonomik zorlukların üstesinden gelmeyi hedefler. Bu uygulama, aile birliğinin korunmasına katkıda bulunarak, çocukların eğitim ve gelişim süreçlerini olumsuz yönde etkileyebilecek durumların önüne geçmeyi amaçlar. Böylece, ailelerin dağılmasının önüne geçilerek toplumsal bütünlük sağlanır. Eş durumu tayini, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’in 14. Maddesinde düzenlenmiştir.

Aile birliği mazeretine dayanarak yer değişikliği memurun;

• a) Kamu personeli olan eşinin, kurum içi yer değiştirme suretiyle atanma imkânının olmaması veya mevzuatı uyarınca eşin zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan bir görevde bulunması durumunda bu kapsamdaki eşin bulunduğu yere,
• b) Eşlerin her ikisinin de aynı kurumda çalışıyor olması halinde, kurumun daha fazla hizmet ihtiyacı duyduğu yere,
• c) Eşlerin farklı kurumda çalışıyor olması halinde kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanmak suretiyle her iki kurumun da öncelikli hizmet ihtiyacının bulunduğu yere,
• d) Kamu personeli olmayan eşinin, talep edilen yerde başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olması halinde bu durumda olan eşin bulunduğu yere,
• e) Milletvekili, belediye başkanı, muhtar veya noter olan eşlerinin bulunduğu yere, atanması suretiyle yapılabilir.

EŞ DURUMU TAYİNİ VE ŞARTLARI

EŞ DURUMU TAYİNİ ŞARTLARI

Eş durumu tayini, aile bütünlüğünü sağlamak ve iş ile aile yaşamını dengelemek için memurlara tanınan önemli bir haktır. Ve bu hakların kullanılması anayasal ve yasal düzeyde güvence altına alınırken çeşitli şartlara da tabi tutulmuştur.

EŞİ MEMUR OLANLAR İÇİN EŞ DURUMU TAYİNİ

Eş durumu tayini hakkının kullanabilmesi bazı şartlara tabi tutulmuştur. Eş durumu tayininin şartları 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 72. Maddesinde sıralanmıştır:

• Yapılacak atamanın yeniden ya da yer değiştirme sureti ile yapılması
• Farklı kurumlarda çalışan eşler için; kurumlar arasında gerekli koordinasyonun sağlanması
• Memur olan diğer eşin de isteğinin olması
• Eşinin bulunduğu yere atanacak memurun atanacağı teşkilatın bulunması
• Atanacak memurun atanacağı teşkilatta niteliğine uygun bir görevin varlığı

EŞİ ÖZEL SEKTÖRDE ÇALIŞANLAR İÇİN EŞ DURUMU TAYİNİ

Eş durumu tayini hakkının kullanılabilmesi genelde düşünülenin tersine eşi sadece memur olanlara özgü değildir. Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’in 14. Maddesinde yapılan değişiklikle eş durumu tayininde her iki eşin de memur olma zorunluluğu kaldırılmıştır. Yönetmelik bahse konu eş durumu tayini ile şu düzenlemeyi öngörmüştür.

“Kamu personeli olmayan eşinin, talep edilen yerde başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olması halinde bu durumda olan eşin bulunduğu yere, başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde en az 360 gün sosyal güvenlik primi ödenmiş olmak suretiyle ve hâlâ çalışıyor olması gerekir.

EŞ DURUMU TAYİNİ İÇİN GEREKLİ BELGELER

Eş durumu tayini için gerekli belgeler genel itibariyle şu şekilde sıralanabilir:

• 1.Başvuru Dilekçesi: Eş durumu tayini talebinde bulunmak isteyen kişinin, bu isteğini detaylandıran bir dilekçe hazırlaması gerekmektedir. Dilekçede, tayin edilmek istenen yer, eşinin çalışma durumu ve diğer ilgili bilgiler açıkça belirtilmelidir.
• 2.Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği: E-Devlet üzerinden veya nüfus müdürlüğünden temin edilebilecek vukuatlı nüfus kayıt örneği, aile birliğini kanıtlamak amacıyla gereklidir.
• 3.Eşlerin Evlilik Cüzdanı Fotokopisi: Evliliğin kanıtlanması açısından gerekli olan bir belgedir.
• 4.Eşin Görev Yeri Belgesi: Eşin kamu görevlisi olması halinde, çalıştığı kurumdan görev yeri belgesi alması gerekebilmektedir. Öte yandan, eşin özel sektörde çalışması halinde, SGK veya BAĞ-KUR’a bağlı olarak çalıştığını gösteren bir hizmet dökümü ve iş yerini belgeleyen bir doküman istenebilir.
• 5.Eşlerin İkametgâh Belgeleri: Eşlerin görev yaptığı yeri gösteren belge E-Devlet üzerinden temin edilebilir.
• 6.Eşlerin Hizmet Belgeleri: E-Devlet ya da kişinin çalıştığı kurumdan alabileceği hizmet belgesi, eşlerin çalışma durumunu görmek açısından gereklidir.

Eş durumu tayini için gereken belgeler, her kurumun kendi politikalarına göre değişiklik gösterebilir keza bazı kurumlar ek olarak sağlık raporu, çocukların nüfus kayıt örnekleri gibi belgeleri de talep edebilmektedir.

EŞ DURUMU TAYİN TALEBİ BAŞVURU SÜRECİ

Eş durumu tayini talebinde bulunan kişi, eşinin atanmasını istediği yere yönelik gerekli belgeleri eksiksiz bir şekilde hazırlayıp başvuruda bulunmalıdır. Başvuru sürecinde, sosyal güvenlik prim ödeme gün sayısı ve eşin mevcut çalışma durumu gibi unsurlar göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılır.

EŞ DURUMU TAYİNİ İÇİN ARANAN HİZMET SÜRESİ ŞARTLARI

Eş durumu tayini için eğer eşlerden her ikisi de kamu personeli ise tayin talebinde bulunmak için belirli şartlar gerekmektedir:

Sözleşmeli Kamu Personelleri İçin:

Eşlerden en az biri sözleşmeli kamu personeli ise, tayin için en az 1 yıl çalışmış olmak gerekmektedir.

Kadro Almış Kamu Personelleri için:

Eşlerden en az biri kadro almış kamu personeli ise, tayin için en az 4 yıl çalışmış olmak gerekmektedir.

Kamu personeli olmayan eşin bulunduğu yere tayin talebinde bulunacak kamu personelleri için şartlar şunlardır:

Kamu personeli olmayan eş, başvuru tarihinden itibaren son iki yıl içinde en az 360 gün sosyal güvenlik primi ödemiş olmalıdır.

Bu süre içinde kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olmalıdır.

EŞ DURUMU TAYİNİ OLMAYAN DURUMLARDA KULLANILAN İZİN HAKKI

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 72. maddesine göre, yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi olan memurların eşlerinin atanacağı teşkilatın, atandığı yerde bulunmaması veya uygun münhal bir görevin olmaması durumunda, eş durumu nedeniyle tayin talebinde bulunan memura eşinin görev süresi ile sınırlı olmak üzere izin verilebilir.

İzin verilen memurlara, aylık ve diğer ödemelerinin karşılığı olarak, taban ve kıdem aylığı dahil olmak üzere, ek gösterge, zam ve tazminatlar üzerinden kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net miktar ödenir. Bu ödemeler, eşlerin görev yaptığı yerler dikkate alınarak şu oranlarla yapılır:

• Olağanüstü Hal Bölgesine dahil iller ile bu illere mücavir illerde görevli olanlar için %60,
• Kalkınmada 1. derece öncelikli yörelerde görevli olanlar için %50,
• Kalkınmada 2. derece öncelikli yörelerde görevli olanlar için %25.

Diğer yörelerde görevli olan eşler ise ücretsiz izinli sayılır.

EŞ DURUMU TAYİNİ TALEBİNİN REDDİ DURUMUNDA YAPILACAK İŞLEMLER

Eş durumu tayini talebinin reddinin iptali davası, eşlerin aynı şehirde mesleklerini icra edebilmek amacıyla yaptıkları tayin taleplerinin reddedilmesi durumunda, bu ret kararının iptali için başvurulan hukuki yargı yoludur. İptal davası açma süresi 60 gündür ve bu süre, ret kararının kişiye tebliğ edildiği günden itibaren başlar. Eğer bu süre zarfında dava açılmazsa, dava hakkı düşer. Bu nedenle, sürenin dikkatlice takip edilmesi büyük önem taşımaktadır.

Eş durumu tayini talebinin reddine karşı, idari dava açma süresi 60 gündür ve bu süre içinde itiraz yapılması mümkündür. Ancak, itiraz etmek zorunlu değildir. Kişi, itiraz sürecini tercih edebilir ya da doğrudan iptal davası açma yoluna gidebilir.

Red kararına itiraz, bu kararı veren makamın üst makamına yönlendirilir. Eğer bir üst makam yoksa, itiraz kararı veren makama yapılır. İdarenin, itiraza 30 gün içinde yanıt vermesi gerekmektedir. Bu süre içinde yanıt verilmediği takdirde, itiraz otomatik olarak reddedilmiş sayılır.

EŞ DURUMU TAYİN DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ

……………………………. MÜDÜRLÜĞÜNE

…. tarihinden itibaren ………. Kurumunda …….. unvanı ile görev yapmaktayım. Eşim ………………………….. ili …………………….….… özel sektör/ kurumunda görev yap-maktadır. Anayasanın 41. Maddesinde yer alan “Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar.” Hükmüne dayanarak aile birliğimin sağlanması için naklen atamamın eşimin görev yapmış olduğu … ili … ilçesine yapılmasını istemekteyim.

İmza :

Adı, Soyadı:

SIKÇA SORULAN SORULAR

Kimler Eş Durumundan Tayin İsteyebilir?

Eş durumu tayini genellikle kamu çalışanları için geçerli bir hak olmakla birlikte artık Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’in 14. Maddesinde yapılan değişiklikle beraber eş durumu tayininde her iki eşin de memur olma zorunluluğu kaldırılmıştır. Yani özel sektörde çalışan eşler de belli şartlar dahilinde eş durumundan tayin isteyebilirler. Örneğin; öğretmenler, sağlık çalışanları, diyanet personelleri…

Eş Durumu Tayini Reddedilirse Ne Yapılabilir?

Eş durumu tayini reddedilen işler bu duruma binaen iptal davası açabilirler. Eş durumu nedeniyle tayin talebinde bulunan eş, kanunda belirtilen şartları taşımadığı veya şartları taşımasına rağmen idare tarafından reddedilmişse, bu durumda red kararının iptali için yasal bir süreç başlatabilir. Eş durumu tayin talebinin reddinin iptali davası açmak için, idarenin kararı tebliğ ettikten sonra 60 gün içinde, kararın verildiği yerin idare mahkemesine başvurulması gerekmektedir.

Eş Durumu Tayininde Hizmet Süresi Şartı Nedir?

Eş durumu tayini için, her iki eşin de kamu personeli olması durumunda belirli şartlar bulunmaktadır. Sözleşmeli kamu personelleri için, eşlerden en az birinin sözleşmeli olması halinde, en az 1 yıl çalışmış olma şartı aranmaktadır. Kadro almış kamu personelleri için ise, eşlerden en az birinin kadro almış olması durumunda en az 4 yıl çalışmış olması gerekmektedir. Kamu personeli olmayan eşin bulunduğu yere tayin talebinde bulunacak kamu personelleri için, kamu personeli olmayan eşin başvuru tarihinden itibaren son iki yıl içinde en az 360 gün sosyal güvenlik primi ödemiş olması ve bu süre zarfında kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışıyor olması gerekmektedir.

Eş Durumu Tayini İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Eş durumu tayini için istenen belgeler kurumdan kuruma değişmekte olup genel olarak istenen belgeler şunlardır:

• Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği,
• Hizmet belgesi dökümü ve çalıştığı işyerini gösteren belge,
• Evlilik cüzdanı örneği,
• İkametgâh belgesi,
• Hizmet belgesi

Şeymanur Güney